Læknaneminn - 01.04.1996, Page 70

Breytingaskeið og hormómameðferð, seinni grein
an háþéttnifituprótín-kólesteról (HDL-cholester-
ol) lækkar. Estrógenmeðferð snýr þessu aftur við
og menn hafa bent á þetta sem aðalskýringu á því
að hætta á að deyja úr kransæðasjúkdómum sé
50% lægri hjá konum sem eru á estrógenmeðferð.
Hætta á heilablóðfalli er einnig 50% lægri. Þetta á
einnig við um konur sem reykja. (15,16)
Hætta á beinþynningu sem er vaxandi vandamál
í öllum hinum vestræna heimi hefur verið ein
helsta hvatningin fyrir konur til að fara á estrógen-
meðferð um tíðahvörf. Vandamálið er margþætt
eins og fyrr hefur verið nefnt: Reykingar, erfðir,
hreyfing o.fl. hefur tafsverð áhrif. Estrógen er þó
sennilega sá þáttur sem mest áhrif hefur á bein-
þéttni kvenna og uppbótarmeðferð við tíðahvörf
upphefur beintap sem annars yrði fyrstu árin eftir
tíðahvörf. Estrógenmeðferð í 10 ár eða lengur, sé
htin hafin fljótlega (innan 3ja ára) eftir tíðahvörf, er
talin geta komið f veg fyrir meira en helming allra
beinbrota sem konur verða fyrir eftir tíðahvörf
(17). Meðferðartími í 20-30 er sennilega nauðsyn-
legur til að koma í veg fyrir beinbrot sem koma
seint á ævinni, þ.e. eftir 70 ára aldur. Jafnvel er talið
að það sé aldrei of seint að hefja fyrirbyggjandi
meðferð með estrógeni til að varðveita beinmassa.
ÁHÆTTUR AF ESTRÓGENMEÐFERÐ
Eftir að afmennt var farið að gefa kaflaskipta
hormónameðferð eftir tíðahvörf og þar með draga
úr hættunni á krabbameini í legholi er ekki vitað
um sannanlegar áhættur af estrógenmeðferð. Þó er
talið varasamt að konur sem fengið hafa bláæða-
blóðtappa séu á hormónameðferð þar sem vitað er
að estrógen eykur storkutilhneigingu bióðs þó að
skammtar þeir sem notaðir eru við tíðahvarfsmeð-
ferð séu svo lágir að slíkra áhrifa gæti vart. Sé þörf-
in fyrir estrógen brýn er rétt að velta rækilega fyrir
sér hve örugg greiningin var og síðan má mæla
hvort um antithrombin III og próteín C skort geti
verið að ræða. A seinni árum hafa verið uppi radd-
ir urn að estrógenmeðferð í langan tíma eftir tíða-
hvörf geti valdið aukningu á nýgengi brjósta-
krabbameins en það hefur ekki verið sannað svo
mein
Mynd 1. Dánarorsakir kvenna á öllum aldri
(dauðsföll/100.000) í Englandi og Wales 1987.
(Mortality statistics; cause. Series DH2 no. 14.
Office of Population Census and Surveys. GB)
óyggjandi sé. Til eru mjög ítarlegar rannsóknir sem
benda til að nýgengi brjóstakrabbameins sé örlítið
hærra hjá konum sem hafa verið lengi á hormóna-
meðferð eftir tíðahvörf en þó hefur ekki verið sýnt
fram á aukna dánartíðni af völdum þessa sjúkdóms
hjá konum sem verið hafa á slíkri meðferð. Það
verður því að telja að sé gætt varúðar í langtíma
hormónameðferð, slcömmtum haldið í lágmarki og
lækniseftirliti sinnt, þá sé hormónameðferðin ör-
ugg og án teljandi áhættu. (18)
Samanburður á dánarorsökum kvenna leiðir í
ljós að kransæðasjúkdómar og heilablóðfall eru
langalgengastar (mynd 1). Hormónameðferð á breyt-
ingaskeiði, sem sannanlega dregur úr þessum sjúk-
dómum, ætti því að geta lengt líf kvenna verulega
og áhrifin að vega margfalt upp þá áhættuaukningu
sem htin kann að valda á brjóstakrabbameini.
MEÐFERÐARHELDNI
Þrátt fyrir hin ýmsu jákvæðu áhrif af töku estró-
gena á breytingaskeiði hætta margar konur að taka
estrógen eftir noklcra mánuði eða 1-2 ár. I rann-
sókn sem gerð var á gögnum Leitarstöðvar Krabba-
meinsfélags Íslands á konum sem komu í skoðun
1979-1985 (mynd2), kom fram að verulegur hluti
kvenna sem hafði byrjað hormónatöku hætti því
LÆKNANEMINN
62
1. tbl. 1996, 49. árg.