Morgunblaðið - 15.05.1999, Blaðsíða 56

MORGUNBLAÐIÐ
56 LAUGARDAGUR 15. MAÍ 1999
m 'mu 1 ..........111
MINNINGAR
+ Þorsteinn Erl-
ings Ásgríms-
son fæddist að Ási í
Vatnsdal 23. sept-
ember 1936. Hann
Iést á Landspítalan-
um 8. mai' síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Ólöf Krist-
björg Sigurbjörns-
dóttir, f. 13.1. 1910,
d. 31.3. 1946 og Ás-
grímur Kristinsson,
f. 29.12. 1911, d.
20.8. 1988, búendur
á Ásbrekku í Vatns-
dal. Systkini Þor-
steins eru: Guðmundur Ólafs, f.
26.12. 1934; Sigurlaug Ingi-
björg, f. 23.3._ 1938; Lilja Huld,
f. 9.6. 1939; Ólafur Sigurbjörn,
f. 10.12. 1945; Guðrún Ása, f.
13.10. 1948 og Ólöf Hulda, f.
12.3. 1951. Sljúpbróðir er
Snorri Rögnvaldsson,
f. 4.7. 1942, sonur síð-
ari konu Ásgríms,
Guðnýjar Guðmunds-
dóttur, f. 17.12. 1918,
d. 31.5. 1984.
Hinn 3. nóvember
1959 kvæntist Þor-
steinn eftirlifandi
eiginkonu sinni, Ingi-
björgu Sigurðardótt-
ur, f. 16.2. 1934, að
Geirmundarstöðum í
Sæmundarhlíð. For-
eldrar Ingibjargar
voru Anna Sveins-
dóttir, f. 23.12. 1904,
d. 8.3. 1977 og Sigurður Konráðs-
son, f. 2.2. 1902, d. 25.9. 1986, en
þau fluttu að Varmalandi í Sæ-
mundarhlið 1935 og bjuggu þar
til dauðadags.
Þorsteinn og Ingibjörg hófu
búskap í félagi við foreldra henn-
ar 1958 og bjuggu að Varma-
landi til vorsins 1998, að þau
fluttust til Sauðárkróks. Börn
þeirra eru: Ásgrímur Guðni, f.
8.3. 1958 og Olöf, f. 8.4. 1959.
Synir Ásgríms eru: Steinar Mar,
f. 28.12. 1983, móðir: Sigríður
Steinbjörnsdóttir, f. 25.12. 1960
og Þorsteinn Kristófer, f. 24.10.
1985, móðir: sambýliskona Ás-
gríms, Anne Melén, f. 27.12.
1955. Þorsteinn tók virkan þátt
í félagsmálum í Skagafirði, sat
m.a. í sveitarsljórn Staðar-
hrepps í 20 ár, þar af sem odd-
viti í 12 ár. Sem slíkur tók hann
þátt í stofnun Héraðsnefndar
Skagafjarðar og var formaður
hennar 1990 til 1994. Hann var
formaður stjórnar Hólalax hf.
frá 1983 til dauðadags. Þá sat
hann í stjórn Kaupfélags Skag-
firðinga um árabil og gegndi
auk þess ýmsum fleirum trún-
aðarstörfum fyrir sveit sína og
hérað.
Utför Þorsteins fer fram frá
Sauðárkrókskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14. Jarð-
sett verður að Reynistað.
ÞORSTEINN ERLINGS
ÁSGRÍMSSON
Með nokkrum orðum viljum við
kveðja elskulegan móðurbróður
okkar, Þorstein eða Dodda eins og
við kölluðum hann ávallt, sem látinn
er eftir hetjulega baráttu við erfið-
an sjúkdóm. Þrátt fyrir að ljóst
væri að hverju stefndi er áfallið
alltaf mikið þegar kallið kemur, það
er eitthvað svo endanlegt. Á stund-
um sem þessum streyma fram
minningar frá liðnum árum og af
mörgu er að taka. Við systkinin nut-
um öll þeirra forréttinda í æsku
okkar, að dvelja að sumarlagi á
Vannalandi hjá Dodda og Ebbu.
Mikið hlakkaði okkur nú til á vorin
að leggja af stað úr Reykjavík norð-
ur í Skagafjörðinn. Þar var alltaf líf
og fjör og óteljandi verkefni að
glíma við. Dvöl okkar á Varmalandi
varð okkur systkinunum ómetan-
legt veganesti út í lífið. Við borgar-
bömin fengum að kynnast lífsbar-
áttunni í sínum margslungnu mynd-
um og við lærðum að meta samveru
manns, dýrs og náttúru. Doddi var
glaðvær og hnittinn maður, og oft
var stutt í stríðnina. Hann var
gæddur ríkri frásagnargáfu og hag-
mæltur vel, enda hafði hann ávallt á
takteinum gamansögu eða stöku.
Hann var einstaklega vinmargur og
vildi hvers manns götu greiða. Leið-
togahæfileiki var honum í blóð bor-
inn, enda oft valinn til forystustarfa.
Með söknuð í hjarta kveðjum við
þig, elsku frændi, og þökkum þér
'fyrir allt sem þú gafst okkur. Við
gerum ljóðlínur Ásgríms afa að okk-
ar kveðjuorðum.
Ævin liðin, furðufljótt
feigðar sniðinn hjópur.
Autt er sviðið, allt er hljótt
aðeins friður djópur.
Gripa mein hið græna tré
grefst hinn beini viður,
brákast grein þó blaðrík sé,
brotnar seinast niður.
Elsku Ebba, Lóa og Ágúst,
Grímsi og Anne, Steinar og Þor-
steinn, við vottum ykkur okkar
dýpstu samúð og megi góður guð
vera með ykkur.
Þröstur, Kolbrún og Iris.
Þegar ég sest niður til að minnast
vinar míns Þorsteins Ásgrímssonar
frá Varmalandi, þá hvarflar hugur-
inn til löngu liðins tíma. Ekki vegna
þess að ég eigi endurminningar
tengdar Þorsteini frá unglingsárum
mínum, heldur vegna þess, að þá
var enn að finna í sveitum landsins,
þá íslensku menningu sem þar hafði
yarðveist og þróast allt frá land-
'námsöld. Menningu sem ekki bara
ól af sér góðbændur og sveitarhöfð-
ingja, heldur einnig forustumenn
sem nutu hylli almennings og urðu
leiðtogar fólksinsí byggðinni.
Þorsteinn Ásgrímsson var
einmitt einn slíkur. Hann virtist
næstum sjálfkjörinn til forustu,
_bæði í málefnum sveitarfélagsins, í
samtökum sveitarfélaga og hinum
ýmsu félögum, sem hann starfaði í.
Hann var lengi oddviti hrepps-
nefndar Staðarhrepps, í Héraðsráði
Skagfirðinga og oddviti Héraðs-
nefndar Skagfirðinga um árabil.
Hann átti sæti í stjórn Kaupfélags
Skagfirðinga um árabil, enda ein-
lægur samvinnumaður. Þá lét hann
sig varða fiskirækt og fiskeldi og
starfaði mikið fyrir fiskeldisfyrir-
tækið Hólalax og var stjórnarfor-
maður þess. Þorsteinn var einn af
upphafsmönnum um ritun Byggða-
sögu Skagfirðinga, sem nú er í
vinnslu og formaður ritnefndar
meðan heilsa hans leyfði. Þá var
hann formaður stjómar Menningar-
seturs Skagfirðinga í Varmahlíð
auk fjölmargra annarra starfa fyrir
samfélagið.
Sá er þetta ritar kynntist Þor-
steini fyrst að marki eftir að hafa
ráðist sem framkvæmdastjóri Hér-
aðsnefndar Skagfirðinga, en Þor-
steinn var þá oddviti hennar. I odd-
vitastarfi fyrir samtökum allra
sveitarféiaga í Skagafirði naut Þor-
steinn sín vel. Víðsýni hans og fé-
lagshyggja átti stóran þátt í þeirri
velgengni sem héraðsnefndin naut
og leiddi til þess að þessi sveitarfé-
lög sameinuðust að lokum í sveitar-
félagið Skagafjörð. Þorsteinn gerði
sér öðrum fremur ljósan vanda litlu
sveitarfélaganna og var því samein-
ing sveitarfélaganna honum mjög
að skapi og vantaði ekki annað en
að Akrahreppur fylgdi með í hið
nýja stóra sveitarfélag. Þorsteinn
var félagi í Lionsklúbbi Sauðár-
króks og féll starfið þar vel að lífs-
skoðun hans, þ.e. að þjóna. I starfi
Lionsklúbbsins minnist ég margra
góðra stunda með Þorsteini, bæði á
fundum, árshátíðum og öðm starfi.
Þorsteinn átti létt með að kasta
fram vísum, oft óundirbúnum mælt-
um fram á stundinni. í slíkum leik
var hann jafningi frænda síns
Hjálmars Jónssonar alþm., enda
eru þeir báðir afkomendur Bólu-
Hjálmars og hafa væntanlega feng-
ið skáldagáfuna að erfðum frá hon-
um. Eftirlifandi kona Þorsteins er
Ingibjörg Sigurðardóttir. Þau hjón-
in kynntust er Ingibjörg var kenn-
ari í Húnavatnssýslu, heimabyggð
Þorsteins. Þau tóku við föðurleifð
Ingibjargar að Varmalandi í Sæ-
mundarhlíð og þar bjuggu þau
glæsilegu búi. Þau byggðu upp góð-
an húsakost, keyptu nýtísku vélar
og tæki og ræktuðu landið í sam-
ræmi við stækkun bústofnsins. Þeg-
ar Þorsteinn sá hvert stefndi með
heilsu sína, seldu þau hjónin jörðina
með öllum bústofni og fluttu til
Sauðárkróks. Nú þegar leiðir skilja
viljum við hjónin þakka samfylgdina
og vináttu alla. Ingibjörg og fjöl-
skylda hafa mikið misst. Við vottum
þeim öllum okkar dýpstu samúð og
biðjum Guð að styrkja þau í sorg
sinni.
Magnús H. Sigurjónsson.
Árið 1934 hófu ung og efnalítil
hjón búskap á smábýlinu Kötlustöð-
um í Vatnsdal. Er það gott dæmi
um þá þröngu kosti er frumbýlingar
urðu að sætta sig við þegar og á
meðan þröngbýlt var í sveitum
landsins og jarðir nýttar af miklum
mannafla og erjaðar af fólki með
handverkfærum einum tækja. Þessi
ungu hjón voru þau Ásgrímur
Kristinsson er síðar varð lands-
kunnur hagyrðingur kenndur við
Ásbrekku í Vatnsdal og kona hans
Ólöf Sigurbjörnsdóttir. I báðum
hjónunum var bændablóð: Ásgrím-
ur að móðurkyni af Skeggstaðaætt í
Húnaþingi en að föðurkyni frá
Bólu-Hjálmari og Suður-Borgfirð-
ingum en lengra aftur austur í Ár-
nesþing. Ólöf var aftur á móti af
Dalamönnum komin í marga ættliði
en kom sem kaupakona að Ási í
Vatnsdal til Guðmundar Ólafssonar,
bónda og alþingismanns, er var
ömmubróðir Ásgríms og hafði alið
hann upp ásamt konu sinni Sigur-
laugu Guðmundsdóttur, afkomanda
hinna kunnu Ásverja í Vatnsdal. Á
Kötlustöðum eignuðust þau Ás-
grímur og Ólöf fyrsta bam sitt, son-
inn Guðmund, árið 1934, en tveim
árum síðar fæddist þeim annar son-
ur, Þorsteinn Erlings, sem kvaddur
er frá Sauðárkrókskirkju í dag.
Er Þorsteinn fæddist höfðu for-
eldrar hans, þá um vorið, hafið bú-
skap á nýbýli er þau kölluðu Ás-
brekku og var það reist á einum
fimmta hluta Áss og þau Áshjón
gefið fóstursyni sínum landið án
ræktunar eða bygginga. Þetta var í
lok tímabils er mikil kreppa ríkti í
landinu og mátti kalla að efnahags-
legt harðæri væri hjá bændastétt
landsins. Vekur það í raun og veru
furðu að eignalausum hjónum
skyldi takast að reisa þarna búskap
allt frá grunni og gera að snotru
býli er í dag er setið af sonarsyni
þeirra hjóna. Þekki ég undirritaður
sögu þessa býlis og þessarar fjöl-
skyldu nokkuð vel sem næsti ná-
granni og sáttur er ég við að hafa
tekið þar fyrsta plógfarið að nýju
túni.
Búskapurinn á nýbýlinu gekk
furðu vel hjá hinum ungu hjónum
og seint á árinu 1945 höfðu þeim
fæðst fjögur böm, en með vordög-
um árið 1946 dró fyrir sólu í lífi fjöl-
skyldunnar er húsmóðirin dmkkn-
aði í Vatnsdalsá í miklum vorleys-
ingum. Var það ólýsanleg reynsla
eiginmannsins og bamanna. En
ekki Iokuðust öll sund. Með aðstoð
góðs fólks tókst Ásgrími að halda
heimili sínu saman og ekki liðu
mörg ár þar til hann tók sér aðra
eiginkonu er komið hafði til hans
sem ráðskona. Varð hún stjúpmóðir
bamanna fjögurra og fæddi manni
sínum og þeim tvær hálfsystur.
Reyndist hún starfi sínu vaxin í
móðurhlutverki hins stóra barna-
hóps. Verður saga þessarar fjöl-
skyldu ekki rakin frekar en hér er
orðað og gert til þess að sýna bak-
grunninn að lífi Þorsteins Ásgríms-
sonar og æskuár hans. Hann gekk í
barnaskóla í Vatnsdalnum. Ekki afl-
aði hann sér frekari skólagöngu en
varð fljótlega eftirtektarverður
unglingur sökum sinnu og vaskleika
við öll störf er til féllu. Ekki var full-
ur starfsvettvangur fyrir hann
heima á Ásbrekku og varð hann eft-
irsóttur til vinnu á ýmsum bæjum í
sveitinni.
Örlagavaldur í lífi Þorsteins varð
ung skagfirsk bóndadóttir, Ingi-
björg Sigurðardóttir frá Varma-
landi í Sæmundarhlíð, er réðst
barnakennari í Vatnsdalnum og
felldu þau hugi saman. Þarf ekki að
orðlengja það að Ingibjörg hreif
hinn unga Vatnsdæling með sér
heim að Varmalandi og tóku þau
fljótlega þar við búi og forræði stað-
arins, en Þorsteinn var þar með
orðjnn skagfirskur bóndi.
Ég er þessar línur rita fylgdist
vel með hag þeirra Varmalands-
hjóna en rek ekki sögu þeirra í ein-
stökum atriðum. Farsæld ríkti í búi
þeirra vegna samheldni og um-
hyggju um búpening og öll störf.
Þorsteinn reyndist „læknir, smiður
og kennari" þannig að meðferð vél-
knúinna tækja lék í höndum hans
og varð búskapurinn allur mótaður
af hagleik og snyrtimennsku. En
verkhringur Þorsteins færðist fljót-
lega yfir á svið félagsmála fýrir
sveit og sýslu og varð umsýsla hans
fjölþætt. Hann varð oddviti í Stað-
arheppi, formaður héraðsnefndar, í
stjóm kaupfélags, stjórnarformað-
ur Hólalax og fleira sem ekki verð-
ur hér tilgreint. Vekur það furðu að
óskólagengnum manni væru falin
slík ábyrgðarstörf fyrir samfélagið
og er varla nokkur önnur skýring á
en meðfæddir hæfileikar og óvenju-
leg farsælni í skóla hins daglega lífs.
Er slíkum einstaklingum gefið mik-
ið veganesti.
Á sl. ári brugðu þau Varmalands-
hjón búi og seldu jörð, tæki og bú-
pening í hendur ungra hjóna er
þeim voru geðfelld, en fluttu sjálf til
Sauðárkróks. Voru það farsæl bú-
skaprriok eins og komið var. Þor-
steinn hafði þá tekið þann harð-
skeytta sjúkdóm er nú hefir bundð
enda á starfsdaga hans og líf. Naut
hann lítillega dvalarinnar og starfa
á hinu nýja heimili á Sauðárkróki
því fljótlega krafðist sjúkdómurinn
fjarveru og dvalar á sjúkrahúsum,
nú síðustu mánuðina í Reykjavík.
Hann naut þess þó að dvelja að
nokkru á heimili sonar síns og
tengdadóttur þar sem hann var um-
vafinn ástúð og umhyggju eiginkon-
unnar, bama þeirra og annarra
nánustu ættingja og aðstandenda.
Auðnaðist honum á skírdag að
fagna fermingu sonarsonar og al-
nafna þar heima og var það honum
mikil gleði.
Vissulega er skarð fyrir skildi er
fólki er kippt burtu frá fullum
starfsdegi er ætla mætti að það ætti
svo mörgu ólokið. Svo er nú um
Þorstein frá Varmalandi. Vinir hans
og samferðamenn hafa misst mikið
en eiginkonan, böm og barnabörn
þó mest. Gleðjast ber þó yfir því að
hann er leystur frá kvöl sjúkdóms,
sem þrátt fyrir mikla kunnáttu
lækna varð ekki frá honum vikið.
Sjálfur er ég þakklátur fyrir að hafa
átt Þorstein að samferðamanni og
vini allt frá barnæsku hans. Það var
gaman að fylgjast með atorku hans
og hæfileikum allt frá frumbemsku.
Gaman að vera gestur þeirra
Varmalandshjóna eða fá þau í heim-
sókn. Viðræður við Þorstein urðu
oft ljóðrænar því ekki hafði arfurinn
frá föðumum með öllu sneitt hjá
honum þótt lítið væri haldið á lofti,
en ljúft var honum að fjalla um and-
ans svið er skilyrði voru til.
Þorsteinn Ásgrímsson hefir nú
verið kallaður á önnur óþekkt svið.
Hans verður gott að minnast.
Fyrir hönd okkar hjóna og bama
okkar votta ég eiginkonu hans og
öllum nánustu einlægan samhug og
bið þeim blessunar um ókomin ár.
Grímur Gislason.
Látinn er Þorsteinn Ásgrímsson
frá Varmalandi í Sæmundarhlíð eft-
ir þunga sjúkdómsraun síðastliðið
ár.
Mér er það bæði ljúft og skylt að
minnast hans með fáeinum orðum,
sem góðs granna úr Staðarhreppi
og ekki síður sem forystumanns í
framvarðasveit ýmissa félagssam-
taka í Skagafirði til langs tíma.
Það er ekki síst litlum samfélög-
um og félagseiningum mikilvægt að
hæft og framfarasinnað fólk veljist
til forystu. Iðulega er það þó svo í
sveitum landsins að þeir sem kjörn-
ir eru til þess að fara með samfé-
lagsleg mál hafa minna um það að
segja hvort þeir kjósa slíkt sjálfir.
Fólk er einfaldlega valið til hvers
kyns trúnaðarstarfa af samferða-
mönnum sínum. Slíkur maður var
Þorsteinn. Þegar hann hóf búskap í
Skagafirði var það snemma ljóst að
hér fór maður sem laðaði til sam-
starfs á ýmsum sviðum og bar það
fas að sveitungar hans treystu hon-
um til margháttaðra starfa fyir
hrepp sinn og sýslu. Það var greini-
legt að hann var ekki einungis hæf-
ur heldur hafði hann og til að bera
framsýni, dugnað og áhuga ásamt
því að meta mikils gömul gildi og
menningu þjóðar sinnar. Hvort sem
um var að ræða oddvitastarf fyiir
Staðarhrepp eða sem formaður
Héraðsnefndar eða hvað annað sem
honum var falið þá tókst hann á við
öll störf af heilindum, hógværð en
þó festu með það að leiðarljósi að
skila þannig af sér að til heilla og
framfara horfði. Sama máli gilti um
hans daglegu bústörf á Varmalandi.
Þorsteinn stóð heldur ekki einn.
Hann átti hana Ingibjörgu að, ein-
staka dugnaðar- og sómakonu.
Saman stóðu þau ævinlega jafnt í
amstri dagsins sem í lífsins leik. Ég
minnist heimsókna og erinda í
Varmaland og síðar á heimili þeirra
á Sauðárkróki. Greiðasemi þeirra
hjóna var viðbrugðið og gestrisni í
fyrirrúmi. Þorsteinn var höfðingi
heim að sækja og hrókur alls fagn-
aðar, frásagnarhæfileikar einstakir
og meðferð íslenskrar tungu aðdá-
unarverð, ljóða- og sagnabrunnur
ótæmandi.
Ekki síst fann ég svo glöggt fyrir
fáum árum sem arftaki oddvitaemb-
ættis úr hans höndum að þar átti ég
hauk í horni. Ævinlega, hvenær
sem ég þurfti á leiðsögn og heilla-
ráðum að halda þá var hann boðinn
og búinn að aðstoða í hvívetna.
Við sem eftir stöndum minnumst
liðinna stunda, sannarlega ríkari.
Ég veit ég tala hér fyrir munn sveit-
unga minna og nágranna úr Staðar-
hreppi.
Við Sigurður kveðjum Þorstein
með virðingu og þakklátum hug og
sendum Ingibjörgu og börnum
þeirra, Olöfu og Ásgrími, og öðrum
ástvinum innilegar samúðarkveðj-
ur.
Blessuð sé minning mæts sam-
ferðamanns. Megi hann hvíla í friði.
Ingibjörg Hafstað.
Enn standa Skagfirðingar
frammi fyrir lögmáli alls þess er lif-
ir. Burt er kallaður öðlingur er
ávann sér virðingu samferðamanna
langt umfram það sem venjulegt má
teljast. Fallinn er í valinn sá er oft-
ast var settur til forystu þá tryggja
þurfti góðum málum brautargengi.
Skipti þá engu hvort vinna þurfti að
nýsköpun í atvinnumálum, al-
mannaheill á opinberum vettvangi,
ræktun lands og lýðs eða taka á
móti þjóðhöfðingum, öll treystum
við Þorsteini og völdum hann um-
fram aðra hæfa.
Ekkert var honum samt fjarlæg-
ara en að olnboga sig áfram í gegn-
um lífið og tilveruna. Það var fyrst
og fremst tiltrú samferðamanna
sem gerði hann jafn ógleymanlegan
og raun ber vitni. Nú grúfir skuggi
sorgar yfir tilveru fjölskyldu hans
og vina.
Nær einn og hálfur áratugur er
liðinn síðan þáverandi sýslumaður
Húnvetninga, Jón Isberg, hringdi í
mig, undirritaðan, þá búsettan á
Blönduósi, og sagðist vilja skipa
mig sem matsmann við endurskoð-
un á arðskrá Veiðifélags Miðfirð-
inga. Það er óhætt að segja að mér
brá og baðst undan þessu verki en
sýslumaður sótti því fastar og sagð-
ist geta lofað mér góðum samstarfs-
manni sem allir treystu. Þannig
kynntumst við Þorsteinn, vorum
bókstaflega dæmdir tii að vinna
saman eins og við sögðum stundum
í gamni okkar í milli. Svona er lífið