Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Blaðsíða 311

í septemberlok 1997 kostaði fatið af Europe Brent
hráolíu 18 bandaríkjadali, í septemberlok 2007
kostaði fatið 78 bandaríkjadali.
Fátt bendir til þess að þessi þróun sé tímabundin,
þvert á móti má segja að tími hinnar ódýru olíu sé
liðinn.
Annar hvati til olíusparnaðar eru loftslagsbreyt-
ingar. Þær eru nú almennt samþykktar sem stað-
reynd og alþjóðasamþykktir eins og loftslags-
sáttmáli Sameinuðu þjóðanna endurspeglar það.
ísland er aðili að sáttmálanum og hefur auk þess
staðfest Kyoto-bókunina, en þar skuldbinda ríki
heims sig til þess að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda. Island er þó nokkuð sér á parti í þeim
samningi, enda eru hér engin kolaorkuver og allt rafmagn og hiti framleitt með
vistvænum hætti. Engu að síður hljóta fslendingar að stefna að því að draga úr losun frá
samgöngum og fiskveiðum. Ekki er hægt að treysta á það að næsta umferð sáttmálans
verði jafnhliðholl okkur ef við sýnum engan vilja til að draga úr losun þar sem við getum.
Vistvænir möguleikar
Leiðir til að knýja farartæki með vistvænum hætti em mjög í umræðunni um allan heim
um þessar mundir og hafa möguleikarnir aldrei verið fleiri í þeim efnum. í þróun em
bílar sem ganga fyrir vetni, rafmagni, etanóli, metani, E85 (blanda etanóls og bensíns),
lífdísilolíu, metanóli, bútanóli og jafnvel samanþjöppuðu lofti. Tæknileg útfærsla er þó
mislangt á veg komin í hverju tilviki og jafnframt má segja að möguleikarnir henti mis-
vel við íslenskar aðstæður.
Sýn íslendinga hlýtur að vera sú að geta nýtt frumorkugjafa landsins, einkum vatnsorku
og jarðhita, til þess að leysa jarðefnaeldsneyti af hólmi að einhverju eða öllu leyti. Þetta
gerist ekki án milliliða, þ.e. orkubera. Hugsanlegt er að nýta háhita beint með lífrænum
efnum til að framleiða tilbúið eldsneyti. Að þessum möguíeika frágengnum er einsýnt að
rafmagn yrði að vera fyrsti milliliðurinn frá orkuuppsprettunni til þeirrar vélar er að
lokum knýr farartækið. Æskilegast væri að geta geymt rafmagnið með beinum hætti í
rafhlöðum um borð í farartækinu. Þróun í gerð rafhlaðna hefur þó ekki verið með þeim
hætti að slík geymsla sé almennt möguleg. Engu að síður verður að dæma aðrar lausnir
með hliðsjón af þessari beinu leið til að nýta rafmagnið, þó ekki væri nema vegna þess að
með þeirri lausn er nýting orkunnar best, en orkutap í rafhlöðum (við hleðslu, geymslu
og aftöppun) er lítið, eða nálægt 10-30%, borið saman við u.þ.b. 60% tap í efnarafli
knúnum vetni og u.þ.b. 80% í hefðbundinni bensínvél. Aðrar leiðir en bein notkun raf-
magnsins kalla á frekari milliliði, t.d. vetni eða aðra orkubera svo sem tilbúið eldsneyti,
og við það aukast töpin og nýtnin minnkar, þó í mismiklum mæli sé.
Hér á eftir verður farið yfir nokkra helstu möguleika til þess að knýja bifreiðar (eða jafn-
vel skip) með orku sem ætti uppruna sinn í innlendum orkugjöfum.
Rafbílar
Rafbílar ganga beint og alfarið fyrir rafmagni sem geymt er í rafhlöðum um borð. Eins og
að framan segir hefur þróun í gerð rafhlaðna til þessa ekki gert þennan kost fýsilegan, en
það er orkuþéttleiki rafhlaðnanna. Tíminn sem tekur að hlaða þau og líftími þeirra sem
einkum hafa staðið í vegi fyrir almennri notkun þeirra í samgöngum, auk þess sem þær
eru dýrar. Sumar rafhlöður eru einnig úr efnum sem erfitt er að farga. Helst eru vonir
Tækni- o g vísindagreinar
3 0 9