Skagfirðingabók - 01.01.1975, Blaðsíða 49

ELLEFU ALDA MANNVIST í LANDI
verið hvað mest lán íslenzkrar þjóðar og mun skilgreint með
gleggstum og skemmtilegustum hætti, er Drangeyjarvættur ávarp-
ar Guðmund góða: Hættu að vígja, Gvöndur biskup, einhvers
staðar verða vondir að vera. Það tilsvar trölla mætti vera skag-
firzkt innlegg í heimspeki Vesturlanda.
Skýrasta og kunnasta dæmið um vilja landnámsmanna á frið-
vænlegu sambýli mun vera af þeim Eiríki í Goðdölum og Kráku-
Hreiðari. Hreiðar var víkingur, hirti lítt um forna siðvenju, tók
land með geysingi og vildi berjast til landa. Hollvinur Hreiðars,
Hávarður hegri, taldi hann þó á að þiggja ráð af Eiríki í Goðdöl-
um. Eiríkur latti ófriðar og kvað ei ráð að menn deildi, meðan
svo mannfátt væri á landinu. Kveðst hann heldur vilja gefa hon-
um tunguna alla niður frá Skálamýri. Hreiðar þá það og bjó á
Steinsstöðum. Hann kaus að deyja í Mcelifell.
Mig brestur lærdóm til að meta og rekja ágæti, fágæti eða for-
dæmi þessarar sagnar í heild sinni. Hitt þykir mér sönnu næst, að
ljósara dæmi verði vart fundið um það, hversu ófriðarmaður geng-
ur til sátta við samfélag sitt og hérað, því að þar kaus Hreiðar sér
vist eftir dauðann sem ármaður þess eða verndarvœttur.
Því trúi ég, að enn birtist áþekk viðhorf í því, er Eiríkur gaf
þræli sínum Rönguði frelsi fyrir að hafa fundið og sannað, að
fær leið var um fjallið til manna sunnan Kjalar, en Eiríkur var
einn þeirra landnámsmanna skagfirzkra, sem stund lögðu á land-
könnun.
Dæmi þessi og önnur áþekk eru tákn þess að landnámsmenn
ættu í bókstaflegum skilningi víða sýn til margra landa, þjóða
og heima af raun og sögn og er það annað lán Islendinga. Þetta
er að vísu ekki alveg rétt fram sett. Hitt mun nær rökréttu sam-
hengi, að þeir yrðu umburðarlyndir af fjölþættum sjálfráðum
kynnum við aðrar þjóðir. Það gerði íslenzkt mannlíf að sínum
hlut markvert og lífsvert.
I þeim tengslum og á þessum stað verður vart gengið þegjandi
framhjá upphafi norðlenzks skólahalds né látið ógert að amast
við þeirri villukenningu, að Islendingar hafi öldum saman verið
þjóða einangraðastir í álfunni. Eg á að vísu ekki auðvelt með að
47