Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 314
kann að skýrast á næsta áratug eða svo. íslendingar hafa staðið framarlega í vetnis-
væðingunni, og tilraunaverkefni með vetnisknúna strætisvagna sem er nýlokið gekk vel.
Nú er hafinn innflutningur á smærri bílum til prófana hér á landi.
Þegar um vetnið ræðir verður að hafa í huga að orkunýtnin í heildarferlinu frá rafkerfinu
og til rafhreyflanna í farartækinu er talsvert lakari en ef unnt væri að geyma rafmagnið 1
rafhlöðum. En eins og fyrr segir gæti vetnisferlið verið lausn fyrir fiskiskipaflotann; þar
verður seint séð að rafhlöður eigi erindi. Sérstaða íslands gæti legið í því að stuðla að
vetnisvæðingu skipa; stórfyrirtækin og stórþjóðimar eru margar hverjar að þróa vetru
sem orkubera fyrir bifreiðar, en minna er hugað að skipum í þessu tilliti. Nú þegar er
hafið verkefni hérlendis sem miðar að því að prófa vetnisknúna ljósavél um borð í skipi-
Þeir möguleikar sem nefndir em hér að ofan, rafbílar, tengiltvinnbílar og vetnisbílar, eru
allir háðir því að nægt rafmagn sé að fá. Það rafmagn sem þarf til að knýja bílaflotann,
beint eða óbeint, með rafmagni er líklega um tvær til þrjár teravattstundir á ári, en talið
er að framleiða megi um 50 TWh á ári að teknu tilliti til hagkvæmni og verndunarsjónar-
miða. Af þessari orkugetu hefur um 15 TWh á ári verið ráðstafað þegar yfirstandandi
álversframkvæmdum er lokið. A það er bent að aukið tillit til umhverfis- og vernd-
unarsjónarmiða kunni að skerða það sem telja má virkjanlega orkugetu landsins. Enn er
þó borð fyrir báru og raforkuþörfin vegna bílaflotans er vart einn tíundi af þeim
orkumöguleikum sem enn hefur ekki verið ráðstafað. Jafnframt ber að minnast þess að
samningar við álver eru ekki eilífir. Sé hagkvæmara að nota rafmagnið á bíla og skip mun
markaðurinn ráða.
Metan
Metan hefur verið notað hér á landi undanfarin ár sem eldsneyti á nokkra tugi bifreiða.
Metan er skæð gróðurhúsalofttegund, um tuttugu sinnum öflugri en koltvísýringur. Því
verður að safna metaninu saman og brenna, og eyða því þannig sem gróðurhúsaloft-
tegund, og sjálfsagt er að reyna að nýta það eftir megni. Bílar sem keyra á metani og bens-
íni, svokallaðir tvíorkubílar (e. bi-fuel vehicles), eru nú þegar á markaði. Flestir bílafram-
leiðendur bjóða upp á eina eða fleiri gerðir metanbíla. Metani er safnað á Álfsnesi og er
það að hluta nýtt sem eldsneyti á farartæki, en sem dæmi má nefna að hægt væri að keyra
um 20 strætisvagna á því metani sem safnað er nú þegar á hverju ári. Hugsanlegt er að
safna metani á fleiri sorphaugum eða vinna það úr öðrum úrgangi, til dæmis skólpi. Þetta
er umhverfisvænn kostur en mun líklega ekki ráða baggamuninn einn og sér sökum þess
hve lítið er hægt að framleiða af metani með þessum aðferðum. Þó væri hægt að fram-
leiða metan úr ræktuðum plöntum, líkt og etanól og lífdísilolíu. Sá kostur hefur ekki
verið kannaður svo nokkru nemi.
Metan sem ökutækjaeldsneyti getur í meginatriðum átt sér tvær uppsprettur. Annars
vegar sem lífrænt eldsneyti unnið úr úrgangi eða ræktuðum plöntum og hins vegar úr
jarðgasi. Jarðgas er flutt kælt með stórum tankskipum milli heimsálfa og því er sá mögu-
leiki fyrir hendi að flytja það inn til móts við metan sem framleitt er hér á landi.
Metan er selt á einni dælustöð á höfuðborgarsvæðinu, og er undanþegið eldsneytis-
gjöldum. Verð á metani er því mjög hagstætt og svarar til þess að bensínlítrinn kostaði
tæpar 80 krónur. Tvíorkubílar eru ívið dýrari en aðrir bílar í innkaupum en vegna niður-
fellingar vörugjalda er söluverð svipað.
Lífdísilolía
Lífdísilolía er unnin úr lífrænum úrgangi, svo sem steikarfeiti, fiskafgöngum og þess
háttar eða úr olíuríkum plöntum svo sem repju. Lífdísilolíu má blanda við venjulega
dísilolíu og nota blönduna beint sem eldsneyti á hefðbundnar dísilvélar. Hægt er að ná
umtalsverðri minnkun á losun koltvísýrings með lífdísilblöndu miðað við hefðbundna
3 1 2
Arbók VFl/TFl 2007