Mímir - 01.07.1987, Blaðsíða 76

götvunum í læknisfræði, sem koma munu öllu
mannkyni til góða ef vel gengur. En ekkert af
þessu veit ísól þegar ástin lýstur hana:
Allt í einu — það var eins og elding snerti hjart-
að. — Hver átti þennan málróm? Hvaða rödd
var það, sem hóf sig til ilugs, eins og svanur yfir
allar aðrar raddir? Og þó svo ljúf og Iág. Isól
hlustaði af allri sál, röddin kom á ný og smaug
eins og sólargeisli inn í sál hennar. Allt varð
bjart og hlýtt... (bls. 267).
ísól spurði ekki hvað væri að gerast, heldur
barst eins og sofandi vatnslilja til og frá á sól-
glitrandi öldum, sæl, sæl. (bls. 268).
Þessar tilfinningar kallar rödd snillingsins, ein
og sér, fram. Isól elskar hann af öllu hjarta áður
en hún hefur litið hann augum. Már endur-
geldur vitanlega ást hennar og samband þeirra
verður heitt og náið — en stutt. Már Loftsson
fer til vígstöðvanna til að stunda vísindarann-
sóknir og fellur skömmu síðar fyrir kúlu sem
rataði inn í tjaldbúðir rauðakrossdeildarinnar.
Sagan af ástarævintýri ísólar og Más þjónar
ákveðnum tilgangi innan lögmála sögunnar
(hvort sem um draum eða veruleika er að
ræða). Nú þegar ísól hefur upplifað „það
stærsta“ getur hún snúið heim í dalinn og tekið
við því hlutverki sem henni var ætlað frá byrj-
un. Hún hefur upplifað drauminn og því
,,blossar“ hvorki né „brennur“ í sál hennar
lengur.
Ef lífið launar nokkuð
þá launar það tryggð.
Sje nokkuð hreint í heimi
er það heimilisbyggð.15
Þegar ísól snýr aftur til íslands liggur faðir
hennar á banabeði. Þegar hann er dáinn er
henni ekkert að vanbúnaði að taka við hús-
móðurhlutverkinu í Klausturdal. Sveinbjöm
snýr einnig heim, erlendis frá, og þau undirbúa
brúðkaup sitt. Titill brúðkaupskaflans, „Komi
mjúk til mín,“ er vísun í sálm frá 13. öld eftir
Kolbein Tumason.16 Sálmurinn er ákall til
15Hulda, Þú hlustar vör, Akureyri 1933, bls. 72.
Guðs um miskunn og huggun á sorgarstundu.
Allur frásagnarmáti kaflans er saknaðarfullur
og þunglyndislegur þannig að lesandi fær á til-
finninguna að verið sé að undirbúa jarðarför en
ekki í brúðkaup. Þetta jarðarfarar þema er sí-
endurtekið í kaflanum:
Það var sem hún dveldi í sokkinni Eden, dýpst
niðri á sævarbotni og heyrði úthafið með öllum
sínum þunga niða yfir sér . .. Glöð — nei það
var hún ekki. En friður fullnægingarinnar bjó í
sál hennar, eins og perla á hafsbotni. (bls. 330).
Nú hefur „sál hennar fundið frið“ eins og sagt
er í jarðarfararræðum prestanna. Og Eden á
sjávarbotni hefur augljósa skírskotun til Para-
dísar á himnum.
Nokkrum dögum fyrir brúðkaupið gengur
Isól út í náttúruna og kveður hana.
Isól litla, kveddu nú heiðina þína og dalinn.
Eftir þrjá daga verður þú horfin úr mannheimi.
Eftir þrjá daga gengur hér ung kona með manni
sínum, húsfrúin í Klausturdal. ísól litla með
dökka hárið og draumaaugun og æfintýrin sín
öll verður horfin og má ekki koma aftur.
Keltneska blóðið á ekki heima í húsfreyjuæð-
um, hið norræna á að ráða, héðan í frá. (bls.
339, skáletranir mínar.)
Hér sjáum við aftur hinar ósættanlegu and-
stæður rísa upp. ísól kveður Náttúruna og sam-
lagast Menningunni. Hinn frjálsi svanur hefur
vikið fyrir rjúpunni sem kúrir við barm
Sveinbjarnar (bls. 346).
En þó er bælingin ekki fullkomnuð enn, því
hin norræna móðir má ekki efast andartak eða
bera þungan hug. Fyrsta bam ísólar og Svein-
bjarnar deyr og ísól túlkar það sem refsingu
Guðs fyrir óheilindi sín í garð Sveinbjarnar og
hjónabandsins.
Komið höfðu þær stundir, meðan hún bar son-
inn undir brjósti, að hún hvarf frá því, sem
hamingjan hafði gefið henni, gekk á fund liðins
tíma, dáins vinar, kveinandi innst í sál sinni,
16Sálminn má m.a. sjá í Kock, Norsk-íslansk
Skjaldediktning 2. Lund 1949, bls. 30.
76