Mímir - 01.06.2005, Blaðsíða 32

mömmu sína kyssa jólasvein. Ég tók það þess
vegna fram að þetta væri ævi Birkilands þrátt
fyrir að hann hafi [svo] aldrei séð mömmu sína
kyssa jólasvein" (Draupnir, 1995, bls. 47).
„Reykjavíkurnætur" á sömu plötu er mjög í
anda textans um Birkiland. í textanum eru rifjuð
upp unglingsárin í borginni uppúr miðri öldinni,
áfylleríum í Hljómskálagarðinum, [ sirkus í
Skerjafirðinum og skotbyrgjunum í Öskjuhlíðinni
svo eitthvað sé nefnt. Lífið er allt mikið ævintýri og
fylleríin eru stór hluti af því, tilveran snýst um þau.
En ævintýrin eru ekki tóm gleði:
Það er einhver úti í nóttinni sem gröfina sína
grefur
en götuljósin þau vaka meðan borgin hún sefur
og tárin streyma ég er bara fremur tuskulegur
lítill drengur
ég hef týnt mér útí bæ og ég finn mig ekki
lengur
Stemninguna í þessi tvö kvæði, „Við Birkiland" og
„Reykjavíkumætur" sækir Megas eflaust að miklu
leyti í minningar um auðnuleysisráf æsku sinnar:
„Þegar maður er ungur og er að flækjast
um borgina sína og það er myrkur og
það er Ijós, maður er svolítið horfinn út úr
veruleikatilfinningunni, allt eröðruvísi, minningin
er framandleg, blautar götur Ijós og myrkur.
Verður dularfullt og merkilegt. Ef við bætist
flandur með einhverjum hallærislegum vesalingi
sem er búinn að drekka sig út úr allri tilveru og
maður er í kompaníi með honum að verða sér
úti um áfengi, þá gefur þetta manni heilmikið"
(Jónas Jónasson, 1990).
í kvæðunum tveimur túlkar hann þennan veruleika
og endurskapar í skáldheimi sínum veröld
æskuminninga sinna.
En borgarbörnin eldast og í textanum „Á horninu"
er lýst hversdagslífi þess sem á hvergi rætur annars
staðar en í malbikinu. Mælandi er borgarbarn sem
syngur borginni sinn óð, hér hefur hann lifað allar
sínar bestu stundir:
Ég hef setið við Hljómskálann og haldið svo þétt
um hönd sem var bæði mjúk og nett
Æ miljón Ijúfu Ijósu sumarnætur
Og þrátt fyrir að lífið hafi ekki verið eintómur dans á
rósum þá er honum sama:
Einsog kaldur hrollur hef ég hríslast um
þessi hungruðu stræti á bísanum
en það böggar mig ekki hvernig lífið það lætur
Hann þarf ekki að fara út í náttúruna til að finna frið,
hann finnur hann í borginni:
Ég ligg niðrí skurðinum og læt mig dreyma
Ég lít uppí skýin og ég á heima
Á botninum er hvorki þras eða þrætur
Borgarbarnið er sátt við sitt og vill hvergi annars
staðar vera. Textinn er merkilegur fyrir þær sakir að
hann er kannski eini óður Megasartil Reykjavíkur
þar sem lífið er í rauninni gott þrátt fyrir allt. Lítið
er þó um sjáanlegar dýrðir, eins og í öðrum textum
Megasar eru engar óþarfa skreytingar eða flúr.
Reykjavík er ekki samastaðurfegurðar eins og hjá
Tómasi. Lífsþjáningin ersamofin henni og ef hún
á eitthvað sammerkt með borg annarra skálda þá
er það einna helst borg Steins eða Vilhjálms frá
Skáholti.
í textunum er hversdagsleikinn í borginni
túlkaður. Tilvistinni og áhrifum borgarinnar á hana
er gert hærra undir höfði en í kveðskap annarra
borgarskálda. Þar sem Tómas sveif yfir yfirborðinu,
Vilhjálmur frá Skáhoiti kyssti svört strætin og Steinn
bar dauðans svip og þjáðist, kafar Megas undir
yfirborðið og skoðar borgina eins og hún birtist
honum. Hún er í kvæðaheimi hans rammi utan um
líf fólks sem upplifir allar þær tilfinningar sem menn
geta upplifað. Hér hrærist allt, eymd og hamingja,
fegurð og Ijótleiki og allt þar á milli. Megas skoðar
allan hversdagsleikann, stundum í glettni og
stundum í alvöru, stundum á heimspekiþönkunum
en alltaf heiðarlegur. Hann er hið eiginlega
borgarskáld, en mun líklega seint viðurkenndur sem
slíkur af því að hann horfist í augu við að borgin
verður aldrei betri en þeir sem hana byggja og
gerir sér að auki Ijóst að það má ekki aðeins taka
af henni „Loftmynd" - heldur er hún í ákveðnum
skilningi loftmynd; tilbúin mynd en ekki raun.
6. Niðurlag
Megas finnur sér stað í andófinu. Hann er sífellt
í uppreisn gegn viðteknum sannindum og reynir
alltaf að finna hina hliðina, þá sem ekki er nefnd.
Aðferðir hans, val á persónum, skírskotanir í
hefðina, málfar textanna og beiting raddarinnar eru
á öndverðum meiði við það sem tíðkaðist fyrir hans
tíð.
Megas velur sér persónur úr neðanjarðarheimum
borgarinnar, fólk sem orðið hefur undir í lífinu,
andhetjur. Þær eru margar í hringiðunni miðri á milli
sveita- og borgarmenningarinnar. ( kvæðaheimi
hans er bændaþjóðfélagið þó að hruni komið og
þungamiðja höfundarverks hans er ný rótlaus
kynslóð sem vex upp á mölinni. (röddum eða
frásögnum persónanna komafram ýmis viðhorf
til þessa nýja samfélags, allt frá harðri ádeilu til
30