Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 253
-exp
r t’21 ív if ' H + 2nD)2
L cxp 2 * JJ
(i)
Þegar loftið er stöðugt eða blöndunarþykktin yfir 5 km er einungis gert ráð fyrir speglun
frá yfirborði:
*=-ö-
-exp
j’2 ' H2
."2< exp 2c7 2
(2)
þar sem x er styrkur brennisteinsvetnis [g/m3], Q er útblástur brennisteinsvetnis [g/s],
u er vindhraði í útblásturshæð [m/s], alf er láréttur dreifistuðull stróks [m], cjz er lóðréttur
dreifistuðull stróks [m], y er lárétt fjarlægð frá nema að miðju stróks [m], H er virk
útblásturshæð, sú hæð sem strókur nær frá jörðu á útblástursstað [m] og D er blönd-
unarþykkt [m].
Dreifistuðlar eru reiknaðir eftir stöðugleika lofts og fjarlægð stróks frá upptökum (Turner,
1994). Stöðugleiki lofts er fundin með aðferð Turners (WebMet, 2006), þar sem stöðug-
leikinn er fundinn út frá geislun sólar og vindhraða. Virk útblásturshæð er reiknuð út frá
stöðugleika lofts, vindhraða og eiginleikum útblástursstaðar (Turner, 1994). Holzworth-
aðferð er notuð til að finna blöndunarþykkt (WebMet, 2007) með háloftamælingum frá
Keflavík og hitamælingum frá Miðdalsheiði. Háloftamælingar eru gerðar tvisvar á
sólarhring, á miðnætti og hádegi. Morgunblöndunarþykkt er sú hæð þar sem adiabatic-
hitaferill frá lægsta morgunhita (2:00-6:00) að viðbættum 5°C sker háloftahitaferil mæld-
an á miðnætti. Blöndunarþykkt fyrir seinnipart dags er sú hæð þar sem adiabatic-hita-
ferill frá mesta seinniparts hita (12:00-16:00) að viðbættum 5°C sker háloftahitaferilinn
mældan á hádegi. Gráðurnar fimm sem bætt er við mælt hitastig eru til að taka tillit til
blöndunar í andrúmsloftinu og hita gassins sem er heitara en andrúmsloftið og getur því
lyfst hærra.
Leið brennisteinsvetnisins er rakin til frá uppsprettum með því að nota vindmælingar á
Miðdalsheiði, Hellisheiði, í Bláfjöllum og í Reykjavík. Reiknað er með að strók sé blásið
frá uppsprettu á 10 mínútna fresti þ.e. þegar ný veðurmæling er tekin. Reiknað er með að
mæld vindstefna og vindhraði ráði ferð stróksins þar til næsta vindmæling er gerð. Komi
strókurinn inn fyrir fyrirfram ákveðinn radíus í kringum hverja veðurmælistöð er sú
mælistöð notuð til að ákvarða ferð stróksins næstu 10 mínútur. Með því að taka tillit til
staðsetningar stróksins á hverjum tíma er t.d. tekið tillit til uppsöfnunar brennisteins-
vetnis. Þegar reiknað er fyrir báðar virkjanir er styrkur á hverjum tímapunkti reiknaður
frá hvorri virkjun og heildarstyrkur fundinn. Nánari umfjöllun er að finna í ritgerð
Snjólaugar Ólafsdóttur (2007).
Einkenni atburða
Mælingar á brennisteinsvetni hafa farið fram á vegum Umhverfissviðs Reykjavíkur-
borgar frá því í febrúar 2006. Mælingarnar eru skráð 30 mínútna meðaltöl þar sem tekin
er punktmæling á 3 mínútna fresti. Líkanið var notað til að reikna styrk brenni-
steinsvetnis fyrir niu mismunandi atburði þegar mældur styrkur brennisteinsvetnis í
Reykjavík jókst umfram bakgrunnsgildi. Þessir atburðir voru dagana 27. og 28. febrúar,
4. og 5. mars, 19. apríl, 29. og 30. júlí, 3. og 4. september, 17. og 18. október, 28. og 29. október,
7. og 8. nóvember og 16. og 17. desember. Allir atburðirnir áttu sér stað árið 2006. Hæstu
mældu hálftíma gildi hvers atburðar voru frá 13 pg/m3 upp í 154 pg/m3 eins og sjá má
í töflu 1 ásamt hæstu reiknuðu gildum. Atburðirnir vörðu frá 4 klst upp í 19,5 klst. Þegar
reiknaður var styrkur fyrir atburðina í febrúar, mars, apríl, júlí og september var
Nesjavallavirkjun eina uppspretta brennisteinsvetnis en í atburðunum £ október,
nóvember og desember var Hellisheiðin einnig tekin sem uppspretta brennisteinsvetnis.
Ritrýndar vísindagreinar I251