Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 206

Til þess að framleiða eitt tonn af áli mun Fjarðaál þurfa um 400 kg af kolefnisforskautum
og losa um 1,46 tonn af koltvísýringi. Miðað við 346.000 tonna álframleiðslu verður
koltvísýringslosunin 504.000 tonn á ári.
Með bættri kerstýringu hafa álfyrirtæki náð mjög góðum árangri í að minnka losun
flúorkolefna (PFC) sem eru gróðurhúsalofttegundir með langan líftíma og upphitunar-
stuðul 3.200-50.000 miðað við C02. Flúorkolefni geta myndast þegar of lítið súrál er í
raflausninni og ástandið lýsir sér í snöggri hækkun spennu. Fjarðaál áætlar að árleg losun
flúorkolefna nemi 37.200 tonnum af C02 ígildum.
Einn liður í bættri straumnýtni og minni losun koltvísýrings er að koma í veg fyrir að raf-
greiningin gangi til baka og bráðið ál hvarfist við súrefni og myndi aftur súrál. Annar
liður í bættri nýtingu er að lágmarka myndun álgjalls í áltöku og málmvinnslu. Markmið
Fjarðaáls er að álgjall verði ekki meira en 1% af framleiðslunni. Álgjallið verður sent til
Bretlands þar sem það er endurunnið að fullu.
Ef horft er bæði á álframleiðslu og nauðsynlega raforkuframleiðslu í hnattrænu samhengi
er heildarlosun koltvísýrings margfalt minni þegar raforkan er framleidd með vatnsafli
eða jarðvarma en þegar raforkuframleiðslan á sér stað með brennslu kola, olíu eða jarð-
gass. Verið er að kanna möguleika á að binda koltvísýring frá álverum í jarðlögum eða
nýta hann til að framleiða eldsneyti. Alcoa hefur þegar þróað aðferð til að binda koltví-
sýring sem losnar við framleiðslu súráls.
Tilraunir hafa einnig verið gerðar með svokölluð óbrennanleg forskaut (inert anodes). í
stað kolefnis hafa verið prófuð margvísleg efni, þar á meðal keramik, málmblöndur og
samsett efni. Ætlunin væri þá að losna við koltvísýring úr framleiðsluferlinu. Ekki þyrfti
þá heldur að skipta um forskautin svo mánuðum eða árum skipti. Þróunarstarfið hefur
hins vegar reynst erfitt, meðal annars vegna þess að raflausnin er mjög ætandi og efni í
óbrennanlegu skautimum menga álið, ólíkt kolefninu. í arman stað þarf meiri raforku til
að kljúfa súrálið þegar kolefnisins nýtur ekki við og varðandi losun koltvísýrings þyrfti
þá að taka með í reikninginn hvernig aukin raforka yrði framleidd.
Verðmætar og umhverfisvænar afurðir
Steypuskáli Fjarðaáls var hannaður með það í huga að hámarka verðmætasköpun og lág-
marka umhverfisáhrif. Álið er sogað upp af botni rafgreiningarkeranna og flutt í 14 tonna
deiglum yfir í steypuskálann. Samtals verður unnið úr um 940 tonnum af áli á sólarhring.
I steypuskálanum eru fjórir 100 tonna bið- og íblöndunarofnar. Ofnarnir eru kyntir með
rafmagni en ekki gasi sem er einsdæmi í áliðnaðinum.
Tveir ofnar þjóna vírasteypuvél sem á að geta framleitt 90.000 tonn af álvírum í
háspennustrengi. Steypan er samfelld þannig að ekki þarf að gera hlé þegar skipt er á
milli ofna eða kefla. Vírasteypuvélin er frá ítalska fyrirtækinu Continuus Properzi.
Hinir tveir ofnarnir eru tengdir við vél sem steypir samfellt lágrétta T-barra eða kubba.
Við steypuvélina er hjólsög sem hreyfist með færibandinu á sama hraða og barrarnir og
sagar þá jafnóðum niður. Hægt er að steypa fjóra barra í einu og áætluð afkastageta er um
120.000 tonn á ári. Algengast er að barramir séu um einn metri á lengd og vegi um 650
kílógrömm. í börrunum geta verið álblöndur en þeir fara allir í uppbræðslu hjá viðskipta-
vinum. Barrasteypuvél er frá Hertwich Engineering í Austurríki.
Þriðja framleiðslulínan er hleifasteypuvél frá Outu Tec í Kanada. Þar er hrááli hellt beint
úr áldeiglunum í mót sem færast í hringekju. Þegar mót hefur farið hring er hægt að lyfta
hleifnum upp úr mótinu og yfir á færiband. Hleifarnir vega um 650 kílógrömm. Hráál fer
í mismunandi verðflokka eftir hreinleika, einkum hlutfalli kísils og járns.
2 0 4
Arbók VFl/TFl 2007