Læknaneminn - 01.04.1996, Side 24

Stofnfrumur úr naflastrengsblóöi. Til hvers?
STOFNFRUMUR í NSB
Yfirborðssameindir
Fjöldi rannsókna hefur verið gerður til að kanna
tjáningu ýmissa yfirborðssameinda á CD34+ frum-
um í NSB (27,28,29,30) (tafla 1). Niðurstöður
þeirra eru eklei samhljóða sem kann að stafa af mis-
munandi aðferðum við öflun gagna. CD34+ frum-
ur hafa mismikla tjáningu sameindarinnar. Þær
frumur sem sýna sterkasta tjáningu (CD34+++ skv.
frumuflæðigreiningu, flow cytometry) í NSB eru
auk þess CD45Ra1° (með lágt tjáningargildi
CD45RA andgensins) CD7Ú°, CD38-, HLA-
DR+ og Thyl+. Líkur hafa verið leiddar að því að
CD34+ frumur með þessi einkenni gegni mikil-
vægara hlutverki við mergtöku (engraftment) en
aðrar skv. rannsóknum in vitro (31). Þegar litið er
til CD34+ frumna þá er hlutfall frumna með
CD34+++ mun hærra í NSB (14%) en í beinmerg
(<1%). Þetta er ein af röksemdum þess að NSB sé
heppilegra til ígræðslu en annar efniviður
(32,33,34).
Ræktun
Rannsóknir hafa gefið til kynna að forverafrum-
ur úr NSB hafi meiri vaxtargetu og Iifi lengur í rækt
en forverafrumur úr beinmerg eða blóðrás.
Sem dæmi vaxa forverafrumur úr NSB mun bet-
ur í rækt sem í er vaxtarþátturinn Stem Cell Factor
(SCF) en forverafrumur úr beinmerg eða blóðrás.
Þetta á sérstaklega við þegar frumuþyrpingar
(kólóníur) myndaðar frá stofnfrumum í rækt eru
teknar burt og ræktaðar upp aftur (mynd3). Ástæð-
an gæti falist í meiri tjáningu á viðtökum fyrir SCF
á forverafrumum í NSB samanborið við forvera-
frumur úr beinmerg eða blóðrás (35).
Einnig hafa rannsóknir sýnt að frumur úr NSB
með svipgerðina CD34+CD38^° vaxa mun betur í
rækt en frumur með sömu svipgerð úr beinmerg
fullorðinna. Ástæðan er líklega sú að þær síðar-
nefndu hafa styttri telómerur en frumurnar í NSB,
en telómerur eru svæðin á endum litninga. Því hef-
ur verið haldið fram að stytting á telómerum við
Tafla 1.
% jákvæðar (rutnur'
CD34+CD2+ 0-2,8
CD34+CD7+ 0-6,5
CD34+CD10+ 0-5,5
CD34+CD14+ 1,6
CD34+CD19+ 0-1,6
CD34+CD33+ 54-86,1
CD34+CD38+ 3,7
CD34+CD71 + 18
CD34+HLA-DR- 6,2
*(sem hlutfaJl af CD34+ firumum)
Tafla 1. Hlutfall ýmissa CD yfirborðssameinda á CD34+ frumum (úr
Knapp et al. 1995 og Steen et al. 1994). CD2 og CD7 eru yfirborðs-
sameindir á T-frumum, CD10 á forverum B og T-frumna, CD14 á
átfrumum, CD19 á B-frumum, CD33 á forverum átfrumna, CD38 á
virkjuðum T og B-frumum og CD71 á forverum rauðkorna.
hverja skiptingu sómatískra frumna valdi að lokum
dauða þeirra (36).
Fiölgun stofnfruma úr NSB ex vivo
Margar tilraunir hafa verið gerðar til að auka fjölda
stofn- og forverafrumna úr NSB ex vivo. Ymsar
samsetningar þekktra vaxtarþátta hafa verið notað-
ar auk óþekktra þátta úr plasma NSB. Niðurstöður
flestra þeirra hafa sýnt gífurlega frumufjölgun en
aðallega á forverafrumum sem hafa sérhæfst að ein-
hverju leyti í ákveðna átt. Vanþroskuðum stofn-
frumum, með einkennin sem voru talin upp hér að
ofan (CD34+++), fjölgar hins vegar ekki. Það væri
því í besta falli hægt að nota þessar frumur við
Mynd 3. A) Erythroid (rauð) kólónía, og B)
Macrophage (hvít) kólónía úr NSB. Þyrping
frumna sem sprottnar eru frá einni forverafrumu.
Myndirnar sýna þyrpingar eftir 14 daga ræktun í
methylcellulósa æti með nokkrum vaxtarþáttum
(Interleukin-3, Stem Cell Factor, Granulocyte-
Macrophage Colony Stimulating Factor, Erythro-
poietin).
LÆKNANEMINN
18
1. tbl. 1996, 49. árg.