Mímir - 01.07.1987, Side 65

að skrifa 50%). Eins er með þá sem skrifa 150 í
eyðuna í E d). Þeir virðast þá allt í einu miða
við hærri töluna án þess að hafa alltaf gert það
áður. Þetta finnst mér benda til eftirfarandi:
a) Þeir sem ekki hafa ákveðið viðmiðunarkerfi
virðast ganga út frá þeirri tölu sem fyrst
kemur til sögunnar og virðist þar af leiðandi
vera aðalumræðuefnið. Það brást varla ef ég
sneri spurningunni við (skipti á eyðu og
hærri tölunni) og sagði t.a.m.: „Hvaða tala
er fjórðungi hærri en 80?“ að svarið sem ég
fékk frá þeim sem annars settu fimmtungur
og þriðjungur í A a) og A b) svöruðu að það
væri talan hundrað. Það lítur því út fyrir að
í sumum tilvikum skipti orðaröðin máli.
2) Það að fá svörin fjórðungur og þriðjungur í
A a) og A b) (þ.e. miðað við á víxl við hærri
tölu og lægri) finnst mér benda til þess að
þeir sem hafa ekki því ákveðnari skoðanir á
orðasamböndunum fari léttustu leiðina. Það
er t.a.m. auðveldara að setja þriðjungur í A
b) en að fara að þvæla með einhverjar
prósentur.
Stundum fara þessi atriði 1 og 2 saman eins og
t.d. í svarinu 150 í E d) (þ.e.a.s. hjá þeim sem
ekki miða við hærri töluna að öðru leyti).
Það voru hvorki fleiri né færri en 3 einstakl-
ingar sem svöruðu báðum liðunum A b) og A
c) með helmingi. Kannski stafar það af þeim
hringlandahætti sem hefur átt sér stað með
helminginn.
Það má því gróflega séð skipta þátttakendum
í 2 hópa. Þá sem hafa viðmiðunarkerfi og þá
sem ekki hafa það. Með viðmiðunarkerfi á ég
við þegar í orðasambandinu að eitt sé svo og
svo miklu hœrra en annað sé annaðhvort alltaf
miðað við hærri töluna eða alltaf við þá lægri.
Prósentureikningur virðist lúta sérstöku kerfi.
Það væri svo sem hægt að hafa annað viðmið-
unarkerfi t.d. út frá orðaröð en einhvern veginn
finnst mér það óeðlilegra. Á mjög einfaldaðan
hátt mætti því setja úrlausnir áðurgreindra
þátttakenda upp á eftirfarandi hátt:
Þáttakendur
með viðmiðunarkerfi
1
alltaf miðað
við hærri tölu
11
alltaf miðað
við lægri tölu
án viðmiðunarkerfis
III
miðað við þá
tölu sem virð-
vera aðalumræðu-
efnið
IV
„léttasta út-
reikningsleiðin“
farin i viðmið-
uninni
Að sjálfsögðu er ekki hægt að setja alla þátttak-
endurna beint á sinn stað, það verður að hafa
margs konar fyrirvara þar á. Til dæmis halda
sumir i II. flokki sig við málvenjuna helmingi
meira í merkingunni tvöföldun en miða að
öðru leyti við lægri töluna og svo mætti lengi
telja.
Þó svo að sjálfsagt megi deila um það hversu
algengt orðalag af því tagi sem ég kaus að nota í
könnuninni er í raun þá held ég að fyrir flesta
liðina sé auðvelt að setja orðasamböndin í
eðlilegt samhengi. Ekki allra síst í þjóðfélagi
þar sem flest virðist ganga fyrir tölum og
krónutölum.
Það sem mér finnst einna athyglisverðast við
niðurstöður könnunarinnar er það hvernig lið-
ur E a) kemur út. Á þessum verkfallstímum
verður fréttamönnum útvarps og sjónvarps tíð-
rætt um það hversu mikið vöruflutningar með
bifreiðum hafi aukist. Þeir fullyrða að flutning-
arnir hafi aukist um helming. Skyldi það svo
vera 50% aukning, 100% aukning eða bara
aukning yfirleitt. Um það er ekki gott að spá
þar sem ekki var nánar kveðið á um í frásögn-
inni.
65