Morgunblaðið - 20.09.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20 SEPTEMBER 1988
Sr. Kjartan Jóns son skrifar frá Kenýu:
Lgósmynd/Kjartan Jónsson
Arve og Ingrid Myra ásamt börnum. Þau stjórna starfinu í Chesta.
Spámannm-
um skjátlaðist
„Áður en missermu lýkur verða hvitu mennirnir búnir að éta
einn af nemendum skólans." Þannig hljómaði boðskapur spámanns-
ins. Það var ekki að undra, þó að menn færu ekki að senda dætur
sínar á svo hroðalega stofnun. Þó voru það fimm stúlkur, sem
hættu lífi sinu og nýi heimavistarskólinn var opnaður.
Þetta var vandamál vina okkar,
sem búa í einum af afkimum
Kenýu, Pókothéraði. Þeir vildu
leggja sitt af mörkum til að bæta
hag stúlkna með því að byggja
heimavistarskóla, svo að þær
fengju frið og tækifæri til að læra
og bijótast út úr myrkri fáfræði
og undirokunar. Ýmsum eldri körl-
um af eldri kynslóðinni þótti senni-
lega veldi sínu ógnað með þessu.
Orð hins virta spámanns endur-
spegluðu það. En kristniboðamir
voru undir það búnir, að þeir gætu
mætt mótlæti og létu ekki slá sig
út af laginu. Misserinu lauk, án
þess að nokkur af nemendunum 5
yrði étinn. Eftir þetta fóru margir
að efast um sannleiksgildi orða
spámannsins, og nemendum hefur
flölgað jafnt og þétt síðan. Nú er
búið að reisa þama mjög veglegan
skóla úr steinsteypu með heima-
vistarplássi fyrir 300 manns. Hann
er án efa glæsilegasti af meira en
20 skólum héraðsins og tákn þess,
að nýi tíminn tekur við af hinum
gamla.
Útundan
Staðurinn heitir Chesta. Pókot
hérað var fyrir norðan „mörkin"
eins og bresku nýlenduherramir
sögðu, en fyrir norðan þau var
lokað land, sem látið var eiga sig.
Þangað var ekki farið með gæði
nútímans eins og heilsugæslu,
skóla o.fl. En nú er öldin önnur
og yfirvöld gera allt, sem í þeirra
valdi stendur til að bæta upp hið
vanrækta. Þau hafa beðið kirkjur
og kristniboðsfélög um hjálp. Vel
hefur verið bmgðist við því í
Chesta.
Sjúkrastarf
Þar er nú starfrækt sjúkraskýli
auk þess sem hjúkrunarkonumar
fara út í héraðið á útstöðvar, sem
eru of flarri sjúkraskýlinu til þess
að sjúklingar geti náð þangað fót-
gangandi.
Mestur hluti starfssvæðisins er
uppi I fjöllunum við kristniboðs-
stöðina. Þama eru engir vegir, svo
að fara verður fótgangandi. Vega-
lengdir em langar og tekur ferðin
því að jafnaði nokkra daga.
Starf hjúkmnarfræðinganna er
ekki bundið við ákveðnar vaktir
frekar en starf hinna kristniboð-
anna. Þær em oft vaktar um miðj-
ar nætur vegna sjúklinga, sem
ekki geta beðið til morguns. Þetta
á sérstaklega við á regntímanum,
þegar fólk er illa haldið af mala-
ríu. — Ég man eftir því eitt sinn,
að komið var með mann, sem hafði
verið bitinn af slöngu. Fólkið varð
að ganga næstum alla nóttina. —
Ekki er óalgengt, að ástand sjúkl-
inganna sé svo alvarlegt, að þeir
verði að komast tafarlaust undir
læknis hendur og þá verða hjúkr-
unarfræðingamir að setjast undir
stýri og aka til næsta sjúkrahúss,
35 km leið.
Auk þess að meðhöndla sjúkl-
inga, er mikilvægasti hluti starfs-
ins er að fyrirbyggja sjúkdóma.
Það er gert með því að bólusetja
skólaböm, auk fræðslustarfs. Uppi
em hugmyndir um að tengja það
kvennastarfi kirkjunnar. Vonir
standa til að hægt verði að þjálfa
upp fólk í hveijum hrepp, sem
síðan getur frætt nágranna sína.
Með því að tengja þetta starf söfn-
uðum kirkjunnar og útstöðvum
ætti að vera hægt að ná yfir mjög
stórt svæði. Ef þetta tekst, verður
hægt að koma þekkingu á sjúk-
dómum og vömum gegn þeim auk
fræðslu um hreinlæti, hollt matar-
æði, meðferð ungbama o.s.frv. inn
á heimili almennings. Væri það
mikill sigur gagn fáfræði og myndi
bæta mjög hag fólksins.
Fátækir bændur
Kristniboðsstöðin stendur á
hæðardragi við rætur mikils fjall-
garðs. Tignarleg fiöllin gnæfa við
himin. Stöðvarstæðið var illnýtan-
Ljósmynd/Kjartan Jónsson
Úr einni af kennslustofunum í nýja heimavistarskólanum fyrir stúlkur í Chesta. — Hér hafa nem-
endur safnast saman á „sal“.
Ijóamynd/KJartan Jónsson
Alfred, fyrsti innfæddi prestur-
inn í lúthersku kirkjunni í Pó-
kothéraði. Hann er talandi
dæmi um mátt hins kristna
boðskapar.
Ljósmynd/Kj artan Jónsson
Gert að sári. — Sjúkrastarf er kristilegur kærleikur í verki. Það
er mikilvægur þáttur starfsins í Chesta. Þar er nýtt sjúkraskýli.
Malaría og ýmsir hitabeltissjúkdómar eru algengustu kvillarair.
Ljjósmynd/V aldís Magnúsdóttir
Fræðsla er mikilvægur hluti af sjúkraþjónustunni til þess að fyrir-
byggja sjúkdóma. Vonir standa til að hægt verði að stórefla þetta
starf.
Hjúkrunarfræðingurinn, Astri Mangelröd, ásamt aðstoðarstúlku.
Gott er að nota myndir í kennslunni.
legur sandhóll, áður en kristniboð-
amir komu þangað, en hefur nú
verið breytt í aldingarð með
ávaxtatijám, sem svigna undan
ávöxtum sínum. Uppi á flöllunum
búa þúsundir smábænda, sem
draga fram lífíð á litlum jarðars-
kikum. Þeir rækta aðallega maís,
en einnig baunir og lítilsháttar
hirsi. Akurskikinn gerir ekki miklu
meir en brauðfæða fjölskylduna.
Verði einhver umframfgramleiðsla
þurfa menn að bera hana á sjálfum
sér niður af fjöllunum á markað-
inn, þar sem sáralítið fæst fyrir
hana. Fólkið á nokkur húsdýr,
kýr, geitur og kindur, sem era
„bankainnistæður" þess. Ef eitt-
hvað bjátar á, t.d. ef einhver í fjöl-
skyldunni verður veikur, er hægt
að selja dýr til að standa straum
af kostnaðinum.
Hirðingjar
Fyrir neðan kristniboðsstöðina
er stór slétta. Það er bæði heitt
og þurrt. Hún er heimkynni hirð-
ingja. Þar sem þeir búa aldrei lengi
á sama stað, era húsakynni þeirra
ekki upp á marga fiska. Fáfræði
er mikil og mikið um sjúkdóma.
Meðalaldur er mjög lágur. Lík era
yfirleitt ekki grafin heldur skilin
eftir úti í skógi villidýram að bráð.
Ýmislegt hefur verið gert til að
ná til sléttubúanna með hjálp, en
erfítt er um vik þar sem þeir skipta
sífellt um aðsetur. Það veldur Iíka
erfiðleikum, að Túrkanamenn, sem
er nágrannaþjóðflokkur Pókot-
manna, koma öðra hvora í ráns-
ferðir til að stela kúm.
Ég lenti í því eitt sinn að keyra
á þessum slóðum í myrkri og úr-
hellisrigningu með fullan bíl af
unglingum. Daginn eftir frétti ég
að Turkanamenn hefðu farið í
ránsferð þetta saman kvöld og um
nóttina. Þeir höfðu komið upp að
veginum, sem ég ók um. Ráns-
fengurinn var um 1.000 nautgripir
að sögn heimildarmanna. 40 menn
lágu í valnum.
Pókotmenn era að sjálfsögðu
ekkert betri og gjalda líku líkt í
þessum efnum. Þótt líf sléttubú-
anna sé „framstætt" gildir það
ekki um vopnin þeirra. Margir
hafa hríðskotabyssur til umráða.
Er nokkur leið að hjálpa þessum
„villimönnum“? Það hefur sýnt sig,
að það gengur illa að kveða niður
stríðseðlið með vopnum. Bæði
Túrkanamenn og Pókotbúar eru
miklu betri og djarfari hermenn
en þeir, sem ætlað er að halda
ræningjaflokkunum í skefjum. það
eina, sem getur breytt þessu
ástandi, er grandvallandi og rót-
tæk hugarfarsbreyting. Hún á sér
stað með menntun og kristinni trú.
Safhaðarstarf
Chesta er elsta kristniboðsstöð
lúthersku kirkjunnar í Pókothér-
aði. Nú era liðin 10 ár síðan fyrstu
kristniboðamir komu þangað. Þeir
byijuðu algjörlega frá granni án
nokkurra innfæddra samstarfs-
manna. Aðalstarfssvæðið var uppi
í fiöllunum.
Það leið ekki langur tími, þar
til ungur maður fór að stunda sam-
komur hjá þeim. Fljótlega fór hann
að fara upp í fjöllin til að heim-
sækja fólk og halda samkomur.
Hann var óþreytandi. Ekki leið á
löngu, þar til fólk tók að streyma
á samkomumar. Þama varð vakn-
ing sem enn lifir. Af 18 söfnúðum
kirkjunnar í héraðinu, sem stofn-
aðir hafa verið á síðustu 10 áram,
er söfnuðurinn, sem er ávöxtur af
starfi hans, sá stærsti og þrótt-
mesti.
Þessi ungi maður var áður fyrr
meðlimur í ræningjaflokki. Hann
kynntist kristindómnum í fangelsi
í höfuðstaðnum. Nú er hann prest-
ur, sá fyrsti innfæddi í kirkjunni
í Pókothéraði. Hann og starf hans
era skýrt dæmi um, að hægt er
að hjálpa „villimönnum".
Nú hafa 10 grunnskólar verið
reistir á starfssvæði Chesta, flestir
uppi í fjöllunum. 7 söfnuðir hafa
einnig verið stofnaðir auk fjölda
útstöðva með mörg hundruð með-
limum.
Starfið í Chesta hefur sýnt, að
kristniboðsstarf er mjög mikilvægt
starf, sem kemur mörgum að
gagni. Það er án efa besta form
þróunarhjálpar, sem til er. Kristnir
menn, stöndum vörð um það.
HöRmdur er kristniboði í Kenýu
oghefiir um lengrí tíma sent
lHorgunblaðinu pistla um land
ogþjóð.