Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 278
hönnunarforsendum hafnarmannvirkja. Eftirfarandi tafla sýnir langtímadreifingu
ölduhæða fyrir öldudufl við Bakkafjöru og Surtsey fyrir þau tímabil sem mælingar hafa
staðið yfir:
Tíðni Endurkomutími [vikur,ár] Bakkafjara Hs [m] Surtsey Hs [m]
90% 47 vikur 3,1 5,1
98% 51 vika 4,3 7,2
1 ár 6,7 11,7
10 ár 7,6 14,1
100 ár 8,4 16,4
Samspil öldufars og efnisburðar
Þegar margar öldur brotna í ólögunum dælist sjávarmassinn í öldunum inn yfir sandrifið
og við það hækkar sjávarborðið fyrir innan rifið. A milli ólaganna streymir þessi sjávar-
massi út aftur sem botnstraumur þar sem fyrirstaðan, þ.e. ölduhæðin, er minni. Hreyf-
ingin á sjávarmassanum innan sandrifsins í álnum er sambland af ölduhreyfingu og
öldustraumum. Stefna öldustraumsins ræðst af ölduáttinni og þar með efnisburðurinn.
Mesti efnisburður á sér stað þegar öldustefnan myndar 45° við ströndina en minnstur
þegar öldustefnan er þvert á ströndina. I hafinu suður af landinu er suðvestan og vestan-
aldan ríkjandi eða 52% af tímanum. Suðvestanaldan, sem brotnar á sandrifinu og aftur
innan við álinn í sandfjörunni, myndar öldustrauma og efnisburð til austurs, bæði á
sandrifinu og á sandfjörunni. Þegar mikið suðvestan brim er við ströndina hækkar
sjávarstaðan innan brimgarðsins mest, þar sem aldan er hæst fyrir opnu hafi vestan
Bakkafjöru en lægst undan Bakkafjöru þar sem fjaran er í vari af Vestmannaeyjum. Þessi
hæðarmismunur á sjávarstöðu innan brimgarðsins veldur því að botnstraumur leitar út
yfir sandrifið undan Bakkafjöru og flytur efnið eftir rifinu út á meira dýpi. Þar með
dýpkar heldur á sandrifinu. Vegna áhrifa frá öldustefnunni verður efnisburðurinn við
Bakkafjöru minni í suð-suðvestan brimum en í suðvestan brimum og því viðhelst dýpið
í suð-suðvestan brimum. Aftur á móti grynnist á sandrifinu í langvarandi suðvestlægri
góðviðristíð þegar lág alda ber efni eftir sandrifinu en vegna þess hve aldan er lág mynd-
ast ekki nægur botnstraumur til að bera efnið út á haf. Tíðni sunnan ölduátta er um 22%.
Aldan kemur þvert á ströndina undan Bakkafjörunni og þegar aldan brotnar á sandrifinu
myndast öldustraumar eftir sandrifinu til austurs og vesturs. Öldustraumarnir leitast við
að bera efnið úr sandrifinu til beggja átta en við það viðhelst dýpið og jafnvel eykst á
sandrifinu. Tíðni suðaustan og austan ölduátta er um 26%. Þegar aldan kemur úr suð-
austri berst efnið vestan Bakkafjöru til vesturs en efnið austan Bakkafjöru til austurs. I
suðaustan ölduáttum verður rof á sandrifinu undan Bakkafjöru en aurburðurinn úr
Markarfljóti berst með ölduáttinni út á rifið og leitast við að minnka dýpið á sandrifinu.
Einnig á sér stað efnisburður þvert á ströndina. A sandrifinu, þar sem aldan brotnar og
undan sandfjörunni, þar sem aldan brotnar aftur, berst efnið með botninum í átt að hafi
en efnið berst í átt að landi í álnum. Þessi efnisburður er lítill miðað við efnisburðinn
meðfram ströndinni.
Rannsóknir á efnisburði
Aðalráðgjafi Siglingastofnunar við efnisburð er danska straumfræðistöðin DHl. Sett hafa
verið upp nokkur reiknilíkön af aðstæðum við Bakkafjöru sem er hluti af MIKE-21
samhæfðum hugbúnaði DHI. I MIKE-21 NSW er reiknað öldufar á 9 stöðum á 40 m dýpi
undan Bakkafjöru. MIKE-21 LITPACK reiknar efnisburð á þessum 9 stöðum undan
Suðurströndinni. I áfangaskýrslu Siglingastofnunar um ferjuhöfn við Bakkafjöru frá því
í febrúar 2006 er gerð grein fyrir fyrsta áfanga þessara rannsókna á efnisburði við
Bakkafjöru.
2 7 6
Arbók VFl/TFl 2007