Mímir - 01.06.1996, Blaðsíða 84

Berglind Laufey Ingadóttir
Mjólk og málfræði
Kalk í kroppinn — vit í kollinn
íslensku þjóðinni hef-
ur löngum verið lýst
sem mikilli bókaþjóð.
Því hefur verið haldið
á lofti að Islendingar
lesi manna mest og
gefi út flestar bækur,
allt miðað við hina
gamalkunnu höfða-
tölu. Þetta eru ósköp
notalegar fullyrðing-
ar sem gaman væri að
stæðust. En, eins og
allir vita og fæstir vilja viðurkenna, eru íslending-
ar orðnir ansi latir við lesturinn. Hins vegar ber
ekki að lasta alla þjóðina því að þegar vel er að
gáð kemur í ljós að hinn íslenski meðalmaður les
ýmislegt yfir daginn, þó ekki sé beinlínis hægt að
telja margt af því lestrarefni til fagurbókmennta
eða fræðsluefnis. Morgunblaðið er venjulega það
fyrsta sem svefndrukknir Islendingar berja augum
á morgnana og þá eru það sjónvarpsdagskrá, slúð-
ur og stríðsfréttir sem renna inn um skynfærin
með kaffisopanum. Ja ... nema á mánudögum. Á
mánudagsmorgnum, til fjölda ára, hafa Islending-
ar í öngum sínum leitað á önnur mið þegar enginn
er Mogginn við höndina. Þeir eru ófáir sem leitað
hafa á náðir umbúða morgunkornsins; lesið allt
um næringargildi kókó-pöffs og um kornmetið í
seríósinu. Mitt í öllum umbúðafjöldanum ber þó á
nýstárlegu efni sem vert er að líta nánar á.
Mjólkursamsalan í Reykjavík hefur löngum
verið kennd við líkamlega hollustu, en að undan-
förnu hefur hún bætt um betur og dreifir einnig
hollráðum. Umbúðir mjólkurfernanna hafa tekið
umtalsverðum stakkaskiptum síðastliðna mánuði
og flytja okkur nú menntun með mjólkinni, undir
yfirskriftinni „íslenska er okkar mál“. Nú gefst
einstakt tækifæri til að styrkja líkamann og efla
hugann, og það allt í einum sopa! í þessu þarfa
átaki Mjólkursamsölunnar kennir margra grasa:
Málfræði og málshættir, framburðaræfingar og
ferskeytlur, útskýringar og útúrsnúningar. Leið-
beiningar og ábendingar sem lúta að öllum geirum
tungumálsins. Allt þetta á sinn þátt í að gera fólki
ljóst að vanda verður til verka þegar móðurmálið
er annars vegar.
Að sögn Margrétar Pálsdóttur málfræðings,
sem sæti átti í undirbúningsnefnd átaksins, var
tilgangur þess að fræða almenning um íslenskt mál
og margbreytileika þess á jákvæðan hátt. Það fer
heldur ekki fram hjá neinum, að efnið er sett fram
á skemmtilegan máta. Myndskreytt heilræði ná
athygli manna mun betur en þurrar ábendingar
eins og: „sumir segja ..og „réttara er ..
Fjölbreytnin er að sama skapi mikil því að um 60
ábendingar prýða mjólkurfernurnar. Mun fleiri
hugmyndir komu fram við upphaf verkefnisins en
það efni sem að lokum náði augum almennings
hefur farið í gegnum nálarauga íslenskrar mál-
stöðvar en útlitshönnun var í höndum auglýsinga-
stofu.
Þegar fyrsta „málfernan“ leit dagsins ljós var
þjóðarsálin góðkunna ekki lengi að taka við sér.
Ungur maður utan á mjólkurfernu var á leið á
hljómsveitaræfingu. Oskýrmæli hans var þar í
brennidepli og fór efnið fyrir brjóstið á mörgum
því þarna þótti heldur að unglingum vegið. Að
sögn Margrétar var ætlunin alls ekki að beina
athyglinni að ungu fólki í þessu sambandi, óskýr-
mæli spyr hvorki um aldur né fyrri störf og hvað
það varðar er fullorðna fólkið ekki barnanna best!
Hvernig sem á málin er litið, var þessi fyrsta
„fernufræðsla" hin heppilegasta til að ryðja braut-
ina fyrir það sem á eftir kom. Með umræðunni um
hljómsveitaræfinguna var tilganginum náð; at-
hygli fólks var vakin. Skoðanir voru skiptar í
fyrstu (nöldur er nauðsynlegt í hófi), en jákvæð
viðbrögð segja allt sem segja þarf. Við mjólkur-
kæla verslana myndaðist örtröð á meðan fólk var
82