Morgunblaðið - 19.03.1998, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1998 33
LISTIR
Tónlistarleg
fullnæging
Sópransöngkonan Andrea Catzel frá Suð-
ur-Afríku mun leggja Sinfóníuhljómsveit
Islands lið á tónleikum hennar í Háskóla-
bíói kl. 20 í kvöld. Orri Páll Ormarsson
fór að finna Catzel sem mun flytja
uppáhaldsverk sitt, Lokaljóðin fjögur
eftir Richard Strauss.
RICHARD Strauss var Ijóðelskur
maður. Safnaði ljóðum, sem höfð-
uðu til hans, og gekk á þau þegar
andinn kom yfir hann. Þannig veitti
ljóðlistin tónskáldinu innblástur og
varð kveikjan að fjölmörgum söng-
perlum hans og stærri verkum.
Dæmi um það eru Lokaljóðin fjög-
ur, Vier letzte Lieder, fyrir sópran
og hljómsveit sem Strauss samdi
árið 1948 við ijóð Hermanns Hesses
og Josephs von Eichendorffs. Er
nafn verksins engin tilviljun því ári
síðar var höfundurinn allur.
„Þetta er mitt uppáhaldsverk.
Um það er engum blöðum að
fletta,“ segir suður-afríska sópran-
söngkonan Andrea Catzel, sem
flytja mun Lokaljóðin fjögur ásamt
Sinfóníuhljómsveit Islands í Há-
skólabíói í kvöld. „Fyrir það fyrsta
eru Ijóð Hesses og von Eichendorffs
í einu orði sagt unaðsleg. Og þegar
hin undurfagra tónlist Strauss bæt-
ist við geta menn gert sér útkom-
una í hugarlund. Þetta verk er eitt
allsherjar tilfinningaregn - tónlist-
arleg fullnæging!“
Treysta hvort öðru
Catzel flutti Lokaljóðin fjögur
fyrst í heimaborg sinni, Höfðaborg,
fyrir níu árum og hefur flutt verkið
annað slagið síðan. Kveðst hún þó
oft ekki hafa notið flutningsins sem
skyldi þar sem hljómsveitarstjórum
sé, því miður, tamt að líta ekki á
söngvana sem verk fyrir söngkonu
og hljómsveit, heldur verk fyrir
hljómsveit með aðstoð frá söng-
konu.
Segir hún Petri Sakari, aðal-
stjómanda Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands, sem sveifla mun tónsprotan-
um í kvöld, ekki vera í þessum hópi
- „til allrar hamingju" - og íyrir
vikið leggist tónleikarnir afskaplega
vel í sig. „Ég kynntist Petri fyrst í
Eindhoven i Hollandi fyrir þremur
árum, þar sem ég tók þátt í flutn-
ingi á Stríðssálumessu Brittens
undir hans stjórn. Hann er frábær
hljómsveitarstjóri og við náðum
strax vel saman. Það fer ekkert á
milli mála að við treystum hvort
öðru tónlistarlega - sem skiptir
ekki litlu máli. Eftir tónleikana í
Eindhoven bað ég Petri því að
hnippa í mig ef hann myndi ein-
hvern tíma flytja Lokaljóðin fjögur.
Það gerði hann og hingað er ég
komin til að syngja með Sinfóníu-
hljómsveit Islands, sem er greini-
lega í mjög háum gæðaflokki, eins
og Petri var reyndar búinn að segja
mér áður.“
Catzel er fædd og uppalin í
Höfðaborg. Hún er af tónelsku for-
eldri - faðir hennar var söngvari og
móðir hennar lék á hljóðfæri, eins
og reyndar öll hennar ætt, að því er
fram kemur í máli söngkonunnar.
Tónlistin er Catzel því í blóð borin
og fimm ára gömul tróð hún fyrst
upp opinberlega. „Sennilega hef ég
alltaf verið staðráðin í að verða
listamaður, ekki endilega söngvari,
enda höfðaði leiklistin ekki síður til
mín á uppvaxtarárunum."
Þegar að háskólanámi kom
kveðst Catzel hafa verið á báðum
áttum um það hvort hún ætti að
Morgunblaðið/Þorkell
ANDREA Catzel frá Suður-Afríku mun flytja uppáhaldsverkið sitt, Lokaljóðin fjögur eftir Richard Strauss, á
tónleikum Sinfóníuhljómsveitar íslands í kvöld.
velja sönglist eða leiklist. „Eftir
nokkra umhugsun datt ég síðan nið-
ur á svið sem ég sá í hendi mér að
gæti sameinað þessar tvær ástríður
mínar - óperu. Ég hafði reyndar
ekki sérstakan áhuga á óperu á
þessum tíma en sé svo sannarlega
ekki eftir ákvörðuninni. Hún var
rétt!“
Engu að síður steig Catzel sín
fyi-stu skref sem atvinnusöngvari
ekki á óperusviðinu, heldur í söng-
leikjum. „Rödd söngvarans þarf að
þroskast, rétt eins og gott vín. Þetta
hefur ekkert með æfingu að gera.
Þess vegna tók ég þann kostinn að
gefa mig söngleiknum á vald þang-
að til röddin væri orðin nógu
þroskuð til að takast á við hlutverk í
óperum. Þetta var mjög skemmti-
legur tími enda hef ég alla tíð haft
dálæti á söngleikjum."
Vendipunkturinn
Vetm-inn 1984-85 var vendipunkt-
ur í lífi Catzel. Hún fór þá í fram-
haldsnám á Spáni og komst í kynni
við söngkennarana Lolu Aragon og
Isabelu Penagos. Vísuðu þær henni
veginn inn á óperusviðið. Frumraun
sína sem óperusöngkona þreytti
Catzel í hlutverki gi-eifynjunnar í
Brúðkaupi Fígarós eftir Mozart í
Höfðaborg árið 1986. Síðan hefur
hún ekki litið um öxl.
„Nú syng ég bara í óperum og á
tónleikum - lífið leikur við mig,“
segir söngkonan sem leggur þessi
tvö ólíku form að jöfnu. „Operan er
yndislegv bæði með hliðsjón af söng
og leik. Ég nýt þess að syngja þessi
hlutverk, auk þess sem það er alltaf
gaman að klæða sig upp á og vera
einhver annar en maður sjálfur.
Tónleikaformið á líka vel við mig.
Það er ólýsanleg tilfinning að
standa uppi á sviði, frammi fyrir
fullum sal af fólki, með frábæra
hljómsveit að baki sér!“
Catzel hefur verið búsett í Þýska-
landi frá árinu 1991 og er nú fast-
ráðin við óperuhúsið í Giessen. Fyr-
ir vikið ferðast hún minna en oft áð-
ur en lætur ekki illa af því að sækja
heim lönd eins og ísland, að ekki sé
talað um Suður-Afríku. „Ég reyni
að fara heim eins oft og ég get enda
verð ég alltaf Suður-Afríkubúi, þótt
ég dveljist í Evrópu, að ekki sé
minnst á þá staðreynd að borgir
gerast ekki fallegri en Höfðaborg!"
Aukinheldur verða á efnisskrá
tónleikanna í kvöld tónaljóðið Don
Juan eftir Richard Strauss og
Konsert fyrir hljómsveit eftir Pól-
verjann Witold Lutoslawski.
Kóramót
framhalds-
skóla
KÓRAMÓT framhaldsskóla í
Reykholti í Borgarfirði fór
fram helgina 14. og 15. mars sl.
Þar voru samankomnir 198
kórfélagar ásamt stjórnendum
og æfðu saman íslensk og er-
lend kórverk.
Kórarnir sem tóku þátt í kór-
amótinu voru úr Menntaskólan-
um við Hamrahlíð, Menntaskól-
anum í Reykjavík, Menntaskól-
anum á Akureyri, Menntaskól-
anum á Laugarvatni, Mennta-
skólanum í Kópavogi, Fjöl-
brautaskóla Garðabæjar og
Flensborgarskólanum í Hafn-
arfirði.
Kórarnir héldu tónleika í
Reykholtskh-kju laugardags-
kvöldið 14. mars og sungu við
messu í kirkjunni daginn eftir,
sunnudag.
Söngur kóranna við messu
var góður og undrun sætti hvað
kórnum tókst vel að stilla sam-
an hljóma sína á stuttum tíma.
ENGIN íslensk kvikmynd verður
sýnd á Norrænu kvikmyndahátíð-
inni í Normandí í ár. Hátíðin hófst í
gær, 18. mars, og stendur til 29.
mars. Framkvæmdastjóri hátíðar-
innar, Jean-Michel Montgrédien,
segir engar nægilega góðar myndir
hafa borist frá íslandi að þessu
sinni. Þessu hafnar Þorfinnur
Omarsson, framkvæmdastjóri Kvik-
myndasjóðs Islands, og segir að
þvert á móti hafi forsvarsmennirnir
í Rúðuborg ekki sýnt íslenskum
kvikmyndum eða Islandi nokkurn
áhuga við undirbúning og kynningu
hátíðarinnar.
Kvikmyndahús í Rúðuborg eru
meira og minna undirlögð frá
morgni til kvölds en einnig er sýnt í
grannbæjum. Yfirlit heimildamynda
hollenska leikstjórans Joris Ivens
(1898-1989) vekur athygli en hol-
lenskai' myndir yngri leikstjóra eru
einnig á hátíðinni að þessu sinni.
Eystrasaltslöndin hafa jafnframt
verið með í nokkur ár.
íslensku myndirnar
ekki nógu góðar
Þetta er í fyrsta sinn sem Islend-
ingar eiga enga kvikmynd á hátíð-
inni. Framkvæmdastjóri hátíðar-
innar, Jean-Michel Montgrédien,
segir ástæðuna þá að engar íslensk-
ar myndir hafi boðist núna, að
minnsta kosti ekki nógu góðar.
Annars hafi Kvikmyndasjóður ís-
lands ekki sýnt hátíðinni mikinn
áhuga.
Norræna kvikmyndahátíðin í Normandi
Islenskar kvik-
myndir sniðgengnar
Þorfinnur Friðrik Þór
Ómarsson Friðriksson
Ferðuðust til allra
Norðurlandanna ut-
an íslands
Þorfinnur Omars-
son, framkvæmdastjóri
Kvikmyndasjóðs Is-
lands, hafnar þessari
skýringu kvikmynda-
hátíðarmanna í Rúðu-
borg og segir hana al-
ranga. „Hátíðin sjálf
hefur ekki haft
nokkurn áhuga á Is-
landi og á síðasta áii
var íslensk kvikmynda-
gerð sniðgengin í allri
umfjöllun um hátíð-
ina,“ segir Þorfinnur.
Non'æna kvikmyndahátíðin í Rúðu-
borg er styrkt með framlögum frá
norrænu ráðherranefndinni, nor-
rænu sjóðunum og samtökunum
Scandinavian Films. Með það fyrir
augum að efla kynningu á non'ænni
kvikmyndagerð um allt Frakkland í
stað þess að einblína á kynningu í
Normandí bauð hátíðin hópi
íranskra blaðamanna að ferðast til
höfuðborga allra Norðurlandanna, -
utan Islands. „Við vissum ekki einu
sinni að þessi ferð stæði til heldur
fréttum við það frá Noregi. Það var
því aldrei inni í myndinni að reyna að
sjá til þess að blaðamennirnir gætu
komið hingað til lands,“ segir Þor-
finnur. „Skýringin sem við fengum
frá Rúðuborg var sú að ekki hefði
gefist nægur tími til að koma til ís-
lands. Þegar ég svo bauðst til að
senda kynningarefni héðan til
frönsku blaðanna reyndist ekki vera
áhugi fýrir því. Það sem beið okkar
því þegar við komum til hátíðarinnar
í fyrra var yfirlit skrifa um norræna
kvikmyndagerð í frönskum blöðum
þar sem ekki var stafkrókur um ís-
land.“
Afdrifarík mótmæli
Friðriks Þórs
Þessari framkomu mótmælti
Friðrik Þór Friðriksson með af-
drifaríkum hætti á hátíðinni í fyrra
þegar hann braut verðlaunastyttu
sem honum hafði hlotnast frá dóm-
nefnd yngi'i kynslóðarinnar. í kjöl-
farið fór hátíðin fram á formlega af-
sökunarbeiðni frá leikstjóranum
sem ekki hefur borist. „Éorráða-
menn hátíðarinnar mega alveg vera
í fýlu út í Friðrik Þór en þeir hafa
enga ástæðu til að hafna íslenskri
kvikmyndagerð eins og hún leggur
sig. A hátíðinni eru einnig sýndar
heimildamyndir og stuttmyndir. Við
eigum slíkar myndir frá síðasta ári
sem eru mjög frambærilegar en
höfum hins vegar ekki verið beðin
um eitt eða neitt."
Jafnréttisgrundvöllur
landanna brostinn
Aðspurður um afleiðingar þessa
máls segir Þorfinnur að mennta-
málaráðuneytið hafi verulegar
áhyggjur af því hvemig komið er
fyrir þátttöku íslands í þessu sam-
norræna verkefni. „Þetta kann að
leiða til þess að hátíðin missi fjár-
stuðning frá Norðurlöndunum þar
sem grundvöllur jafnréttis á milli
landanna er nú brostinn. Sjálfur er
ég í stjórn Scandinavian Éilms og
gæti hæglega beitt mér gegn hátíð-
inni þar þótt ég hafi ekki gert það
enn sem komið er,“ segir Þorfinnur.
„Ég hefði gjarnan viljað halda
áfram þátttöku á hátíðinni. Hins
vegar er spurning hvort Island á að
taka þátt í kostnaði við kvikmynda-
hátíð sem hefur ekki áhuga á að
sýna íslenskar myndir."