Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 313

þeirri tækniþróun sem orðið hefur við gerð tvinnbíla og tengiltvinnbíla getur nýst að
fullu sama hvaða eldsneyti er notað. Þannig er auðvelt að hugsa sér tengiltvinnbíl sem
gengi fyrir metani, etanóli eða vetni ásamt rafmagni.
Islendingar eru vel í stakk búnir til þess að nýta sér tengiltvinnbíla, ekki aðeins vegna
þess að afla má þeirrar raforku sem til þarf með vistvænum hætti með loftslagsvænni,
endurnýjanlegri orku heldur lítur einnig út fyrir að raforkunetið (flutnings- og dreifi-
kerfið) á íslandi geti borið þá auknu notkun sem slíkir bílar hafa í för með sér án verulegs
viðbótartilkostnaðar ef bílarnir eru hlaðnir að mestu leyti á næturnar. Þetta gildir jafnvel
þótt reiknað sé með því að alfarið yrði skipt yfir í slíka bíla, sem líklega verður seint.
Tengiltvinnbílar gætu því bætt nýtingu rafflutnings- og rafdreifikerfisins, en kostn-
aðurinn við það nemur lunganum úr rafmagnsverði til almennra nota hér á landi. Því
væri ekki úr vegi að slík næturnotkun rafkerfanna nyti sérkjara, a.m.k. fyrsta kastið.
Eins og áður segir er ekki enn hafin fjöldaframleiðsla
á tengiltvinnbílum, en hægt er að breyta hefðbundn-
um tvinnbíl í tengiltvinnbíl. Nýlega var tviimbíl á
Akureyri breytt í tengiltvinnbíl í tilraunaskyni.
Hvað varðar skip og flugvélar má segja að tvinn-
vélar og tengiltvinnvélar séu ekki líklegar til að
spara eldsneyti í verulegum mæli. Þó eru einskonar
tvinnvélar þegar notaðar í skipum, t.d. í hafrann-
sóknarskipunum Árna Friðrikssyni og Bjarna
Sæmundssyni, þar sem dísilvélar knýja rafala en
skrúfurnar eru aftur drifnar af rafhreyflinum. Þetta
er þó ekki gert til orkusparnaðar heldur vegna
sérstakra þarfa þessara skipa sem rannsóknartækja.
Tenging skipa við almenna rafkerfið kemur við sögu
þegar þau liggja í höfn. Raunar væri það liður í því
að spara eldsneyti í sjávarútvegi að tryggja að
ljósavélar séu ekki keyrðar þegar skip liggur í höfn.
Mynd 4.Tengill aftan á tengiltvinnbíl. Innfelld
mynd: Unnið að breytingu bílsins. Birt með
góðfúslegu leyfi Orkuseturs.
Vetni
Vetni er áhugaverður kostur til að miðla rafmagni frá rafkerfinu til að knýja bíla, skip og
jafnvel flugvélar. í hreinni mynd þess má líta á vetnið sem orkubera sem geymir rafmagn
í sama skilningi og rafhlöður. Þá er hugsað til þess að innlent rafmagn fengið úr raf-
kerfinu væri notað til að rafgreina vetni úr vatni, vetnið sé geymt í farartækinu og því
aftur breytt í rafmagn við notkun. Rafgreiningin getur annaðhvort farið fram í sérstökum
vetnisstöðvum eða í smærri stíl, svo sem við heimahús eða vinnustaði. Síðara ferlið,
umbreyting vetnisins í vatn og rafmagn, gerist í svokölluðum efnarafölum. Raunar er
hægt að brenna vetninu í sprengihreyflum líkt og bensíni, en vegna þess hve dýrt er að
framleiða vetnið er yfirleitt horft til efnarafala sem eru mun nýtnari en sprengihreyflar.
Það sama gildir um vetnið og tengiltvinnbílalausnina, að líklegt er að ekki þurfi að
endurbæta rafdreifikerfið svo nokkru nemi til þess að það beri það aukna álag sem dreifð
framleiðsla vetnis hefði í för með sér.
Hængurinn á slíkri vetnisvæðingu er sá lielstur að tæknin er enn í þróun og allur
búnaður enn afar dýr, einkum efnarafalarnir, enda er vart hægt að tala um fjöldafram-
leiðslu í þessum efnum ennþá. Æ meiri bjartsýni gætir þó í spám um verð á vetnisbúnaði,
svo sem efnarafölum, við væntanlega fjöldaframleiðslu og því er spáð að sú verðþróun
haldi áfram. Erfitt er þó að meta svo raunhæft sé hvert kunni að verða stofnverð og síðan
rekstrarkostnaður vetnisbíla þegar þeir kunna að koma á almennan markað. En málið
Tækni- og vísindagreinar
3 1 1