Læknaneminn - 01.10.1994, Síða 100

ÞREK- OG MJÓLKURSÝRUMÆLINGAR Á
KÖRFUBOLTAMÖNNUM OG - KONUM
Anna Gunnarsdóttir'.
Arna Harðardóttir2 og Stefán B. Sigurðsson2.
'LHÍ, 2RHÍ í lífeðlisfrœði.
Inngangur: Æfinga-ogkeppnistímabilhjákörfuboltainönnum
hérlendis er um 8-9 mánuðir. Litlar sem engar skipulagðar æfingar
eru meðal þeirra á hvíldartímabilinu og undir hverjum og einum
komið hvernig hann heldur við sinni líkamsþjálfun. Því vakna
spurningar um það hvernig og/eða hvort líkamsþol körfu-
boltamanna breytist yfir árið, hvort það minnki yfir sumartímann
og þeir séu jafnvel hálfan veturinn að vinna sig upp í sama form
og þeir voru í á síðasta keppnistímabili eða hvort þeir nái að bæta
sig milli ára þrátt fyrir þetta æfingafyrirkomulag. Því var ákveðið
að gera framsýna ferilrannsókn þar sem körfuboltamönnum og -
konum er fylgt eftir í eitt ár og meta mánaðarlega líkamlegt ástand
þeirra á þessu tímabili og fylgjast með breytingum. Það gerum við
með þ ví að mæla súrefnisupptöku ásamt því að finna hvar loftfirrði
þröskuldurinn liggur, en hann miðast við mjólkursýrustyrkinn
4mmól/l í blóði. Við kynnum hér niðurstöður fyrstu mælinga sem
gefa okkur stöðuna eins og hún er í lok keppnistímabilsins.
Efniviður og aðferðir: Mælingarnar fóru fram á Rannsóknar-
stofu í lífeðlisfræði HÍ. Þáttakendurkomu frá körfuknattleiksdeild
Knattspyrnufélagi Reykj avíkur (KR). Mældir voru 9 einstakl ingar
úr meistaraflokki karla (meðalaldur 20,4ár) og 10 einstaklingar úr
meistaraflokki kvenna (meðalaldur 19,3 ár). Hæð og þyngd voru
skráð og gerð fitumæling áhúð (klípumæling; skin fold technique).
Lungnastærð var metin með því að mæla nauðöndunarrýmd
(FVC) og nauðútöndunarloft (FEV1) með spirometer og hlutfallið
þar á milli fundið (FEV%). Þrekmælingin sjálf fór fram á sérbyggðu
hjóli (Monark 818) meðstillanlegu álagi. Viðkomandi hjólaði (5-
7 mín á fyrsta álagsstigi og síðan í 3-5 mín á hverju stigi eftir það
upp í hámarksáreynslu. Álagsstigin voru 4-5. Fylgst var með
hjartsláttartíðni og blóðþrýstingi íhvíld og breytingum á þessum
þáttum við vaxandi álag. Útöndunarlofti var safnað þrisvar, í
hvíld, við frekar mikið álag og við hámarksáreynslu. Við mældum
O^ogCO, meðScholandermælitæki lil aðmetasúrefnisupptöku.
Einnig var tekið blóðsýni úr fingri í hvíld og í lok hvers álagsstigs.
Við mældum mjólkursýru (lactic acid) með ljósmæli. Út frá þeim
mælingum gátum við fundið, við hvaða hjartsláttartíðni og álag
mjólkursýruþröskuldurinn liggur.
Helstu niðurstöður:
HTmax=hámarkshjartsláttartíðni
V02max=hámarkssúrefnisupptaka
MSÞ(HT)=hjartsláttartíðni við mjólkursýrustyrk í blóði 4mmól/l
MSÞ(W)=vinnuafköst í wöttum við mjólkusýrustyrk í blóði 4mmól/l
Meðaltal Karlar Konur
Hæð 199,9 cm n=9 172,4 cm n=10
Þyngd 82,1 kg n=9 63,4 kg n=10
Fituhlutfall 14,1% n=8 24,8% n=10
FEV% 87,7% n=9 93,5% n=10
HT max 184,9 sl/mín n=9 188,8 sl/mín n=9
VO, max 3,97 L n=8 2,37 L n=8
Þoltala 48,7 ml/kg mín n=8 37,1 ml/kg mín n=8
MSÞ (HT) 165,3 sl/mín n=9 160,8 sl/mín n=10
MSÞ (W) 217,5 W n=9 140,6 W n=10
Ályktun: Hjartsláttartíðnin við mjólkursýruþröskuld mældist
lægri en búast mátti við þar sem um íþróttafólk er að ræða. Svo til
enginn munur er á hjartsláttartíðninni milli karla og kvenna.
Súrefnisupptakan er há hjá körlunum miðað við viðmiðunartöflur
en þar sem meðalþyngd þeirra er meiri fá þeir þoltölu einungis í
meðallagi. Súrefnisupptaka og þoltala kvennanna reyndist vera í
meðallagi. Þessar niðurstöður benda því til að þolástand
körfuboltamanna og -kvenna hérlendis sé einungis í meðallagi í
lok keppnistímabils. Því er hugsanlegt að aðrir þættir svo sem
tækni og útsjónarsemi skipti meira máli en gott þolástand til að ná
árangri í körfubolta.Verður því mjög áhugavert að fylgja þessu
áfram og sjá hvort og þá hvaða breytingar á Iíkamsástandi koma
fram yfir árið.
NOTKUN SÝKLALYFJA Á LANDSPÍTALA.
Arnar Þ. Guðiónsson'.
Karl G. Kristinssorí1, og Sigurður Guðmundsson2.
'LHI, 2Lyfjadeild og sýkladeild Lsp.
Inngangur: Um 20-25% lyfjakostnaðar apóteka stærri
sjúkrahúsahérlendiser vegnasýklalyfja. Rannsóknirfránálægum
löndum benda til að um 40-70% sýklalyfjaávísana á stærri kennslu-
sjúkrahúsum sé ábótavant. Litlar upplýsingar liggja fyrir um
hvernig þessu er háttað hérlendis. Við könnuðum því ávísanir á
sýklalyf um 4 vikna skeið á ýmsum deildum Landspítala.
Aðferðir: Efniviður var útskrifaðir sjúklingar á lyflækninga-
, handlækninga-, krabbameins- og kvennadeild Landspítalans, að
undanskildum fæðinga- og meðgöngudeild á tímabilinu 28. mars
til 2. maí 1994. Innlagðir sjúklingar voru greindir skv.
sjúklingabókhaldi spítalans. Einn höfunda (AÞG) fylgdist með
þeim rannsóknartímann og skráði upplýsingar sem að rannsókninni
lutu við útskrift. Þannig hafði rannsóknin sjálf engin áhrif á val
meðferðar. Auk aldurs og kyns voru skráðir fyrri sjúkdómar,
ábending sýklalyfjameðferðar (þ.á.m. meðferð eða vörn), val lyfs,
skammtur, hvort og hvaða ræktunarsýna var aflað fyrir meðferð,
lengd meðferðar, lyfja-breytingar, eftirlit, o.s.frv. Metið var hversu
viðeigandi meðferðin var. Upplýsingar voru færðar á tölvuforrit,
en persónuupplýsingum eytt áður. Rannsóknin var samþykkt af
siðanefnd spítalans.
Niðurstöður: Á rannsóknartímabilinu útskrifuðust 611 sj. á
deildunum sem til athugunar voru. Þar af tókst að hafa uppá
sjúkraskrám 519 þeirra eða um 85%. Af þeim fengu 174 (34%)
sýklalyf. Lyf í meðferðarskyni fengu 138 (79%), 52 (30%) í
varnarskyni vegna skurðaðgerðar og hvorutveggja 16 (9%). Helstu
ástæður varnarmeðferðar voru; kransæðaaðgerðir 13 (25%),
bæklunaraðgerðir 10(19%). Algengustu sjúkdómar meðhöndlaðir
með sýklalyfjum voru: þvagfærasýking 37 (27%), lungnabólga
20 (14%), húðnetjubólga 13 (9%), blóðsýking 11 (8%). Sýna til
ræktunar var aflað fyrir meðferð í 79% tilvika. Lyf sem mest voru
notuð í meðferðarskyni voru: 2. kynsl. cephalosporin 36 sj. (26%);
ampicillin20sj. (15%);metronidazol 19 sj. (14%);amínóglýkósíð
14 sj. (10%); penicillin 14 sj. (10%); 3. kynslóð cephalosporin 14
sj. (10%). Lyf sem mest voru notuð í forvarnarskyni voru:
cloxacillin 24 sj. (46%); 2. kynslóðcephalosporin 13 sj. (25%); 1.
kynslóð cephalosporin 8 sj. (15%). Meðferðarlengd var a.m.t. 8.6
dagar (vikmörk: 1-47 d.), en varnarmeðferð var a.m.t. beitt í 1,4
daga (vikmörk: 1-4 d.). Meðferð 85 sj. (49%) var talin rétt, 72 sj.
(41%) ábótavant og 10 sj. (10%) beinlínis röng. Af sýkla-
lyfjaávísunum á lyfjadeild voru 40% rangar eða ábótavant, en á
skurðdeild 60%.
90
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.