Læknaneminn - 01.04.2018, Side 45

Fr
óð
le
ik
ur
45
og þannig er hætta á hraðri leiðréttingu. Ef
sjúklingur er á þvagræsilyfjum má samt ekki
útiloka aðrar ástæður, sérstaklega ekki ef
blóðnatríumlækkun lagast ekki við að stöðva
notkun lyfsins.
Heilkenni óviðeigandi seytingar
á þvagstemmuvaka (SIAD)
Vökvatakmörkun er almennt fyrsta meðferð
og ekki ætti að meðhöndla með jafnþrýstnu
saltvatni (0,9% NaCl) þar sem það getur
valdið frekari lækkun á blóðnatríumgildi.
Íhuga skal lyfjameðferð með vasópressín
viðtakahemli í samráði við nýrnalækni ef ekki
gengur að leiðrétta blóðnatríumgildi með
vökvatakmörkun eða ef þvagrannsókn bendir
til lítils útskilnaðar á fríu vatni (e. low renal
electrolyte-free water excretion).
Áráttuvatnsdrykkja
Meðferð miðast við það að minnka vökva­
inntöku en lyfjameðferð hefur ekki reynst
árangursrík. Bráð vatnsdrykkjueitrun lagast
með því að takmarka vökvainntöku og lagast
natríumþéttni í blóði fljótt.
Skjaldvakabrestur
Fyrsta meðferð er uppbótarmeðferð með
skjaldkirtilshormónum. Yfirleitt er blóð­
natríum lækkunin væg og nægir að með höndla
með vökvatakmörkun.
Öfgakennd þolþjálfun
Blóðnatríumlækkun tengd öfgakenndri
þol þjálfun var upphaflega talin vera vegna
taps á salti og klór með svita og var því
talin til blóðnatríumlækkana með skorti
á utan frumuvökva. Nú er talið að aukin
vasópressínlosun valdi oftast blóðnatríum­
lækkuninni. Þá ætti að fylgja leiðbeiningum
um meðferð SIAD. Athuga skal þó að ef
einkenni eru bráð, svæsin eða meðalsvæsin
ber að meðhöndla með ofþrýstnu saltvatni (sjá
að ofan).
Vökvatakmörkun
Vökvatakmörkun er ráðlögð hjá sjúklingum
með langvinna blóðnatríumlækkun með
auknum utanfrumuvökva eins og við
hjartabilun, skorpulifur og nýrungaheilkenni.
Einnig er hún ráðlögð sé um heilkenni
óviðeigandi seytingar þvagstemmuvaka
(SIAD) að ræða.
Almennar ráðleggingar:
• Takmarka alla vökvainntöku, ekki
bara vatn.
• Takmarka vökvainntöku við 800 ml/
sólarhring í flestum tilvikum.
• Ekki takmarka salt eða próteininntöku
nema það sé ráðlegt af öðrum orsökum.
Hvað skal gera ef hraði leiðréttingar
er of mikill?
Fylgjast skal með þvagútskilnaði á meðan
meðferð stendur. Þvagútskilnaður yfir 200 ml/
klst getur bent til þess að leiðrétting sé of hröð
og því hætta á osmósuafmýlingarheilkenni.
Ef þvagútskilnaður er hraður eða ef hann
eykst skyndilega er ráðlagt að mæla s­Na+
á tveggja klukkustunda fresti uns s­Na+ er
stöðugt. Miðað er við að hækka ekki styrk
natríum í blóði um meira en 10 mmól/l á
fyrstu 24 klukkustundunum en 6­8 mmól/l
ef áfengissýki, vannæring, kalíumskortur eða
lifrarbilun er til staðar. Eftir það ætti ekki að
hækka s­Na+ um meira en 8 mmól/l á hverjum
24 klukkustundum .
Almennar ráðleggingar þegar hraði leið­
réttingar er of mikill:
• Hætta þeirri meðferð sem er í gangi.
• Hugleiða hvort við hæfi sé að hefja gjöf
vökva án rafvaka. Hægt er að gefa 5%
glúkósalausn 10 ml/kg á 60 mínútum
undir stöðugu eftirliti á þvagútskilnaði og
vökvajafnvægi.
• Ræða við sérfræðing hvort við hæfi sé að
gefa desmópressín 2 μg í æð. Ætti ekki að
endurtaka oftar en á 8 klukkustunda fresti.

Heimildaskrá
1. Spasovski, G., et al., Clinical practice
guideline on diagnosis and treatment of
hyponatraemia. Eur J End.ocrinol, 2014.
170(3): p. G1­47.
2. Verbalis, J.G., et al., Diagnosis, evaluation,
and treatment of hyponatremia: expert
panel recommendations. Am J Med, 2013.
126(10 Suppl 1): p. S1­42.
3. Handbók í lyflæknisfræði. Höf. Ari J.
Jóhannesson, Davíð O Arnar, Runólfur
Pálsson, Sigurður Ólafsson. 4. útgáfa 2015.
16 VERSLANIR
UM ALLT LAND
MJÓDD | SALAVEGUR | BÚÐAKÓR | GRANDI | HAFNARFJÖRÐUR | HRÍSALUNDUR | GLERÁRTORG | HÚSAVÍK
HÖFN | IÐAVELLIR | GRINDAVÍK | KROSSMÓI | BORGARNES | ÍSAFJÖRÐUR | EGILSSTAÐIR | SELFOSS
Opið 24 tíma í Nettó Mjódd og Granda