Læknaneminn - 01.04.1999, Síða 29

Afleiðingar reykinga
I Ef þú reykir ekki, er áætluð meðalskerðing á lungna-
A starfsemi (lung capaeity) frá 25 til 80 ára aldurs þessi.
Ef þú hefur reykt að meðaltali 30 sígarettur á dag frá
25 ára aldri, kann að vísu að vera aö þú fáir ekki langvinna
lungnateppu, en lungnastarfsemi þin skerðist engu að
síður meira en hjá fólki sem ekki reykir, miðað við
sama tímabil.
Ef þú ert i áhættuhópi en hefur hætt reykingum skerðist
lungnastarfsemi þin ekki hraöar en hjá þeim sem aldrei
hefur reykt.
Ef þú ert reykingarmaöur i slikum áhættuhópi, mun
lungnastarfscmi þin skerðast hratt.
' Línurit þetta sýnir fylgni/tölfræöileg tengsl milli aldurs. reykinga og loftrýmdar útöndunar (FEV)1 -
þess ummáls af lofti sem þú getur andaö frá þér af krafti á einni sekúndu.
1. Endursamiö meö leyfi frá Snider Gl, Faling U, Rennard Sl, Chronic bronchitis and emphysema. Tekiö úr: Murray
JF, Nadel JA, eds. Textbook of Respiratory Medieine, Philadelphia: WB Saunders; 1994;1342.
Mynd 2. Birt með leyfi Glaxo Wellcome
Verkunarmáti þess er óljós og
berkjuvíkkandi áhrif oft ekki
mikil. Þá eru aukaverkanir tíðar.
Þetta hefur leitt til þess að teo-
fyllamín er í flestum tilvikum að-
eins notað þegar önnur lyf duga
ekki. Fylgjast þarf með blóðþéttni
þess reglulega.
Barksterar
Eins og fram kemur í hlutanum
sem fjallar um meingerð er bólgu-
ferli í gangi í lungum sjúklinga
með LLT og er því eðlilegt að
ætla að barksterar geri gagn. Stað-
reyndin er sú að aðeins 10-20%
sjúklinganna svara sterameðferð.
Hvernig á þá að velja sjúklinga til
að setja á sterameðferð? Ein að-
ferð er að gera blásturspróf og
gefa síðan prednisolon 0.5 mg/kg
líkamsþunga í 2-3 vikur og síðan að endurtaka blást-
ursprófin. Ef gildin hafa batnað um 20% telst sjúk-
lingur hafa sterasvörun og ættu þeir þá að vera á ster-
um í minnsta mögulega skammti annað hvort af töfl-
um eða á innúðaformi. Hlutverk innúðastera í að hin-
dra framgang LLT hefur verið að skýrast með nýleg-
um rannsóknum sem benda til þess að lyfin hindri
ekki framgang sjúkdómsins til lengri tíma (7,8).
Frekari rannsókna virðist þó þörf á þessu sviði.
Onnur lyf
Rannsóknir hafa ekki sýnt fram á gildi þess að gefa
fyrirbyggjandi sýklalyf t.d. fyrstu tíu daga hvers mán-
aðar og slímlosandi lyf eru ekki talin gera gagn.
Súrefni
Súrefnisgjöf lengir líf sjúklinga sem eru með svo
langt genginn sjúkdóm að p02 er orðið 55 mmHg eða
lægra. Sjúklingum með p02 55 til 59 mmHg gagnast
súrefni ef um er að ræða cor pulmonale eða rauð-
kornablæði. Þá getur súrefni einnig lækkað svo við
svefn og áreynslu að nauðsynlegt sé að nota súrefni.
Önnur meðferð
Safngreining (meta-analysis) hefur sýnt gagnsemi
lungnaendurhæfingar sem unnin er af þverfaglegum
hópi. Slík endurhæfing eykur vellíðan, dregur úr
mæði, bætir lungnastarfsemi og getur fækkað inn-
lögnum. Þá hafa rannsóknir sýnt að þunglyndi og
kvíði eru algeng hjá þessum sjúklingahópi. Þá er nær-
ingarástandi oft ábótavant. Skurðaðgerðum er beitt í
völdum tilvikum af LLT. Þannig eru stórar blöðrur
stundum fjarlægðar ef þær þrýsta á heilbrigðan vef og
getur það bætt lungnastarfsemi. Á undanförnum árum
hefur aukist að gera lungnasmækkunaraðgerðir, þar
sem tekinn er sá hluti lungnanna sem er mest
skemmdur til að minnka rúmmál lungnanna og minn-
ka þrýsting á heilbrigðan vef. Árangur af þessum að-
gerðum hefur verið misjafn og eru nú í gangi stórar
rannsóknir sem skera eiga úr um notagildi þeirra og
er niðurstaðna að vænta á næstu árum. Lungna-
ígræðslur eru framkvæmdar í völdum tilfellum. Oft-
ast nægir að nota eitt lungna. Mikill hörgull á lungum
til ígræðslu hefur komið í veg fyrir að þessar aðgerð-
irhafi náð mikilli útbreiðslu.
MEÐFERÐ BRÁÐRA VERSNANA
Oft kemur það fyrir að sjúklingum með LLT versn-
ar og það oft nokkuð skyndilega. Er það eitt algeng-
asta öndunarfæravandamál sem sést á bráðamóttök-
um. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir hver orsök
versnunarinnar er því meðferð er mismunandi eftir
orsök. Meðal orsaka má nefna sýkingar, bæði í berkj-
um og lungum, loftbrjóst, rifbrot, fleiðruvökva og
fleira.
Það fyrsta sem þarf að athuga er að ekki sé um súr-
efnisskort í blóði að ræða. Það má gera með því að
mæla súrefnismettun eða athuga blóðgös. Kosturinn
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg.
25