Læknaneminn - 01.10.1994, Síða 117

en um fylgni getur verið að ræða milli handarslitgigtar og HLA-
DR2, sbr. aðrar rannsóknir, en frekari rannsókna er þörf.
SJÓNHIMNULOS Á ÍSLANDI
Unnsteinn Inei Júlíusson'.
Einar Stefánsson1, Ingimundur Gíslason2.
'LHÍ, 2Augndeild Lkl.
Inngangur: Sjónhimnulos er sjúkdómur í auga þar sem
sjónhimnan losnar frá litþekjunni. Hér er fjallað um þá tegund
sjónhimnuloss sem rekja má lil rifu í himnunni. Rifan getur
myndast sjálfkrafa við þynningu sjónhimnunnar, við áverka (bæði
perforerandi og sljóan), eða við tog frá glerhlaupinu. Helstu
einkenni eru flygsur og glæringar fyrir augum, skert sjónsvið, og
verri sjón. Nauðsynlegt er að gera aðgerð á auganu sem fyrst, því
að annars hlýst blinda af í langflestum tilfellum. Þó eru dæmi þess
að augu lagist sjálfkrafa, en það er mjög sjaldgæft.
Gerð var aftursýn rannsókn á sjúklingum sem fengu
sjónhimnulos á fslandi á fjögurra ára tímabili. Tilgangur þessarar
rannsóknar er að skoða nýgengi sjúkdómsins hérlendis og
áhættuþætti og að kanna árangur aðgerða bæði varðandi sjónskerpu
og hvort sjónhimnan leggst að og þá með tilliti til ýmissaundirhópa.
Efniviður og aðferðir: Allir sem fá sjónhimnulos hér á landi
eru sendir til aðgerðar á Augndeild Landakotsspítala. I
rannsókninni voru sjúklingar sem greinst höfðu með sitt fyrsta los
í auga á tímabilinu 01.07 '89 til 30.06 '93. Útilokaðir voru þeir
sem fengið höfðu skarpan áverka sem gekk inn í augað, og einnig
þeir sem fengið höfðu sljóan áverka á auga sem leiddi til loss innan
mánaðar. Þeir sem áður höfðu fengið sjónhimnulos í sama auga
fengu ekki aðild. Reynt var að fá a.m.k. 6 mánaða eftirlitsskrár
fyrir alla.
Upplýsingar voru unnar úr sjúkraskrám á Landakotsspítala, og
úr eftirlitsskrám sjúklinganna, þar sem þær var að finna. Safnað
var upplýsingum um aldur, kyn, hvort augað var sjúkt, einkenni,
hve lengi þau höfðu varað, aðra augnsjúkdóma, stærð loss, fjölda
gata og gerð þeirra, aðgerðartegund, fylgikvilla, aðlag
sjónhimnunnarogsjónskerpu, sjónlagogaugnþrýstingáákveðnum
tímum miðað við aðgerð. Gögn um fjölda íslendinga, skipt eftir
aldri, voru fengin hjá Hagstofu íslands.
Niðurstöður: 78 sjúklingar komu til aðgerðar á 81 auga, 37
konurog41 karl. 56%Iosavoru ívinstraaugaog44%- íþvíliægra.
6% höfðu áður fengið, eða voru með los í hinu auga, allt konur.
Nýgengi árin 1990 til 1992 var 7,4/100.000/ár fyrir allan hópinn,
ogfórþaðhækkandi með aldri. Sjúklingarnirvoruáaldrinum 15-
85 ára, og meðalaldur var 54,4 ár. Nærsýnir voru 32 (40%), á
aldrinum 18-85 ára með meðalaldur 48,1 ár. Á 17 augum (21%)
hafði verið gerð aðgerð vegna drers. Lattice hrörnun í augnbotnum
höfðu 28%, og var algengi meira meðal nærsýnna. 41 % voru með
2 eða fleiri göt í sjónhimnunni, og voru almennt fleiri göt í þeim
sem höfðu lattice hrörnun. 6 mánuðum eftir aðgerð lá sjónhimnan
að í 70 augum (86%), þar af höfðu 4 augu þurft fleiri en eina
aðgerð. Innan 6 mánaða frá fyrstu aðgerð fóru 9 (11 %) í aðra. Eftir
fyrstu aðgerð fengu 18 (22%) einhverskonar fylgikvilla . Að
meðaltali breyttist sjónlag á þann veg að fólk varð meira nærsýnt
en áður (-1,8 dioptriur).
Umræða: Nýgengi hér er á svipuðu bili og í nágrannalöndum.
Vitað var fyrir að nærsýnir eru í meiri hættu á að fá sjónhimnulos,
og með því að nota tölur um algengi nærsýni (miðað við >-0,75
dioptriur) meðal Austfirðinga (Læknablaðið, 73; 78-82, 1987,
Friðbert Jónasson o.fl.) var reiknað út nýgengi fyrir nærsýna
(38,4/100000/ár) og aðra (4,8/100000/ár). Þetta bendir til að
hætta á losi sé 8 sinnum meiri meðal nærsýnna en annarra. Þetta
er heldur hærra hlutfall en reiknað var með. Dreraðgerð er
þekktur áhættuþáttur, og er hlutfall þeirra augna svipað hér og í
öðrum löndum. 7 (78%) þeirra sem gangast þurftu undir fleiri en
eina aðgerð höfðu fengið fylgikvilla af einhverju tagi í eða eftir
aðgerð. Sjón fyrir aðgerð virtist ráða mestu um hve góð sjón náðist
á endanum, og var yngra fólk betur sett en hinir eldri m.t.t. þessa.
Hlutfall þeirra sem læknast af losi er svipað hér og annarstaðar.
Margir þættir hafa áhrif á sjón eftir aðgerð, og niðurstöður liggja
ekki fyrir um forspárgildi einstakra atriða.
HVERNIG MEÐHÖNDLA ÍSLENSKIR LÆKNAR
HÁÞRÝSTING í ROSKNUM KARLMÖNNUM.
Vilbore Þ. Sieurðardáttir'.
Björn Einarsson2, Nikulás Sigfússon2, Þórður Harðarson'.
'LHI. 2Rannsóknarstöð Hjartaverndar.
Inngangur: Mikilvægt er að meta notkun háþrýstingslyfjaþví
að þau eru mikið notuð, hafa alltíðar aukaverkanir og mikinn
kostnað í för með sér. Nýlegar rannsóknir hafa sýnt fram á góðan
árangur í að meðhöndla roskna einstaklinga við háþrýstingi og
hefur sú stefna nú almennt verið tekin.( 1,2). Háþrýstingur er einn
mesti áhættuþátturinn fyrir heiladrepi og heilablæðingu.(3).
Tilgangur þessarar rannsóknar er því að kanna notkun
háþrýstingslyfja og árangur háþrýstingslyfjameðferðar í rosknum
körlum á íslandi
Efniviður og aðferðir: Til rannsóknar var boðið öllum körlum
sem fæddir voru l.,4.,7. o.s.frv. hvers mánaðar árin 1907 til 1921
og voru búsettir á Reykjavíkursvæðinu 1. desember 1967.(3).
Alls voru 1145 manns eftirlifandi 1991. Afþeim mættu 834 karlar
á aldrinum 70 til 84 ára til rannsóknar árin 1991-1994.
Þrjúhundruðogellefu tóku ekki þátt í rannsókninni. Þátttakan var
því 72,8% sem telst vera viðunandi þar sem um er að ræða roskna
einstaklinga. 1 rannsókn þessa voru valdar upplýsingar úr
gagnabankaHjartaverndarbyggðará: a) Stöðluðum spurningalista,
b) Blóðþrýstingsmælingum. Háþrýstingur var skilgreindur
samkvæmt skilmerkjum WHO þ.e. slagbil >eða=160mmHg og/
eða >eða=95mmHG í báðum mælingum eða voru með eðlilegan
blóðþrýsting í mælingu og á blóðþrýstingsmeðferð. c) Lista yfir
þau lyf sem sjúklingar með háþrýsting tóku. Upplýsingarnar voru
fluttar yfir í Filemaker pro 2 gagnagrunn til frekari úrvinnslu. Við
tölfræðiútreikninga var notað t-test stúdents.
Niðurstöður: Alls reyndust 429 hafa háþrýsting. Á
lyfjameðferð við háþrýstingi voru 242, þar af voru 136 með
eðlilegan blóðþrýsting. Blóðþrýstingur þeirra síðarnefndu var að
meðaltali 147,2mmHg/82,0mmHg. En i 06 sem voru með of háan
blóðþrýsting mældust að meðaltali 180,6mmHg/90,9mmHg.
Algengi háþrýstings í hópi karla 70 til 84 ára var um 50%.
Af42 sjúklingum sem tóku eingöngu þvagræsilyf voru 29 með
eðlilegan blóðþrýsting, 18 af 34 sem tóku eingöngu beta blokka,
7 af 10 sem tóku eingöngu Ace blokka og 2 af 9 sem tóku ei ngöngu
kalsíum blokka. Af49 sjúklingum semtóku tvö lyf við háþrýstingi,
notuðu 53% beta blokka og þvagræsilyf.
Ályktun: Algengi háþrýstings er mjög mikið meðal roskinna
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.
107