Mímir - 01.06.2005, Blaðsíða 63

sem er manneskja telja þær stafa af því að nýja
setningagerðin sé frekar notuð til að lýsa atburðum
sem manneskjur verða fyrir en hlutir (sbr. Hopper
og Thompson 1980). í athugun minni er þetta öfugt.
Hlutfall jákvæðra svara er yfirleitt hærra þar sem
andlagið táknar hlut en munurinn er þó í heild ekki
tölfræðilega marktækur. í töflu 13 má sjá eitt dæmi
af mörgum sem prófuð voru til að kanna þetta
atriði.
Eins og sjá má í töflunni er hlutfall jákvæðra svara
töluvert hærra þegar andlagið er hlutur en þegar
það er manneskja. Ástæðan fyrir þessu er ekki Ijós
og sennilega spila þarna inn í þættir sem við áttum
okkur ekki á. Hugsanlega hefur ekki tekist vel til
þegar sagnirnar voru flokkaðar eftir því hvort þær
lýsa atburðum sem manneskjur verða fyrir frekar
en hlutir. Einnig getur smæð úrtaksins verið hluti
skýringarinnar. í svona litlu úrtaki gefa niðurstöður
ekki jafn skýra mynd og fæst í stærra úrtaki. Þetta
er atriði sem þyrfti að kanna nánar.
4.2.3 Nýja setningagerðin með geranda í
forsetningarlið
Eins og fyrr sagði benda Sigríður og Joan
(2001a:151-152) á að nýja setningagerðin geti ekki
haft geranda í forsetningarlið ef sú tilgáta þeirra er
rétt að hér sé um nýja tegund germyndar að ræða.
Germyndarsetningar taka augljóslega ekki geranda
í forsetningarlið því gerandinn er í frumlagssætinu.
Þannig væri til dæmis ekki hægt að segja
setninguna í (11) því þá eru gerendurnir orðnir tveir.
(10) ‘Einhver sagði manninum upp af forstjóranum.
Ef nýja setningagerðin er ný ópersónuleg germynd
er gerandinn hulinn í frumlagssætinu og því er ekki
hægt að hafa geranda í forsetningarlið. í athugun
minni voru prófaðar tvær setningar í þolmynd
með geranda í forsetningarlið og tvær með nýju
setningagerðinni með geranda í forsetningarlið.
Niðurstöðurnar eru birtar í töflum 14 og 15. Eins
og sést í töflu 14 samþykkja langflestir unglingarnir
venjulegar þolmyndarsetningar með geranda í
forsetningarlið.
Þegar þessar niðurstöður eru bornar saman við
nýju setningagerðina kemur fram mikill munur
á hlutfalli jákvæðra svara. Frekar fáir nemendur
samþykkja nýju setningagerðina með geranda í
forsetningarlið, sjátöflu 15.
Ef nýja setningagerðin gæti haft geranda í
forsetningarlið ættu niðurstöðurnar að vera
svipaðar útkomunni úr þolmyndarsetningunum
í töflu 14. Niðurstöðurnar úr lágmarkspörunum í
14a/b og 14b/15b benda eindregið til að sú tilgáta
Sigríðar og Joan sé rétt að nýja setningagerðin geti
ekki tekið með sér geranda í forsetningarlið. Þessi
niðurstaða rennir stoðum undir þá kenningu þeirra
að nýja setningagerðin sé ný tegund germyndar
í málinu en ekki þolmynd. Til að skoða þetta
nánar voru athugaðar þær 12 setningar með nýju
setningagerðinni þar sem andlagið er nafnorð í
þolfalli, eins og í setningunum í töflu 15, en án
geranda í forsetningarlið. Niðurstöður þeirra voru
bornar saman við niðurstöður úr setningunum í
Tafla 14. Þolmynd með geranda í forsetningarlið.
Þolmynd með geranda í forsetningarlið. Skóli VE Skóli AE
7. 9. 7. 9.
a. Bókin var þýdd af höfundinum. 88% 67% 60% 83%
b. Brúðkaupsmyndin vartekin af frægum Ijósmyndara. 83% 91% 80% 92%
Tafla 15. Nýja setningagerðin með geranda í forsetningarlið.
Nýja setningagerðin með geranda í forsetn-ingarlið. Skóli VE Skóli AE
7. 9. 7. 9.
a. *Það var þýtt bókina af höfundinum. 21% 19% 20% 25%
b. *Það var tekið brúðkaupsmyndina af frægum Ijósmyndara. 8% 10% 20% 38%
Tafla 16. Lágmarkspar.
Nýja setningagerðin með og án geranda í for- setningarlið. Skóli VE Skóli AE
7. 9. 7. 9.
a. *Það var tekið brúðkaupsmyndina af frægum Ijósmyndara. 8% 10% 20% 38%
b. Þaö var skoðað bílinn eftir áreksturinn. 54% . 33% 60% 75%
61