Morgunblaðið - 14.12.1986, Qupperneq 80

80
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 1986

m
y
Hollywood
— KAUPIR^ .
Broadwa
Jessica Lange, Sissy
Spacek ogDiane Kea-
ton leiða saman hesta
sína í„Crimes ofthe
Heart“ eftír Beth
Henley. Bruce Bers-
ford leikstýrir.
Milos Forman tókst
ekki síður vel upp en
Mike Nichols erhann
kvikmyndaði leikrit
Peters Shaffer,
„Amadeus “, sem
margir töldu vonlaust
að breyta íkvikmynd.
Hér sést F. Murray
Abraham íhlutverki
SissySpacek ogAnne Bancroft leika mæðgurnar í „nótt,
móðir“ eftir Marsha Norman. Leikritíð varsýntá Litla
sviðinu fyrir tveim árum.
Meg TiIIylék bam Guðs, nunnuna Agnesi, íkvikmyndinni
sem Norman Jewison gerði eftir leikritinu.
Talsverðar breytingar má
merkja á kvikmyndaheiminum
bandaríska um þessar mundir.
í stað þess að kvikmynda
frumsamdar, og oftar en ekki
næfurþunnar sögur fyrir ungl-
inga, hafa þeir sem ráða í
Hollywood tekið í æ ríkari
mæli þann kostinn að færa leik-
rit eða skáldsögur yfir á bíó-
tjaldið.
Þessa breytingu hefur að
vísu mátt merkja á síðustu
tveim árum, en árið 1986 og
það næsta munu vafalaust
verða þau sögulegustu hvað
þetta varðar. Árið 1986 hafa
ekki færri en átta sviðsverk
verið kvikmynduð, en þau eru
„nótt, móðir“, eftir Marsha
Norman, „Extremities" eftir
William Mastrosimone, „Chil-
dren of a Lesser God“ eftir
Mark Medoff, „Brighton Beach
Memoirs" eftir NeU Simon,
„Litla hryllingsbúðin “ eftir
Howard Ashman og Alan Men-
ken, „Crimes of the Heart“ eftir
Beth Henley, „Duet for One“
eftir Tom Kempinski og
klassiskt verk eftir Synge,
„Riddarar haf sins“.
Ogþaðer aðeins byrjunin.
Um þessar mundir er verið að
vinna að nokkrum slíkum verk-
um: Robert Altman er að filma
„Beyond Therapy", Barbra
Streisand leikur í og stýrir
„Nuts“ eftir Tom Topor, Alan
Pakula er að kvikmynda „Mun-
aðarleysingjana" eftir Lyle
Kessler, Paul Newman stýrir
„Glerdýrunum“ eftir Tennesse
Williams og Jean-Luc Goddard
er langt kominn með „Lé kon-
ung“ með rithöfundinn Norman
Mailer í titilhlutverki.
Þessar myndir og margar
fleiri fylgja fast á eftir vel
heppnuðum kvikmyndaútgáf-
um af frægum sviðsverkum og
skáldsögum. Norman Jewison
kvikmyndaði „Agnes, barn
Guðs“ og „A Soldier’s Story“,
Milos Forman „Amadeus“ Hect-
or Babenco „Kiss of the Spider
Woman" og James Ivory „A
Roora With a Wiew“ eftir bók
E.M. Forsters.
Stutt upprifjun
Hvort það er tilviljun eða teikn
um glæsta framtíð kvikmyndarinn-
ar, að svo mörg bókmenntaverk séu
færð yfir á filmuna á sama tíma,
verður tíminn að leiða í ljós. Hættan
er vitanlega sú að þetta sé einber
tilviljun enda hefur það oft gerst
áður að slíkar bytgjur hafí dunið
yfír. Það hefur raunar gerst á tíu
ára fresti eða svo. Hver man ekki
eftir Marlon Brando og Vivien Leigh
í „A Streetcar Named Desire", en
í þeirri mynd tókst leikstjóranum,
Elia Kazan, að fella ljóðrænan texta
Tennesse Williams listilega að kröf-
um kvikmyndarinnar um raunsæi.
Sjöundi áratugurinn einkenndist af
kvikmyndum sem áttu rætur að
rekja til leikhússins, en þá voru
framleiddar rándýrar söngvamynd-
ir, t.d. West Side Story, My Fair
Lady, Sound of Music, Funny Girl
og Hello Dolly. En menn gáfust upp
á þeim þar sem þær kostuðu offjár
og skiluðu framleiðendum litlum
arði.
Fólk hætti nefnilega að fara í bíó
til að sjá misfagurt fólk úr Holly-
wood syngja og gaula um ástir
sínar. Þetta gerðist undir lok sjö-
unda áratugarins. Þegar Víetnam-
stríðið breytti hugsunarhætti
milljóna um heim allan. Nú dugðu
ekki söngvamyndir, heldur hundrað
prósent raunsæar myndir um upp-
reisnaranda unga fólksins og er
„Easy Rider" gott dæmi um það. Á
þessum árum spruttu fram ungir
leikstjórar sem áttu eftir að tröllríða
bandaríska kvikmyndasviðinu
næstu árin (Altman, Coppola, Scor-
sese og Mazursky og Mike Nochols).
Leikrit, og enn síður söngleikir,
áttu því ekki lengur greiða leið að
bíótjaldinu. Síðasta velheppnaða
kvikmyndaða leikritið áður en þessi
breyting átti sér stað var „Hver er
hraeddur við Virginíu Wooíf?" sem
Mike Nochols gerði með hjónunum
Richard Burton og Elisabeth Tayl-
or. Menn reyndu að fílma nokkur
sviðsverk (Equus, The Wiz, Annie
og A Chorus Line) næstu árin, með
heldur dapurlegum árangri. En
hvemig á að útskýra þennan nýja,
undraskjóta áhuga manna fyrir
kvikmynduðum leikritum? Banda-
ríska tímaritið American Film fór á
stúfana og krafði nokkra kunnuga
þessu máli svars.
Hvað er svona heillandi
við sviðsverk?
Spurðir voru leikritahöfundar,
leikstjórar og fjárhagslegir ábyrgð-
armenn þeirra mynda sem nú era í
undirbúningi. Svör þeirra vora mörg
og ólík.
Alan Greisman sem starfar hjá
Aaron Spelling hf., en það fyrirtæki
framleiðir „nótt, móðir" eftir
Marsha Norman, segir að flest leik-
rit sé hægt að festa á fílmu án
mikilla erfiðleika. „Sé sagan góð,
hlaðin spennandi samtölum og per-
sónusköpun, þá er verkið hálfnað,"
segir Greisman. Ruth Mieszkuc sem
rekur Program Development Comp-
any, en það fyrirtæki hefur staðið
að flestum bestu kvikmyndaútgáf-
um sviðsverka síðustu árin, svo sem
„Trae West“ eftir Sam Shepard,
segir að kvikmyndaframleiðendur
líti ekki við öðram sviðsverkum en
þeim sem hafa notið einhverra vin-
sælda í leikhúsi og því sé áhættan
að leggja fjármagn í myndina í raun-
inni lítil.
Gott dæmi um kvikmyndaleik-
stjóra sem snúið hefur að leikhúsinu
er Norman Jewison. Hann hætti að
leita efnis í hillum Hollywoods því
þar var engar bitastæðar sögur að
fínna. Jewison gerðist djarfur hér
áður fyrr þegar hann kvikmyndaði
tvo söngleiki, „Fiðlarann á þakinu"
og „Jesus Christ Superstar", báðar
ágætismyndir. Það er snemma á
áttunda áratuginum, en svo liðu tíu
ár og Jewison filmaði tvö sviðsverk
í röð, fyrst „A Soldier’s Story“ og
síðan „Agnes, barn Guðs“. Ekki
vora miklir §ármunir lagðir í þær
myndir, Jewison þurfti meira að
segja að minnka við sig laun til að
fá leyfí frá Columbia-risanum sem
lagði til féð. En báðar myndimar
nutu vinsælda og hafa vafalaust
hvatt aðra til að fara út á sömu
braut.