Læknaneminn - 01.04.1999, Blaðsíða 12

gengið á íslandi og í Japan og Chile var mjög hátt, en
lækkar hratt hér. Almennt má segja að nýgengið fari
lækkandi, alla vegana á Vesturlöndum og er lækkun-
in bundin við garnafrumutegundina.
Tafla 2. Nýgengi magakrabbameins á íslandi (per
100.000 á ári)
Ár Karlar Konur
'55-'59 69.4 31.3
'60-'64 60.5 24
'65-'69 41.1 18.5
'70-74 38.9 16.7
75-79 28 13.7
'80-'84 30 11.7
'85-'89 22.7 10
'90-'94 17.6 8.3
Tatta 2 sýnir nýgengi og hvernig það hefur lækkað
í báðum kynjum hér á landi.
Tafla 4.Hlutfallsleg staðsetning æxlisins í maga
Nærmagi Miðmagi Fjærmagi Allur maginn
Japan21 19 43 38
Holland22 10 28 54 7
ísland23 21 27 44 6
Bavaria24 30 39 26 5
Bandaríkin25 37 20 30 12
GREINING
Einkenni magakrabbameins eru mjög lúmsk og
hægfara. Kviðverkir, blæðingar, megrun og einkenni
um stíflur koma seint fram og flestir sjúklingar grein-
ast með langt genginn sjúkdóm. Eina leiðin til að
finna sjúklingana snemma er auðveldur og óheftur
aðgangur að magaspeglun og rúmar ábendingar fyrir
hana. Skimun hefur ekki verið beitt hér á landi en
Japanir hafa beitt henni, enda nýgengi æxlisins hátt
þar. Flestir sjúklingar greinast við magaspeglun og
sýnatöku. Það er mikilvægt að skurðlæknir geri sér
Tafla 3. Nýgengi magakrabbameins í Kaliforníu (per 100.000 á ári)20
Ár Asíu/Kyrrahafs Svartir/ar Spænskir/ar Hvítir/ar
Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur
'88 20.2 13.9 15.8 8.6 14.7 8.4 10.3 4.3
'89 22 12.1 20 9.5 16.6 8.3 10.6 4
'90 18.7 10.5 18.3 8.9 14.5 7.9 10.1 3.9
'91 16.9 10.9 19.1 9.7 13.9 7.8 9.3 4
'92 19.9 10.4 18.6 7.3 14.4 8.6 9.2 3.6
'93 21.4 13.2 14.5 7.6 14.4 7.5 8.7 3.6
'94 16.5 11.5 16.8 9 14.7 6.8 8.9 3.2
'95 19.2 10.6 16.4 8.7 13.9 7.9 8.6 3.4
'96 18.8 10.7 15.1 7.1 11.9 7 8.4 3.3
Tafla 3 sýnir nýgengið í Kaliforníu og er greinilega
mikill munur á nýgengi kynþátta. Staðsetning meins-
ins í maganum er einnig mismunandi.
Tafla 4 sýnir staðsetningu æxlisins víðs vegar í
heiminum. Staðsetningin er mismunandi og þau
svæði sem hafa háa tíðni eru einnig með mest af fjær-
magaæxlum. Það má slá því föstu að tíðni maga-
krabbameins er að aukast í nærmaga og einnig hlut-
fallsslega. Það er einnig athyglisvert og ruglingslegt
að aukning hérlendis í nærhluta magans er nær ein-
göngu bundin við garnafrumugerð æxlisins.
ljósa staðsetningu æxlisins með því að spegla sjálfur,
sérlega ef um æxli í nærhluta er að ræða. Röntgen-
mynd af maga er stundum hjálpleg til að meta stað-
setningu og útbreiðslu, sérlega í efri hluta maga.
Skroppinskjóðu magakrabbamein (Linitis plastica,
Borrman 4) er stundum ekki hægt að greina með sýni
fyrir aðgerð enda meinafræðilega um fáar frumur að
ræða en mjög mikla myndun bandvefs. Röntgenmynd
af maga er hér nauðsynleg.
Við speglun þarf að flokka sjúkling í Borrman
flokk skv. útliti (I Polypoid, II Fungating, III
Ulcerated, IV Infiltrative), sem hefur áhrif á horfur.
Ef um „early gastric cancer“ er að ræða þá er hann
flokkaður í gerð I (protruded), II a-b-c (elevated, flat,
12
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg.