Morgunblaðið - 19.03.1998, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1998
UI
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
GUÐNY J. Buch, geitabóndi á Einarsstöðum í Reykjahverfi, með geithafurinn Blöndal.
Geitur í útrýmingarhættu
Samning-amál sálfræðinga hjá
Ríkisspitölum í hnút
Sálfræðingar telja
uppsagnir blasa við
Laxamýri - Geitur á Islandi eru
nú um 400, en samkvæmt alþjóð-
legum viðmiðunum er stofn sem
er innan við 1.000 einstaklingar
talinn f útrýmingarhættu.
Það var fyrir þrjátfu árum
sem menn fóru að huga að því að
bjarga íslensku geitunum en þá
voru aðeins til um 160 dýr.
Skyldleikinn innan frá er því al-
varlegt vandamál og margar
geitahjarðir hafa verið felldar
vegna riðuniðurskurðar án þess
að riðuveiki hafi fundist í þeim.
Stofninn er litskrúðugur en koll-
óttar geitur eru að hverfa og
finnast nú einungis að Sólheim-
um f Grfmsnesi.
Eins og örnefni benda til kom
geitin hingað til lands snemma
og segja sumir að hún hafí kom-
ið hingað með pöpum. Nöfn eins
og Geitafell, Geiteyjarströnd,
Geitaskarð, Hafragil, Hafralæk-
ur og Hafursstaðir benda á til-
vist geitarinnar en athygli vekur
að enginn bær í Eyjafirði er
kenndur við geitfé. Engar geitur
eru nú á Vestfjarða kjálkanurn
né heldur frá Hornafirði að Ár-
nessýslu.
Þel geitarinnar er mjög verð-
mætt og fást um það bil 400 g. af
hverri geit til jafnaðar á ári. Þel
þetta hefur kasmír-einkenni en
hvort þel er angora eða kashmir
fer eftir gerð hrásekkjanna.
Þetta þel er með fínustu náttúru-
Iegfu treQum sem völ er á og úr
þeim er framleidd vara í há-
gæðaflokki.
Geitagrautar heyra sögunni til
Sá geitabóndi sem þekktastur
er fyrir nýtingu á geitamjólk er
Ragnar Guðmundsson á Nýhóli í
Fjallahreppi en á hans heimili
var mjólkin notuð til drykkjar og
í grauta. Geitaskyr, geitasmjör
og geitaostur voru á borðum en
ekki var þessari vöru komið á
markað sem von var.
Geitakjöt er fitulaust, bláleitt
að lit og dekkra en kindakjöt.
SÁLFRÆÐINGAR, sem vinna hjá
Ríkisspítölum, telja stöðu kjara-
mála sinna með öllu óþolandi. „Að-
eins ein leið virðist því blasa við að
svo komnu en hún er uppsagnir frá
þessari stofnun sem lítilsvirðir og
metur einskis það sem sálfræðingar
hafa fram að færa,“ segir í fréttatil-
kynningu sem Stéttarfélag sálfræð-
inga sendi frá sér í gær.
Kolbrún Baldursdóttir, formaður
félagsins, segir að komi til upp-
sagna muni ofvirknigreining bama-
og unglingageðdeildar og svefn-
rannsóknir Landspítalans leggjast
af, auk annars. Kolbrún átti fimd
með Ingibjörgu Pálmadóttur heil-
brigðisráðherra í gær og kynnti
henni það mat sálfræðinga á Ríkis-
spítölum að kjaramál þessa um það
bil 20 manna hóps væru komin í al-
gjöran hnút.
Kolbrún sagði í samtali við Morg-
unblaðið að margra mánaða tilraun-
ir stéttarfélagsins til að semja við
stjóm Ríkisspítala hefðu bragðist
og loforð hefðu verið svikin. Hvorki
væri vilji né geta innan stofnunar-
innar til að semja um nýtt launa-
kerfi eða -fyrirkomulag.
6-10 ára háskólanám
Sálfræðingar þurfa að stunda 6
ára háskólanám til að hljóta starfs-
réttindi og flestir þeirra hafa allt að
4 ára sérhæft háskólanám að baki
auk þess, að sögn Kolbrúnar. Sál-
fræðingar bera sig því saman við
lækna hvað laun varðar. Kolbrún
segir að nýverið hafi verið gengið til
samninga við lækna um veralegar
hækkanir, sem kosta Ríkisspítala
milljónir, en stofnunin virðist telja
útilokað að gera stofnanasamning
við þessa 20 sálfræðinga. Læknar,
með sambærilegt nám að baki, fái
nú tvöfalt til þrefalt hærri grann-
laun en sálfræðingar.
Kolbrún sagði að sálfræðingar
hefðu á grandvelli kjarasamnings
síns gert stofnanasamninga við
ýmsar aðrar stofnanir, t.d. Grein-
ingarstöð ríkisins. Sálfræðingar hjá
Ríkisspítölum nú séu á miklu lægri
launum en sálfræðingar hjá Grein-
ingarstöðinni.
Kolbrún segir að Ingibjörg
Pálmadóttir heilbrigðisráðherra hafi
á fundi þeirra í gær sagst mundu
kynna sér stöðuna í kjaramálum sál-
fræðinga hjá Ríkisspítölum.
Svikin loforð
Staðan er sú, að sögn Kolbrúnar,
að deilunni hefur verið vísað til úr-
skurðarnefndar hjá sáttasemjara.
Sálfræðingar telja útlitið svart.
Ekkert bendi til þess að leiðrétting-
ar sem skipta máli fáist með úr-
skurði nefndarinnar og m.a. virðist
sem loforð um að taka yfirborganir
inn í taxta verði svikin. Því séu líkur
á að kjör sálfræðinga á Ríkisspítöl-
unum verði áfram veralega miklu
lægri en kjör sálfræðinga sem
starfa á öðram stofnunum.
Kolbrún sagði að ástand í samn-
ingamálum sálfræðinga hjá Sjúkra-
húsi Reykjavíkur væri svipað og á
Ríkisspítölum. Þar starfa m.a. sér-
hæfðir tauga- og öldranarsálfræð-
ingar.
Morgunblaðið/Ásdís
I brekkunum
í Borgarnesi
ÞEIR Arnór og Þorvaldur láta það ekki slá sig út af laginu þó veð-
urguðirnir virðist eitthvað óráðnir þessa dagana. Þeir notfærðu sér
hvorutveggja í senn, snjóinn og sólina, og renndu sér á stuttermabol-
um niður brekkurnar í Borgarnesi í gær.
Almannavarnanefnd V-Barðastrandarsýslu kemur saman
Rétt brugðist við
krapaflóðum
ALMANNAVARNANEFND V-
Barðastrandarsýslu hélt síðdegis í
gær þriggja klukkustunda langan
fund um krapaflóðin, sem féllu úr
Gilsbakkagili á Bíldudal aðfaranótt
laugardags. í ályktun frá nefndinni
segir að hún hafi farið yfir atburði
næturinnar og skýrslu lögreglu-
stjóra og lögregluvarðstjóra um þá
og komist að þeirri niðurstöðu að
rétt hafi verið staðið að málum. í
ályktuninni segir að ekki sé ástæða
til að gera athugasemdir við að
nefndin skuli ekki hafa verið kölluð
saman fyrr en í gær.
Bæjarstjórn Vesturbyggðar sendi
frá sér samþykkt á þriðjudagskvöld
þar sem sett var fram gagnrýni
vegna þess að almannavamanefnd
hefði þá enn ekki komið saman eftir
krapaflóðið.
Gagnrýni bæjarstjórnar
„Bæjarstjóm gagnrýnir harðlega
að enn sé ekki búið að kalla saman
almannavarnanefnd vegna þeirra at-
burða sem gerðust á Bíldudal, og
beinir þeim tilmælum til Sýslu-
mannsins á Patreksfirði að nefndin
verði boðuð á fund ekki síðar en [18.
mars] til að fara yfir þessi mál,“ seg-
ir í samþykkt bæjarstjórnarinnar frá
fundi, sem haldinn var 17. mars.
Þórólfur Halldórsson, sýslumaður
á Patreksfirði og formaður almanna-
vamanefndarinnar, sagði í gær-
kvöldi að hann hefði ásamt lögreglu-
varðstjóranum tekið saman skýrslu
um atburðina aðfaranótt laugardags
og hefði hún verið tilbúin á hádegi á
þriðjudag. Ætlunin hefði verið að
leggja skýrsluna fyrir almanna-
varnanefndina þannig að hægt yrði
að fara yfir málið.
Skýrsla afhent á þriðjudag
„Bæjarstjórinn fékk þessa skýrslu
mína afhenta upp úr hádegi í gær, en
hann sá ekki ástæðu til að segja bæj-
arstjórninni frá henni þegar hún
fjallaði um hana,“ sagði hann. „Ég
dreg þá ályktun að samþykkt bæjar-
stjómarinnar sé eins og hún er með-
al annars vegna þess að bæjarstjór-
inn greindi ekki frá því að skýrslan
hefði legið fyrir síðan á hádegi.“
Hann benti á að Viðar Helgason,
bæjarstjóri Vesturbyggðar, væri
jafnframt varaformaður almanna-
vamanefndar Vestur-Barða-
strandarsýslu og hefði skrifað undir
ályktun nefndarinnar í gær. Sjálfur
hefði sýslumaður verið staddur á
Veðurstofu íslands þegar umræddir
atburðir áttu sér stað og ræst út
bæjarstjórann.
„Það var því hans í stöðu varafor-
manns heima í héraði að taka
ákvörðun um að kalla nefndina sam-
an þó að ég sem lögreglustjóri
stjómaði aðgerðum," sagði Þórólfur.
„Það gerði ég frá Veðurstofunni.“
Hættumat verði endurskoðað
í samþykktinni beinir bæjarstjórn
Vesturbyggðar þeim tilmælum til
Veðurstofu Islands að hættumat fyr-
ir svæðið verði endurskoðað „hið
snarasta“ í kjölfar þess að á einu ári
hafi tvívegis skapast hættuaðstæður
vegna ofanflóða í Gilsbakkagili á
Bíldudal: „Eins beinir bæjarstjórn
þeirri ósk til Ofanflóðanefndar að nú
þegar verði hafist handa við gerð út-
tektar á vömum við þetta svæði,
sambærilegrar og gerð hefur verið
fyrir Geirseyrargil á Patreksfirði."
Bæjarstjórnin fól jafnframt full-
trúum sínum í almannavamanefnd
að beita sér fyrir því að almanna-
varnanefnd Vestur-Barðastrandar-
sýslu og Veðurstofa íslands færu yf-
ir hvemig að málum hafi verið staðið
á Bíldudal 13. og 14. mars til þess að
„hægt sé að draga lærdóm af þess-
um atburðum komi síðar til sam-
bærilegra atburða".
Óviðunandi að sjálfvirka
veðurstöð vanti
Bæjarstjórnin telur óviðunandi
með öllu að á stað eins og Bfldudal,
þar sem ofanflóðahætta sé viður-
kennd, skuli ekki vera veðurmæl-
ingabúnaður. Hún vísar í álit sér-
fræðinga hjá Verkfræðistofu Sigurð-
ar Thoroddsen og NGI, norsku jarð-
eðlisfræðistofnuninni, í skýrslu um
snjóflóðavarnir í Vesturbyggð þar
sem segi að mögulegt sé að mælar,
sem notaðir séu til að fylgjast með
hættu af krapaflóðum við vegi og
jámbrautarteina í Noregi, gætu
hentað sem viðbótareftirlitsbúnaður
í Vesturbyggð. Eðlilegt væri að Veð-
urstofa íslands stæði straum af tO-
raun með slíka mæla.
í ályktun almannavamanefndar
Vestur-Barðastrandarsýslu er áréttað
og tekið undú þá skoðun bæjarstjórn-
arinnar að óviðunandi sé „að engin
sjálfvirk veðurstöð skuli vera staðsett
á Bíldudal og hún tengd Veðurstofu".

i
«
i
i
c.
li
c
€

I
I
f
I
c
r
f
1
f
I