Læknaneminn - 01.04.1999, Qupperneq 38

Tafla 1.
Land Nýqenqi (incidence) Alqenqi(prevalence) Tímabil/ árið Heimildir
ísland 3,5/100 000 — 1975 5)
4.1/100 000 100/ 100 000 1990 5)
Noregur a) 4,5- 5,5/100 000 — 1953-1962 8)
— 61,6/100 000 1963 8)
— 86.4/100 000 1983 81
Sardinía á ítaliu — 102,94/100 000 1985 9)
143,9 1993 9)
Lothian Reaion í Skotlandi b) 12.2/100 000 203/ 100 000 1992-1995 1Q)
Border Reaion í Skotlandi 10,1/100 000 219/100 000 1992-1995 J0)
Norður írland c) — 41/100 000 1951 11)
— 57/100 000 1961 11)
— 104/100 000 1986 11)
— 162.9/100 000 1998 11)
Gallion, USA 112/ 100 000 1987 J2)
Heildartnlnr. USA 4.2/100 000 58/100 000 1976 m)
Heildartölur. Kanada 93- 11/100 000 14)
Suður Afríka d) — 7 tilfelli areind 1994 15
Zimbabwe d) — 5 tilfelli qreind 1994 15)
Suður Ástralía e) — 29,4/100 000, þar af enginn Aborigine 1989 16)
a) Þetta breytilega algengi og nýgengi bendir til þess að utanaðkomandi þættir haft áhrif á sjúkdómstíðnina.
b) { grein þar sem skosku niðurstöðurnar voru kynntar (10) telja höfundar niðurstöður vera sönnun þess að þýðið í Skotlandi hafi arf-
bundið næmi fyrir MS. Benda þeir á að ekki sé rétt að há tíðni MS sé einungis bundin við eyjar.
c) Höfundar telja, að þetta geti bæði skýrst af raunverulegri hækkun á nýgengi, en einnig af lengri lifun og betri greiningu á sjúkdómn-
um.
d) Bent hefur verið á að sjúkdómsmynd MS í þessum löndum svipi meira til þess er sést í austurlensku fólki frekar en í svörtum Banda-
ríkjamönnum eða hvítum Suður Afríkubúum, þ.e. þeir fái oftar slæma sjóntaugarbólgu.
e) Það er athyglisvert, að í rannsókninni fannst enginn Aborigine eða Torres Strait Island íbúi með MS (16). (Aboriginar voru 238.590
í Ástralíu og íbúar Torres Strait Island voru 26.902 árið 1991. Engin skörp skil eru á milli hópanna, en þeir eru oft taldir með frum-
byggjum Ástralíu. Flestir búa í Suður Ástralfu (17)).
%
• Skyntruflanir í bol og útlimum 43
• Sjóntaugarbólga 17
• Breyting á göngulagi 13
• Hægari hreyfingar 12
• Tvísýni 11
• Lhermitte's einkenni 9
• Jafnvægistruflanir 9
• Kraftminnkun 7
• Skyntruflanir í andliti 5
• Verkur 5
• Utlimaslingur 4
• Truflun á þvaglátum 3
• Svimi 3
• Þvermænulömun 2
Fjölbreytni einkennanna skýrist af því, að sjúk-
dómurinn leggst á mismunandi svæði í MTK og
myndar þar skellur (plaques). Stærð skellanna er
breytileg. Þegar skellur myndast verður einungis
staðbundin eyðing á mýlildi í byrjun vegna mikillar
bólgusvörunar og bjúgs á svæðinu. Eftir nokkurn
tíma fer að myndast örvefur sem getur skemmt tauga-
vefinn. Skellurnar koma frekar í sum svæði en önnur
eins og sjá má að ofan út frá tíðni einkenna (7,18).
Sami einstaklingur getur einnig fengið endurtekin
einkenni frá sama svæði (locus minoris resistentiae).
Algengustu byrjunareinkennin eru skyntruflanir í
útlimum (algengast vegna afmýlingar í mænu), sjón-
taugarbólga og máttleysi í neðri útlimum. Oftast
byrja einkennin staðbundið og versna á mörgum
klukkustundum eða dögum þar til þau ná hámarki.
Þau geta þó komið með fullan styrk frá upphafi.
Skyntruflanir eru algengar í höndum; sjúklingar
missa hluti úr höndunum eða kvarta um tilfinningu
lfkt og þeir væru með hanska á höndunum. Oft er tap
á titrings- og stöðuskyni eða tveggja punkta aðgrein-
ingarskyni. Sjóntaugarbólga er byrjunareinkenni hjá
u.þ.b. 17% sjúklinga, en langflestir hafa merki um
skemmdir á sjóntaug við krufningu. Lömun og stjarfi
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg.
34