Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 90

tíma litið gerðu stýrivaxtahækkanir landið ákjósan-
legra til krónubréfaútgáfu, en hátt gengi krónunnar
jók kaupmátt landsmanna erlendis og þar með inn-
flutning en gerði samkeppnisstöðu útflutnings-
atvinnuvega erfiðari. Á móti hélt hátt gengi krónun-
nar verðlagi á innfluttum vörum í skefjum. í lok árs
2005 voru stýrivextir komnir í 10,5% og verðbólga
var 4,1% og því nokkuð yfir verðbólgumarkmiði. I
upphafi árs 2006 var mikil umfjöllun, einkum meðal
erlendra greiningaraðila, um stöðugleika íslensks
efnahagslífs. Umræðan var á tíðum á neikvæðum
nótum sem kom róti á innlendan fjármálamarkað.
Fyrir vikið lækkaði gengið um ríflega 20% á fyrri
helmingi ársins sem framkallaði verðbólguskot ofan
á verðbólgu sem þegar var komin yfir verðbólgu-
markmið. Seðlabankinn brást hart við og hækkaði
vexti um 0,75% þrjú skipti í röð samfara hörðum
tóni í yfirlýsingum bankans sem boðuðu frekari hækkanir ef horfur breyttust ekki til hins
betra. Hækkun stýrivaxta um 3,75 prósentustig og takmörkun aðgengis viðskipta-
bankanna að fjármagni olli því að stýrivextir virtust loks fara að hafa áhrif á innlenda
eftirspurn. Þá hafa raunstýrivextir farið hækkandi miðað við væntingar og virðist aðhald
í peningamálum því vera farið að skila sér af fullum þunga.
Frá ársbyrjun 2006 hefur Seðlabankinn markvisst unnið að því að skerpa tóninn í miðlun
peningamálastefnunnar út á við. Bæði hefur bankinn urtnið að því að gera hana gegn-
særri og samræma betur orð og athafnir en yfirlýsingar bankans hafa á tíðum virst
harðorðari en viðbrögð hans, sem hefur að vissu leyti dregið úr trúverðugleika peninga-
málastefnunnar.
Innlendur fjármálamarkaður
Eftir talsverðan óróa á alþjóðlegum fjármálamörkuðum á miðju seinasta ári hafa hluta-
bréfamarkaðir erlendis náð sér aftur á strik. Þó hefur dregið úr væntingum um alþjóð-
legan hagvöxt, sér í lagi í Bandaríkjunum, sem hefur haft áhrif til að hækka alþjóðlega
langtímavexti og er vaxtarófið erlendis orðið flatara. Starfsemi á íslenskum /jármála-
markaði hefur aukist mikið eftir að fjármagnsflæði var gefið frjálst með EES-samn-
ingnum og íslensku bankarnir voru einkavæddir. Þróunin hefur verið sérstaklega ör á
síðustu árum þegar innlendur fjármálamarkaður hefur í auknum mæli tengst hinum
alþjóðlega með útgáfu erlendra aðila á skuldabréfum í íslenskum krónum og með auk-
inni fjárfestingu íslenskra fyrirtækja erlendis. í kjölfarið hefur áhugi erlendra fjárfesta á
íslensku efnahags- og fjármálalífi aukist og erlendir greiningaraðilar í auknum mæli tekið
að fjalla um þau mál. Á árinu 2006 myndaðist órói á alþjóðlegum fjármálamörkuðum og
fór sá íslenski ekki varhluta af því. Nokkur órói myndaðist á innlendum fjármálamarkaði
en hann reyndist skammvinnur. Eftir að hafa lækkað fram á mitt ár 2006 hækkaði
hlutabréfaverð í úrvalsvísitölu Kauphallarinnar mikið og er nú hærra en það var hæst
áður en lækkunin átti sér stað. Þá hafa erlendir aðilar hafið á ný útgáfu krónubréfa og
hefur gengi krónunnar því styrkst. Þó er gengið enn talsvert veikara en það var í árs-
byrjun 2006. Skuldaálag á íslenskum fyrirtækjum hækkaði mikið á þessu óróatímabili
þegar áhætta þeim tengd var endurmetin. Við það hækkaði fjármagnskostnaður þeirra,
en síðan hefur skuldaálagið lækkað. Það er talið vísbending um að fyrirtækin hafi
brugðist rétt við þeirri gagnrýni sem kom á þá og treyst stöðu sína töluvert. Jafnframt
hefur umræðan sem myndaðist um fjármálalegan stöðugleika á Islandi að mestu þagnað.
Þrátt fyrir stigvaxandi aðhald í peningastjórn Seðlabanka íslands sýna hagtölur að útlán
bankanna eru enn að aukast. í lok febrúar 2007 voru innlend útlán 2.396 milljarðar króna
Vaxtaþróun 2001-2007.
Heimild:Seðlabanki (slands.
8 8 | Arbók VFl/TFl 2007