Úrval - 01.09.1973, Page 27

ENGINN JAFNAST Á VIÐ DICKENS
25
auðugur og frægur á heimsmæli-
kvarða með sveitasetur og sæg af
þjónustufólki, gleymdi hann aldrei
ógnum sinnar örbirgðar í æsku.
Til hinztu stundar var hann ridd-
ari í þeirri krossferð, sem barðist
gegn þeirri niðurlægingu, sem fá-
tæklingar urðu að líða í húsgörðum,
óþverrastrætum, fangelsum og verk
smiðjum Viktoríutímans í Englandi.
Ameríkuhatur
Sá þáttur í persónuleika Dickens,
sem gengur sem rauður þráður í
gegnum öll rit hans „lífsskoðun og
breytni er virðingin fyrir hinu
mannlega, trú hans á hið góða í
hverri sál.
Óþekktir rithöfundar, sem sendu
honum ritverk sín fengu þau til
baka með nákvæmri gagnrýni. Og
fyndi hann höfund, sem honum
fannst sýna gáfur og snilld, þá
dvaldi hann endalaust við að fága
verk hans.
Og einu sinni, þegar upp komst,
að einn af þjónum hans hafði stol-
ið frá honum lengi, gat hann ekki
fengið af sér áð reka maninn, þar
eð hann bjóst við, að hann fengi
aldrei annað starf.
Hvað gerði Dickens þá?
Hann stofnaði með honum smá-
fyrirtæki og gaf honum það síðan
til einkareksturs.
En hann gat líka verið erfiður.
Og í andúð sinni gegn gagnrýnend-
um og útgefendum, hikaði hann
ekki við að gera þeim skell — og
oft að lítilli fyrirhyggju.
Þegar hann var 46 ára að aldri
varð hann ástfanginn af 19 ára leik-
konu, Ellen Thernon að nafni, og
skildi þá við konu sína, Kate eftir
22 ára hjónaband. En þau höfðu
eignazt saman 10 börn.
Þegar byrjað var að slúðra um,
að skilnaðurinn hefði orsakazt
vegna ástar hans til mágkonu hans,
systur Kate, (orðrómurinn um ást
hans til leikkonunnar var lengi í
algjöru þagnargildi), þá Ijóstraði
hann upp persónulegu leyndarmáli
til afsönnunar, sem bætti raunar
olíu á eldinn og orsakaði ævilangt
hatur milli gamalla vina og félaga.
En mesta andúð bar hann þó til
heillar þjóðar — Bandaríkja Norð-
ur-Ameríku. Árið 1842 kom Dickens
þangað í fyrirlestraferð.
Þá varð hann bókstaflega ótta-
sleginn yfir öllu, sem hann kynnt-
ist.
Æstir aðdáendur meðal múgsins
eltu hann alls staðar, rifu ræmur
úr frakkanum hans til minja, þyrpt-
ust umhverfis borðið, sem hann mat-
aðist við, gægðust inn um gluggana
þar sem þau hjónin bjuggu og
hrelldu hann á allar lundir eins og
glefsandi vargar, hrækjandi og
stangandi úr tönnum á almanna-
færi. Þegar hann nú hafnaði boði
þessa „Ameríkana-lýðs“ um útgáfu
á bókum sínum, nema gegn kon-
unglegri þóknun til hans sjálfs sem
aukagetu, þá misskildu blöðin mót-
tökur hans og réðust gegn honum
sem auðvirðilegum peningasnák.
Eftir að hann kom til Englands
aftur, hefndi hann sín á tvo vegu.
Fyrst með því að gefa út þætti
úr ferðasögu sinni vestur, sízt til
sóma gestgjöfum í Vestri. En þó
enn ver með því að gefa út sína
nýju skáldsögu, Martin Chuzzlewit.