Morgunblaðið - 19.03.1998, Qupperneq 54

54 FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Þjóðarátak í
vegamálum
ÞEGAR forseti vor,
Olafur Ragnar Gríms-
son, leit á það sem sitt
fyrsta embættisverk að
hvetja til þjóðarátaks í
vegamálum á Islandi
eftir sunnudagsbíltúr
til Vestfjarða, vitaskuld
með uppbyggingu vega
y á sunnanverðum Vest-
fjörðum efst í huga,
verður ekki hjá því
komist að spyija hvort
ekki sé ástæða til að
endurskoða málefni
Reykjanesbrautar. Það
nauðsynlega verkefni
hlýtur að komast ofar-
lega á lista átaksins.
Ekki síst í ljósi þess að jarðganga-
óðir Islendingar hljóta að vera
búnir að fá sínum kvóta úthlutað í
bráð. Við höfum göng um Olafs-
fjarðarmúla upp á 1,3 milljarða.
Við höfum Vestfjarðagöng upp á
4,2 milljarða. Svo eru það blessuð
Hvalfjarðargöngin með sinn undir-
' ’ búningskostnað, könnunarkostnað
og sína ríkisábyrgð. Austfírðingar
kyrja sinn söng um næstu göng,
með dyggan stuðning Vestfirðinga
á bak við sig, eftir einhveija póli-
tíska hagsmunahomasamninga í
sölum Alþingis. En Vestfirðingar
hafa gert sér grein fyrir að í dag er
dagur millihðarins. Hann spilar
hlutverk sendiboðans sem hleypur
á milli höfuðstöðvanna, en í lok
dagsins kemst maður að því að
þetta eru allt saman iygar og róg-
burður. Allir kyrja sinn söng um
næstu göng. Þetta fer að hljóma
eins og blokkflautan í Færeyjum.
Allir vilja eitthvað fyrir sinn snúð.
Ef það eru ekki göng, þá eru það
aríur um bundið slitlag eða ljós í
myrkri. Það er deginum ljósara að
forseta vorum hefur tekist að tala
kjark í fleiri úrbótahetjur en hag-
kvæmniathuganir átaksins sögðu
fyrir um. Ótrúlegustu aðilar hafa
risið upp frá því átakið hófst og
sagt sína skoðun á vegafram-
kvæmdum landans. Endalausar
greinar í öllum blöðum um ótrúleg-
ustu vegaframkvæmdir sem verður
að koma í verk. Mér er minnisstæð
^ grein sem heimspekingurinn og
rithöfundurinn Indriði G. Þor-
steinsson skrifaði í Morgunblaðið
fyrir allnokkru. Þar gróf hann upp
gamla samþykkta þingsályktunar-
tillögu Eggerts Haukdal um lýs-
ingu Hellisheiðar og
notaði orðsnilli sína til
að tala kjark í Sunn-
lendinga. Menn skrifa
og hvetja til aðgerða
eða reyna að eigna sér
þær sem þegar hafa
náðst í gegn. Þó svo að
Skeiðarárhlaup hafi
lækkað rostann í
mörgum, því forgang-
ur þar var óumflýjan-
legur, er öllum ljóst að
fjöldi aðila hefur nú
tekið ástfóstri við
vegamál og þjóðar-
átakshlaup hæstvirts
Ólafs forseta er löngu
hafið. Hér með skrái
ég mig í hlaupið rétt á eftir Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur borg-
arstjóra. Eg reyni svo hér með að
draga hana uppi með tillögu sveit-
Það er engin tilviljun,
segir Ríkharður Ibsen,
að Reykjanesbrautin
er oft kölluð „Svarti
vegurinn“.
arfélaga að forgangsröðun fram-
kvæmda fyrir vegaáætlun fram til
ársins 2010, þar sem hún tók á rás
upp Sundabrautina með hugsan-
legar fjárveitingar til tvöfóldunar
Reykjanesbrautar í fanginu.
Samstaða Suðurnesjamanna
um lífæðar Rómaveldis
Vegaframkvæmdir og ávinning-
ur þeirra voru lífæðar Rómaveldis.
Nú virðist sem Suðumesjamenn
hafi tekið Rómveija sér til fyrir-
myndar og gert sér grein fyrir
snilli þeiira. Samband sveitarfé-
laga á Suðumesjum setti tvöföldun
Reykjanesbrautar á oddinn í vega-
málum á aðalfundi sínum hinn 26.
október 1996. Var það góðra gjalda
vert en reyndar vel tímabær leið-
rétting á þeim hrapallegu mistök-
um sem áttu sér stað á fundi sam-
bandsins 8. október 1992 þegar
tvöfóldunarinnar var getið í 5. lið,
„svona rétt aukalega", og fór því
framhjá flestum. Þessi mistök
ónefndra aðila drógu aldeilis dilk á
eftir sér, því allar aðgerðir, eftir
þessar gáfulegu niðurstöður, vom
kæfðar í fæðingu af valdhöfum á
Ríkharður
Ibsen
TILBOÐIMARS
A barnamyndatökum
B A R N A 'ff FJÖISKYIDIJ
LJOSMYNDIR
Ármúla 38 • sími 588-7644
Gunnar Leifur Jónasson
Alþingi á þeim forsendum að raun-
vemlegur vilji væri ekki fyrir þess-
um framkvæmdum. Astæðan
ósköp einföld. Héraðsnefnd taldi
tvöföldunina ekki forgangsverk-
efni. Allar aðgerðir hingað til hafa
því rannið út í sandinn. En nú hafa
menn sameinast um þetta mikil-
væga mál og á þeim forsendum
stóðu allir þingmenn kjördæmisins
að þingsályktunartillögu um tvö-
földun Reykjanesbrautar. Þess má
reyndar geta að það var í 7. sinn
sem þingsályktunartillaga var flutt
um þetta sama mál. Avinningurinn,
tvöföldun Reykjanesbrautar, er
kominn inn á vegaáætlun. Þannig
að þeir aðilar sem þykjast geta
gert hosur sínar grænar fyrir eign-
araðild að lýsingu Reykjanesbraut-
ar ættu að hafa sig hæga og gera
sér grein fyrir því að Róm var ekki
byggð á einum degi. Það er reynd-
ar alltaf gaman að því þegar menn
slá sig til riddara á gölluðum
granni. Það skiptir ekki máli hvað-
an gott kemur og eftirsjá er andleg
sóun. Við brýnum vopnin og látum
kné fylgja kjördæmapoti, Ingi-
björg!
Hagsmunamál sem setið
hefur á hakanum
Það er búið að berjast fyrir tvö-
földun Reykjanesbrautar í á annan
áratug. Eins og fyrr segir hafa sjö
þingsályktunartillögur verið bom-
ar upp á Alþingi og allar hlotið lít-
inn sem engan hljómgrann. I öllum
þessum tillögum hafa verið dregin
fram í dagsljósið rök sem renna
styrkum stoðum undir nauðsyn
þessara framkvæmda. Rök eins og
slæm akstursskilyrði sem orsaka
umferðarslys. Það er engin tilvilj-
un að Reykjanesbrautin er oft köll-
uð „SVARTI VEGURINN“. Eng-
inn annar vegur hefur sambæri-
lega slysasögu, hvort sem mælt er í
fjölda slysa, mannslífum eða eigna-
tjóni. Rök eins og umferðarþungi
þar sem mesta umferð nálgast
hraðbyri 8.000 bifreiðir á sólar-
hring. Þar kemur til það álit sér-
fræðinga Vegagerðar ríkisins að ef
mesta umferð nær 8.000-10.000 bif-
reiðum á sólarhring verður að að-
skilja akstursstefnur. Rök eins og
gífurlegir þungaflutningar sem era
skýr ábending um að almennir arð-
semisútreikningar vegafram-
kvæmda era ófullnægjandi til að
meta arðsemi og þörfina á því að
tvöfalda brautina. Arlega fara allt
að 100.000 tonn einungis af flug-
vélabensíni um brautina síðast
þegar ég gluggaði í þær tölur. Svo
ekki sé minnst á vöraflutninga
milli landa, sem fara í vaxandi mæli
fram með flugi. Að ógleymdum
hugsanlegum framkvæmdum sem
stuðla að því að atvinnulíf á Suður-
nesjum taki fjörkipp. Magnesíum-
verksmiðja á Reykjanesi, 40.000
tonna alkóhólsverksmiðja, vaxandi
starfsemi við Leifsstöð, gífurleg
uppsveifla á þjónustu hjá Flugleið-
um o.s.frv. Samstarf atvinnufyrir-
tækja á Suðurnesjum og á höfuð-
borgarsvæðinu hefur einnig farið
stigvaxandi og það hefur í för með
sér aukna umferð. Bættar sam-
göngur era höfuðforsenda þess að
tengja megi atvinnulíf þessara
tveggja landsvæða saman. Allir
flugfarþegar sem koma til og fara
frá Islandi eiga leið um Reykjanes-
brautina og því má segja að hún sé
þjóðvegur allra landsmanna.
Höfundur er formaður Heimis, fé-
lags ungra sjálfstæðismanna í
Reykjanesbæ.
Við höfnum
forsjárhyggju
RÁÐSTEFNA um ný viðhorf í
öldrunarmálum var haldin í Kópa-
vogi 7. mars s.l.
Það þótti tilhlýðilegt að fá eldri
mann til að leggja til forspjallsorð
á slíkri ráðstefnu og var til kallaður
Marcus Tullius Cicero en hann
lauk jarðvist sinni árið
45 fyrir Krist.
„Þroskaskeiði ellinn-
ar eru engin föst tak-
mörk sett og gamall
maður nýtur sín vel
meðan hann gegnir
skyldum sínum og
virðir dauðann að
vettugi. Af þessu leiðir
að ellin reynist jafnvel
djarfari en æskan.“
Svo mælti hinn vitri
Cicero.
A ráðstefnunni
Kópavogi vora 170
manns og þar lögðu
skipulega til málanna í
ræðu og pallborði þau
Vilhjálmur Árnason heimspeking-
ur, Þorgeir Jónsson læknir og eldri
borgari í Kópavogi, Ásdís Skúla-
dóttir félagsfræðingur, Guðrún
Jörundsdóttir listvefari og eldri
borgari í Kópavogi, Ástríður Stef-
ánsdóttir læknir og Aðalsteinn Sig-
fússon félagsmálastjóri.
Einnig lásu félagar úr Bók-
menntaklúbbi Hana nú valda kafla
úr grískri heimspeki sem hæfðu
deginum og eldri borgarar sýndu
fagra vikivaka.
Þessi ráðstefna var um margt
óvenjuleg. Hana sótti fólk úr ólík-
um störfum og stéttum og á ólíkum
aldri. Þama var fólk úr flestum
greinum öldranarþjónustu og úr
félagsstarfi aldraðra, fólk frá fé-
lagsmálastofnunum og félagsmála-
störfum sveitarfélaga, fólk úr
nefndum sveitarfélaga, fólk í fram-
haldsnámi í öldrunarþjónustu, fólk
úr félögum eldri borgara víða af
landinu, fólk úr Frístundahópnum
Hana nú og vafalaust margir aðrir.
Einnig mættu bæjarfulltrúar og
sveitarstjórnarfólk og allmargir al-
þingismenn sátu sem fastast. Fólk
kom víða að en til ráðstefnunnar
var blásið af Kópavogsbæ, Félagi
eldri borgara í Kópavogi og Hana
nú.
Og til hvers var svo þessi ráð-
stefna haldin? Safnaðist fólk saman
til að kynnast nýjum sannleika,
finna enn einu sinni upp hjólið?
Nei. Raunar ekki.
Hér var verið að kynna og rök-
ræða hugmyndafræði sem Frí-
stundahópurinn Hana nú í Kópa-
vogi hóf að móta fyrir 14 áram.
Fram kom á ráðstefnunni að þessi
hugmyndafræði féll vel að þeirri
framsetningu sem fyrirlesarar
lögðu til umræðunnar á ráðstefn-
unni þó að þeirra nálgun væri
stundum önnur.
Og hver er þá þessi hugmynda-
fræði? Hún er einföld. Og þessi
hugmyndafræði kemur ekki frá
skrifborði fræðimanna. Fólkið í
Hana nú mótaði hana í starfi sínu.
Það má orða þessa hugmynda-
fræði annarsvegar þannig að þeg-
ar um „þjónustu" við fullorðið fólk
er að ræða þá er unnið „með“ fólki
en ekki „fyrir“ fólk. Sjálfsákvörð-
unarréttur fólks er virtur. Það er
til dæmis ekki farið með fólk í leik-
hús heldur er farið með fólki í leik-
hús.
Hin hliðin á hugmyndafræðinni
er hins vegar mjög róttæk. Sú
hliðin sem snýr að fé-
lagslegri stöðu fullorð-
ins fólks í þjóðfélag-
inu. Hvernig fólk und-
irbýr ellina. í fram-
kvæmdinni er þetta
þannig að fólk byrjar,
eða réttara sagt held-
ur áfram eðlilegri
þátttöku í öllum þátt-
um þjóðfélagsins þeg-
ar verkalokin nálgast.
Lífeyrisþegar og vinn-
andi fólk tekur sig
saman og fer í „félags-
leg“ ferðalög inn í
þjóðfélagið og tekur
þátt í öllum þáttum
hins daglega lífs - list-
um, menningu, skemmtum og al-
mennu félagslífi - en lætur ekki
setja sig á sérstakan bás við
verkalokin þar sem „kerfið" býr
oft til sérstakar þarfir fyrir
Á ráðstefnu um ný við-
horf í öldrunarrriálum,
segir Hrafn Sæmunds-
son, var hugmynda-
fræði Frístunda-
hópsins Hana nú í
Kópavogi kynnt.
„gamla“ fólkið. Það er þetta sem
Hana nú hefur verið að gera í 14
ár.
Og þessi hugmyndafræði hefur
ekki einungis verið tekin upp í al-
mennu félagsífi heldur einnig í fé-
lagsheimilum aldraðra í Kópavogi.
Fyrst í Gjábakka þegar starfsemi
hófst þar fyrir 5 áram og nú í nýja
félagsheimilinu Gullsmára þar sem
ráðstefnan var haldin.
I þessum félagsheimilum aðstoð-
ar starfsfólk gesti eftir þörfum, en
lögð er áhersla á að örva fram-
kvæði fólks og öllum nýjum hug-
myndum um nýja starfsemi og nýj-
ar tilraunir er vel tekið.
Um þetta allt saman var beint og
óbeint skeggrætt á ráðstefnunni í
Gullsmára 7. mars.
Sú heppni hefur fylgt þessum til-
raunum í Kópavogi að bæjaryfir-
völd hafa sýnt starfseminni mikinn
skilning og skapað ytri aðstæður.
Annars hefði þetta ekki tekist.
Þessi grein hófst á tilvitnun í
Cicero og hún endar á setningu
sem kom fram í máli Ásdísar
Skúladóttur á ráðstefnunni sem
segir lungann úr hugmyndafræð-
inni.
„Líf okkar ætti að vera ein sam-
fella þar sem upphafið, meginkafl-
inn og lokakaflinn væru í full-
komnu jafnvægi.“
Höfundur er fulltrúi á Félagsmála-
stofnun Kópavogs.
Hrafn
Sæmundsson