Skagfirðingabók - 01.01.1975, Blaðsíða 204

SKAGFIRBINGABÓK
sýslumanna, prófasta og presta, þar með taldar kirkjubækur í ein-
riti. Hins vegar, séu þær skráðar í tvíriti, eins og lög leyfa, heldur
héraðsskjalasafn öðru eintakinu.
Þá er að geta um annars konar handrit, sem víða er að finna
í héraðsskjalasöfnum. Þau heyra ekki undir embættisleg lögskil
og eru sams konar og finna má í Handritadeild Landsbókasafns
og Árnastofnun; það eru sagna- og kveðskaparhandrit, bréfasöfn,
dagbækur og margs kyns önnur einkagögn manna.
Er lögin um héraðsskjalasöfnin voru sett, urðu nokkrar um-
ræður um skiptinguna milli þeirra og Þjóðskjalasafns. Meðal ann-
ars komu þá glögglega fram skiptar skoðanir um, hvar sögulegum
frumgögnum yrði bezt valinn staður til frambúðar. Þar sem á
þetta atriði heyrist oft minnst enn í dag, er safnamálin ber á
góma, mun að því vikið nokkrum orðum. Tvö meginsjónarmið
hafa verið ríkjandi frá upphafi. Annars vegar að varðveita eigi
sem flest skjalagögn á söfnum í Reykjavík, og hins vegar að fá
skuli tilteknum hluta heimildanna samastað í þeim héruðum, þar
sem þær voru skráðar. Höfðu þeir, er héldu fram hinni fyrri skoð-
un, einna helzt á orði að óttast mætti, að ekki yrði nógu vel að
málum staðið í hinum dreifðu byggðum og hafa þar reyndar
haft nokkuð til síns máls. Dreifingarsjónarmiðið sýndist þó eðli-
legra í augum þeirra alþingismanna, er samþykktu áðurnefnd lög
um héraðsskjalasöfn. Og óhætt er að fullyrða, að hverju héraði
er mikill menningarlegur vegsauki að söfnum sem þeim, er varð-
veita frumheimildir eigin sögu, séu þau starfrækt með reisnar-
brag.
Nú í dag ber fyrst og fremst að skoða þetta mál sem slíkt menn-
ingarlegt metnaðarmál, án þess að blanda því saman við hugleið-
ingar um aðstöðu til fræðiiðkana. Til er bæði ljósritunar- og Ijós-
myndunartækni, sem gerir óþarft að hafa frumgögn við hendina,
nema sérstaklega standi á. Má í þessu sambandi nefna, að handrit
Árnasafns í Kaupmannahöfn eru öll ljósmynduð áður en send
eru hingað til lands, enda alls ekki talin þörf, að breyting verði
á starfsemi safnsins svo heitið geti. Það sem öllu máli skiptir er
að varast þá hættu, að til héraðsskjalasafnanna verði stofnað af
202