Náttúrufræðingurinn - 2023, Blaðsíða 48

1. Ævar Petersen 2022. Hvalskurðurinn mikli á Ánastöðum 1882.
Náttúrufræðingurinn 92(1-2): 40-59.
2. Albína H. Pálsdóttir & Elísa Skúladóttir 2018. Samanburðarsafn í dýra-
beinafornleifafræði við Landbúnaðarháskóla Íslands (Ársskýrsla 2017).
Landbúnaðarháskóli Íslands. Rit LbhÍ nr. 84. 16 bls.
3. Chowdhury, M.P., K.D. Choudhury, G.P. Bouchard, J. Riel-Salvatore,
F. Negrino, S. Benazzi, L. Slimak, B. Frasier, V. Szabo, R. Harrison,
G. Hambrecht,, A.C. Kitchener, R.A. Wogelius & M. Buckley 2021.
Machine learning ATR-FTIR spectroscopy data for the screening
of collagen for ZooMS analysis and mtDNA in archaeological bone.
Journal of Archaeological Science 126, February 2021, 105311.
4. Zuckerkandl, E.P. 1962. Molecular disease, evolution, and genic
heterogeneity. Bls. 189–225 í: M. Kasha & B. Pullman (ritstj.).
Horizons in Biochemistry. Academic Press, New York.
5. Bohmann, K., A. Evans, M.T.P. Gilbert, G.R. Carvalho, S. Creer, M. Knapp,
D.W. Yu & M. de Bruyn 2014. Environmental DNA for wildlife biology and
biodiversity monitoring. Trends in Ecology & Evolution 29(6): 358-367.
6. BOLD-gagnagrunnurinn (Barcode of Life Data System).
https://boldsystems.org/.
7. GenBank-gagnagrunnurinn. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genbank/.
8. Keighley, X., Snæbjörn Pálsson, Bjarni F. Einarsson, Ævar Petersen, M. Fer-
nández-Coll, P. Jordan, M.T. Olsen & Hilmar J. Malmquist 2019. Disappearance
of Icelandic Walruses coincided with Norse settlement. Molecular Biology and
Evolution 36(12): 2656–2667. https://doi.org/10.1093/molbev/msz196.
9. Hagelberg, E., M. Hofreiter & K. Christine 2015. Ancient DNA: the first three
decades, Philosophical Transaction of the Royal Society B 370(1660); 2013.037.
http://doi.org/10.1098/rstb.2013.0371
10. Buckley, M., M. Collins, J. Thomas-Oates & J.C. Wilson 2009. Species
identification by analysis of bone collagen using matrix-assisted laser
desorption/ionisation time-of-flight mass spectrometry. Rapid Comm-
unications in Mass Spectrometry 23: 3843–3854.
11. Ricard-Blum, S. 2011. The collagen family. Cold Spring Harb. Perspect.
Biol. 3(1): a004978. doi: 10.1101/cshperspect.a004978. PMID: 21421911;
PMCID: PMC3003457.
12. Richter, K.K., M.C. Codlin, M. Seabrook & C. Warinner 2022. A primer for
ZooMS application sin archaeology. Proceedings of the National Academy
of Science 119(20): e2109323119.
13. Úlfur Árnason, R. Spilliaert, Ástríður Pálsdóttir & Alfreð Árnason 1991.
Molecular identification of hybrids between the two largest whale species,
the Blue Whale (Balaenoptera musculus) and the Fin Whale (B. physalus).
Hereditas 115: 183-189.
14. Pampoulie, C., Davíð Gíslason, Guðbjörg Ólafsdóttir, V. Chosson, Sverrir D.
Halldórsson, S. Mariani, Bjarki Þ. Elvarsson, M.H. Rasmussen, M.R. Iversen,
Anna K. Daníelsdóttir & Gísli A. Víkingsson 2021. Evidence of unidirectional
hybridization and second-generation adult hybrid between the two largest
animals on Earth, the Fin and Blue Whales. Evolutionary Applications 14:
314-321.
15. Þórður Brynjólfsson 2001. Dagbók frá 1882–1884. Bls. 181–225 í: Burt
– og meir en bæjarleið. Dagbækur og persónuleg skrif Vesturheimsfara
á síðari hluta 19. aldar (útg. Davíð Ólafsson & Sigurður G. Magnússon).
Háskólaútgáfan, Reykjavík. 377 bls. [Íshvalur við Bitruhöfða. Bls. 196].
16. Lúðvík Kristjánsson 1986. Íslenzkir sjávarhættir 5. Bókaútgáfa
Menningarsjóðs, Reykjavík. 498 bls. [Hvalur í lögbókum. Bls. 38-42;
Hvalveiðar Arnfirðinga. Bls. 56-61].
17. Þorleifur Jónsson 1954. Þorleifur í Hólum - Ævisaga. Bókaútgáfa Guðjóns Ó.
Guðjónssonar, Reykjavík. 496 bls. [Um létti og steypireyður. Bls. 166-171].
18. Arngrímur Fr. Bjarnason 1946. Örnefni að Eyri í Ísafirði. Bls. 202-205 í:
Vestfirskar þjóðsögur. III. Fyrri hluti. Ísafoldarprentsmiðja, Reykjavík. 142 bls.
19. Annálar 1400-1800 IV 1940-1948. Félagsprentsmiðjan, Reykjavík. 688 bls.
[Sjávarborgarannáll 1727, bls. 344-345; Hrafnagilsannáll 1727, bls. 662].
20. Snæbjörn Kristjánsson 1930. Fundinn hvalur. Bls. 142-144 í: Saga Snæbjarnar í
Hergilsey (Ritað af honum sjálfum). Þorsteinn M. Jónsson, Akureyri. 243 bls.
21. Bjarni Sæmundsson 1932. Spendýrin (Mammalia Islandiæ). (Íslensk dýr II).
Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar, Reykjavík. i-viii+437 bls. [Háhyrna, bls.
325-331; Steypireyður, bls. 389-398; Norðhvalur, bls. 409-419; Íslands-slétt-
bakur, bls. 419-426].
22. Ævar Petersen 1998. Íslensk hvalanöfn. Bls. 199-203 í: Gísli S. Árnason (ritstj.).
Kvískerjabók: Rit til heiðurs systkinunum á Kvískerjum. Sýslusafn Austur
-Skaftafellssýslu. Höfn í Hornafirði. 303 bls.
23. Anon 1896. Hvalreki. Þjóðviljinn ungi 12.06., 5(28): 111.
24. Anon (FÚ.) 1937. Hvalreki. Alþýðublaðið 02.09., 18(203): 4.
25. Guðmundur Guðnason 1964. Hvalreki á Hornströndum.
Tíminn sunnudagsblað 12.07., 3(27): 626-627, 646.
26. Valgeir Sigurðsson 1971. Mér er það efst í huga. Tíminn sunnudagsblað 31.05.,
10(20): 468-472, 478; 06.06., 10(21): 492-497, 502.
27. Eggert Ólafsson 2017. Síðasta hvalsagan (Útvarpserindi flutt 21. nóvember
1980). (Eftirmáli eftir Stefán Eggertsson). Árbók Þingeyinga 59: 85-90.
28. Anon 2011. Steypireyði rekur á land. (Vöktun, vernd og nýting).
Náttúrufræðistofnun Íslands Ársskýrsla 2010: 26-27.
29. Ágúst I. Jónsson 2016. Í sendinni fjöru á Hvalasafninu. Morgunblaðið 10.02.,
104(33): 6.
30. Anon 1896. [Hvalreki í bréfi úr] Skagafjarðarsýslu 16. júlí [1896].
Fjallkonan 28.07.1896, 13(29): 119.
31. Anon 2021. Hvalakomur og hvalrekar við strendur Íslands.
Hafrannsóknastofnun. Frétt. 2 bls. https://www.hafogvatn.is/is/
rannsoknir/hvalarannsoknir/hvalakomur-og-hvalrekar.
32. Anon 2011. Siglingaviðvörun send út vegna hvalhræs. Landhelgisgæsla Íslands.
Fréttir 25. mars 2011. 2 bls. http://www.lhg.is/frettirogutgafa/frettir/nr/1845.
33. Amundsen, C., S. Perdikaris, M. Brown, Y. Krivogorskaya, S. Modugno, K.
Smiarowski, S. Storm, M. Frik, M. Koczela & T.H. McGovern 2004. A 15th c
archaeofauna from Akurvík, an early fishing station in NW Iceland. NORSEC
Report no. 15. 20 bls.
34. Amundsen, C., S. Perdikaris, T.H. McGovern, Y. Krivogorskaya, M. Brown,
K. Smiarowski, S. Storm, S. Modugno, M. Frik & M. Koczela 2005. Fishing
booths and fishing strategies in medieval Iceland: an archaeofauna from
Akurvík, North-West Iceland. Environmental Archaeology 10(2): 127-142.
35. Krivogorskaya, Y., S. Perdikaris & T.H. McGovern 2006. Cleaning up the farm:
A later Medieval archaeofauna from Gjögur, a fishing farm of NW Iceland. Bls.
381-392 í: J. Arneborg & B. Gronnow (ritstj.). Dynamics of Northern Societies.
Proc. SILA/NABO Conference on Arctic and North Atlantic Archaeology,
Copenhagen, May 10th-14th, 2004. Aarhus Universitetsforlag, Denmark. 415 bls.
36. Cesario, G.M. 2018. Skagafjörður Church and Settlement Survey: Archaeofauna
from the 2016 field season. CUNY NORSEC Laboratory Report No. 66. 18 bls.
37. Cesario, G.M. 2021. Marine resource specialization in Viking Age Iceland:
Exploitation of seabirds and fish on Hegranes in Skagafjörður. City Univ.
New York (CUNY). PhD ritgerð. i-xviii+399 bls.
38. Amorosi, T. 1996. Icelandic zooarchaeology: new data applied to issues of
historical ecology, paleoeconomy and global change. Vols 1-2. City Univ. of
New York. Ph.D. ritgerð. 1303 bls.
39. Matthías Þórðarson 1944. Fundnar fornleifar í Reykjavík. Vikan 15.06., 7(23-24):
22 & 28.
40. Þorkell Grímsson & Þorleifur Einarsson 1970. Fornminjar í Reykjavík
og aldursgreiningar. Árbók Hins íslenska fornleifafélags 66: 80-97.
41. Gísli Oddsson 1638 (1942). Íslenzk annálabrot og Undur Íslands.
Þorsteinn M. Jónsson, Akureyri. 135 bls. [Jónas Rafnar snéri á íslenzku].
42. Jón E. Bjarnason 1843. Hvala kyn í Íslands höfum. Bls. 215-218 í: Miscellanea II.
Landsbókasafn. ÍBR 78, 8vo. 11 bls. [Rafrænt á netinu].
43. Benedikt Gröndal 1893. Sjóvíti og sjóskrímsl.
Tímarit Hins ísl. bókmenntafél. 14: 98-135.
44. Anon 1989. „Þar eru rauðkembingar oft að skeinast“ (Rifjaðar upp
sögur af illhvelum í aldanna rás). Tíminn 28.09., 73(22): 11-13.
45. Szabo, V.E. 2008. Monstrous Fishes and the Mead-Dark Sea (Whaling
in the Medieval North Atlantic). Brill Acad. Publ., Leiden. 326 bls.
Guðmundi Jónssyni frá Ytri-Ánastöðum ber að þakka upplýsingar um bein-
in af Ánastaðahvölunum. Guðmundur aðstoðaði einnig við sýnatöku svo
og ferðafélagi minn Ragnar Helgi Ólafsson. Tom McGovern og Árna Daníel
Júlíussyni eru þakkaðar veittar upplýsingar um hvalbein í fornum öskuhaug-
um. Einnig fær Þorkell Lindberg Þórarinsson þakkir fyrir að taka myndina
af beinagrind Ásbúðahvalsins sem er varðveitt og til sýnis á Hvalasafninu á
Húsavík. Fredrik Holm tók myndina af steypireyði úti á sjó og á þakkir skyldar
fyrir leyfi til birtingar.
ÞAKKIR
HEIMILDIR
Náttúrufræðingurinn
136
Ritrýnd grein / Peer reviewed