Morgunblaðið - 31.07.1999, Qupperneq 61

MORGUNBLAÐIÐ
VERSLUN
LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1999 6^
m^mm^^m^^^mmm^m^^^^^^mmmmmmmmm^^^^m^^^^^mmmá '
ÍÍ^
RAFIÐNAÐARSKÓLINN
Skeifan 11 b • Sími 568 5010
Anna Finsen greinir frá því í
samtali sínu við Valtý ritstjóra að
þarna við Landshöfðingjahúsið hafi
líka verið stór reyniviður, auk rifs-
berjatrjáa. „Sá stærsti í öllum bæn-
um“. „Við krakkamir gátum setið
til skiptis uppi í þessu tré. Það þótti
dæmalaust merkilegt".
Tréð sem Anna Finsen segir frá
er trúlega tréð það sem Xavier
Marmier segir frá þegar hann skrá-
ir frásagnir um dvöl sína á Islandi
sumarið 1836. Hann segir þá frá
heimsókn sinni í þetta sama hús.
Þar er þá aðsetur Kriegers stift-
amtmanns.
Marmier lætur þess getið að Kri-
eger hafi sýnt sér reynitré er hann
hafi gróðursett nokknim árum áð-
ur. Marmier segir Krieger hafi ver-
ið hinn hróðugasta og trúað á þetta
framtak sitt. Marmier var þess
hinsvegr fullviss að tréð ætti ekki
langa lífdaga fyrir höndum. „Það á
fyrir sér að deyja strax og það vex
yfir girðinguna sem skýlir því. Na-
prir vindar unna því ekki lífs.“ Af
frásögnum Onnu Finsen má sjá að
tréð, sé það hið sama, hefir þó náð
45 ára aldri.
Olufa Finsen, eiginkona Hilmars
landshöfðingja var listhneigð kona
og unni hljómlist. Hún gekkst fyrir
því að Jónas Helgason tónskáld og
smiður fór utan. Kona danska tón-
skáldsins Niels W. Gades var æsku-
vinkona hennar. Gade varð því fús-
lega við þeirri ósk að veita Jónasi
tilsögn.
Til er skemmtileg frásögn um
orðaskipti Kristjáns konungs IX,
Hilmars landshöfðingja og Jónasar
tónskálds er Jónas stjómar söng-
flokki, sem syngur fyrir konung og
fóruneyti hans við Landshöfðingja-
húsið.
Jónas Helgason organisti hafði
æft söngflokk og stóð til að hann
syngi er konungur stigi á land og
gengi upp bryggjuna. Syngja átti
ljóð er Matthías Jochumsson hafði
ort við lag danska konungssöngsins
„Kong Cristian stod ved höjen
Mast“. Úr þessu varð ekki, en um
kvöldið fór Jónas með söngflokk
sinn upp í landshöfðingjagarðinn og
söng erlend lög „Eldgamla ísafol“
(erlent lag, sem þó var einskonar
þjóðsöngur). Konungurinn og sveit
hans komu þá út á grasstallinn fyrir
framan húsið. Þegar söngflokkurinn
hafði sungið fyrsta lagið, gekk kon-
ungur og með honum landshöfðingi
til söngstjórans, Jónasar Helgason-
ar, þakkaði honum fyrir sönginn og
bað flokkinn að syngja „Eldgamla
ísafold" og var það gert. Þá spurði
konungur, hvort þeir gætu ekki
sungið íslenskt kvæði með íslensku
lagi (hann ætti að reyna að spyrja
íslenska sjónvarpið í dag). Kvaðst
Jónas fyrst ekkert slíkt lag þekkja,
en landshöfðingi minnti hann þá á
lag, sem hann hafi nýlega samið við
kvæðið „Ingólfs minni“ eftir sr.
Matthías Jochumsson, og var kvæð-
ið sungið undir lagi Jónasar. Þakk-
aði konungurinn sönginn mörgum
fögrum orðum og kvað sönglistina
vera ein hina fegurstu íþrótt.
(Heimild: Brynleifur Tobíasson)
Söngstjóm Jónasar Helgasonar á
grasfleti Landshöfðingjahússins
hefir greitt götu hans til mennta.
Kristján konungur þakkaði honum
söngstjómina í tjaldveislu á Þing-
völlum. í þá veislu máttu allir koma.
Söngflokkur Jónasar söng þar við
raust. Þórarinn Guðmundsson fiðlu-
leikari minnist þess er hann var við
nám í Kaupmannahöfn, að Axel Ga-
de, sonur tónskáldsins Niels W. Ga-
de, spurði hvort Þórarinn kannaðist
við „kleinsmed Helgason". Gade
hamraði á borðið til áhersluauka.
Hann mundi þá eftir því er Jónas
Helgason sótti tíma til föður hans,
tónskáldsins fræga. Þangað var
hann kominn sem skjólstæðingur
frú Olöfu Finsen.
Lárus Edvard Sveinbjömsson
starfaði á yngri árum hjá Blixen-
Fincke barón.
Reykvískir embættismenn og
hefðarfrúr og ungmeyjar notuðu
tækifærið og stigu dansinn af miklu
fjöri. Magnús Stephensen, síðar
landshöfðingi, hafði æft danskúnst
af miklu fjöri. Þótt hann væri með
LÁRUS Sveinbjörnsson og kona hans, frú Jörgina, ásamt börnum
þeirra, Ástu og Guðmundi.
statt var í Reykjavík. Hinn nýi lög-
reglustjóri Lárus E. Sveinbjöms-
son var viðstaddur sjálfur til þess
með aðstoð lögreglunnar að halda
uppi reglu.
Kertaljós loguðu í kirkjunni,
grænir dúkar vafðir blómhrinjum
prýddu. Blóm og laufgjarðir vom
dregnar kringum altaristöfluna,
fögur ábreiða lá undir skímarfonti.
Reykvíska kvenþjóðin hafði að
vanda sýnt smekkvísi í handverkum
sínum. Kadettasveit af sldpinu
„Heimdal" gekk inn í kirkjuna og
var raðað frá kórnum fram af
kirkjudyrum, beggja vegna við
göngin sem konungur átti að ganga.
Thora Friðriksson, dóttir Hall-
dórs Kr. Friðrikssonar latínuskóla-
kennara og alþingismanns bjó í for-
eldrahúsum örskammt frá Dóm-
kirkjunni. Hún var í garði föður síns
rétt vestan við Alþingishúsið. „Pét-
ur biskup steig í stólinn. Orðaskil
var auðvitað ekki hægt að heyra út í
garðinn til okkar, en söngsins naut
ég prýðilega, og var það þá, að í
fýrsta skipti var sunginn hinn fagri
þjóðsöngur „Ó, Guð vors lands.“
Það var mjög mikill hátíðarblær yf-
ir þessari guðsþjónustu."
Sagnaritari hátíðarinnar Bryn-
leifur Tobíasson segir: „Söngurinn í
kirkjunni, undir stjóm Péturs
Guðjohnsen, organleikara þótti
áhrifamikill. Og var nú fyrsta sinn
sunginn sálmur sr. Matthíasar
Jochumssonar, er síðar varð þjóð-
söngur vor, „Ó, Guð vors lands“
undir hinu undurfagra lagi Svein-
bjamar Sveinbjömssonar tón-
skálds. Hafði lofsöngur þessi djúp
áhrif á marga þá er hlýddu." Fara
má nærri um hugrenningar bræðr-
anna, Lárusar og Sveinbjamar, hafi
þeim orðið hugsað til atburðarins er
varð á fæðingardegi konungs þann
28. janúar árið 1838.
Svo enn sé róið á mið Morgun-
Daginn sem hann kom og fylgd
hans, vomm við landshöfðingja-
bömin í okkar fínu, nýju fötum. Við
systumar höfðum lært að hneigja
okkur. Þegar konungur kom og ég
hneigði mig fyrir honum, klappaði
hann á kollinn á mér og sagði: „Vel
hefir þú lært að hneigja þig, stúlka
litla.“
Eitt sinn spilaði hann kroket á
vellinum við Landshöfðingjahúsið
(Stjórnarráðið). Það þótti okkur
ekki ónýtt.
Hans Henrik Koch sjóliðsforingi
var kennari Valdimars prins. Systir
Önnu Finsen, Ragnhild, sem þá var
aðeins 16 ára og Koch sjóliðsforingi
felldu hugi saman. Þær systumar
sátu í norðurloftsglugganum í
Landshöfðingjahúsinu og horfðu á.
„Jylland" er það kom. Þeir gengu
saman Finsen landshöfðingi og
Koch sjóliðsforingi yfir lækinn og
upp stigann að húsinu. Ragnhild
spurði Ónnu hver þama kæmi. „Ég
þekki þá, að það var Koch. Það þótti
henni vænt um. Nokkmm dögum
seinna var brúðkaup þeirra haldið.
Hún dó 22 ára gömul frá tveim son-
um. Hans Henrik Koch var vísiað-
míráll í sjóher Dana. Anna Finsen
sú sem Valtýr ræddi við dó 24. apríl
1954.
Hilmar Finsen landshöfðingi varð
síðar yfirborgarstjóri í Kaupmanna-
höfn. Innanríkisráðherra varð hann
í ráðuneyti Estmps í tæplega eitt ár
1884-85. Frændi Hilmars landshöfð-
ingja, Niels Finsen, læknirinn
frægi, sem hlaut Nóbelsverðlaun í
læknisfræði var á mjög öndverðum
meiði við frænda sinn í afstöðu til
Estmps. Niels Finsen tók á sínum
tíma þátt í samsæri gegn Estrup-
stjóminni. Vopnuðust Hafnarstúd-
entar og hugðu á uppreisn. Estmp
var sýnt banatilræði, en hann sak-
aði ekki.
vöxt Hölteranna, lágvaxinn og
mjaðmamikill, þá var hann sviflétt-
ur í dansi. Þeir sem muna eftir Þor-
steini Ö. Stephensen þul og leik-
stjóra kannast við svipmót frænd-
anna.
Ekki má gleyma vináttu þeirri
sem til var stofnað af þeim Valdi-
mar prins og Eiríki frá Brúnum. Pr-
insinn dáðist mjög að reiðhesti Ei-
ríks bónda. Eyfellski bóndinn gekk
síðar á konungsfund með kistil sinn
og kjörgripi. Þá kom í ljós vinátta
er Hans Édvard Thomsen, bams-
faðir Kirstínar Knudsen, bar í
brjósti til íslendinga. Hann bauð
Eiríki heim til sín. Fylgdi honum á
dýrindis veitingastað og sendi son
sinn, hálfbróður Lámsar bæjarfó-
geta Sveinbjömssonar, sem fór með
hann á hersýningar sem haldnar
vom í Kaupmannahöfn.
Til em skemmtilegar frásagnir
af tveimur Knudsenssystmm sem
vom vistráðnar hjá frú Bardenfleth
stiftamtmanns. Frúin var þóttafull
og hélt uppi ströngum húsaga. Þær
hófu störf eldsnemma hvern morg-
un. Karl einn sótti vatn, sem geymt
var í tunnu í eldhúsinu. Þær systur
komu með kaffi með sér að heiman
og freistuðust til þess að hita sér
sopa. Þá kom frúin óvænt í eldhús-
ið. Tókst þeim að koma kaffikönn-
unni undan og geyma í vatnstunn-
unni meðan frúin stóð við. Karl
mátti herða sig við vatnsburðinn
svo ekki kæmist upp um kaffi-
drykkjuna.
Tengdasynir Knudsenshjónanna,
Lars Michaels og Margrétar
Andreu, nutu allir fyrirgreiðslu
Bardenfleths og annara danskra
embættismanna.
Jón Sveinbjörnsson konungsrit-
ari var sonur Lámsar E. Svein-
bjömssonar og konu hans Jörgínu,
dóttur Guðmundar Thorgrimsens>-
Lefolisfaktors á Eyrarbakka. Það
kann að virðast undarlegt örlaga-
spil, að enginn Islendingur hefir
staðið nær danskri konungshirð, en
sonarsonur ungu Knudsenssystur-
innar úr Landakoti, sem danskm-
lögreglustjóri konungs vildi vísa á
brott úr samkvæmi í Reykjavíkur-
klúbb á fæðingardegi konungs 1838.
Þegar danskur hirðmaður kom
hingað til lands í opinbera heimsókn
sá hann málverk af Þjóðfundinum
1851. Hann sagði er hann leit mál-
verkið: Hér era tveir forfeður mín-
ir. Allir kinkuðu kolli. Þeir þekktu
Trampe greifa, sem sleit þjóðfund-
inum. En hver var hinn? Það vafðist
fyrir viðstöddum að svara því. En
það var augljóst: Þórður Svein-
bjömsson konferensráð og Kirstín
Knudsen áttu dóttur sem giftist
syni Trampe greifa. Þess vegna var
danski hirðmaðurinn jafnskyldur
Trampe greifa og Kirstínu Knudsen
og Þórði dómstjóra.
Það er svo til marks um meinleg-
ar villur, sem slæðst geta í sagn-
fræðirit að dómstjórafrúin Kirstín
Sveinbjömsson er talin vera Rósa í
Rósuhúsi í fræðiriti sem Sögufélag
hefir sent frá sér. Þar er mynd aL,
henni og sögð vera komin frá ætt-
ingjum Odds Gíslasonar. Það þyrfti
að leiðrétta í tímariti Sögufélagsins
við fyrsta hentuga tækifæri.
blaðsmanna skal þess getið að Val-
týr Stefánsson ritstjóri átti viðtal
við dóttur Hilmars Finsens lands-
höfðingja, en hann gengdi embætti
landshöfðingja er Kristján IX
dvaldist hér á þjóðhátíð. Anna Fin-
sen Klöcker fæddist í Stiftamt-
mannshúsinu árið 1896. Hún var
sex ára þegar konungur kom. „En
ég man eftir öllu umrótinu, sem var
í húsinu, meðan verið var að undir-
búa komu þeirra, Kristjáns IX og
Valdimars prins. Húsið var allt fág-
að og prýtt. Ibúð okkar var á neðri
hæð, en skrifstofur og skjalasafn
uppi á lofti. Við urðum að flytja okk-
ur upp á loftið, jafnvel inn í skjala-
kompuna, svo að hinir tignu gestir
gætu haft íbúðina niðri. Þeir sváfu
alltaf í íbúð okkar, meðan þeir
dvöldu í Reykjavík, og borðuðu
morgun- og kvöldverð heima hjá
okkur. En á hverjum degi var móðir
mín „borðdama" konungs. Kristján
konungur var mjög blátt áfram og
lítilþægur í daglegri umgengni.
uði hafði tekið við því embætti. Þar
næst gekk svo konungur við hægri
hlið landshöfðingja. Næstur á eftir
konungi gekk Valdimar prins sonur
hans, fallegur unglingur, 16 vetra
gamall, og svo sveit konungs, emb-
ættismenn og bæjarfulltrúar.“
(Brynl. Tob.)
Um þennan atburð má segja að
þar séu tímamót á æviferli sona
Kirstínar Knudsen. Láms, frarn-
burður Kirstínar, launsonur Ed-
vards Thomsens faktors, en kjör-
sonur Þórðar dómstjóra Svein-
bjömssonar, gengur í fararbroddi
konungsfylgdar. Seinna á þessari
sömu hátíð kemur röðin að hálf-
bróður lögreglustjórans, Sveinbimi,
syni frú Kirstínar dómstjórafrúar
og Þórðar konferensráðs Svein-
björnssonar.
Við hátíðarguðsþjónustu í Dóm-
kirkjunni flytur biskup landsins há-
messu. Fólkið þyrpist til kirkjunn-
ar. Konungur, Valdimar prins og
allt stórmenni útlent og innlent sem
LÆRIÐ HJA ÞEIM SEM ÞEKKJA
VINNUM ARKAÐINN
Umsjon og rekstur
tölvukerfa
Rafionaðarskolinn byður nu upp a áhugavert
og spennandi skipulagt starfsnám.
Ef framtiðarspar ganga eftir er liklegt að þörfin
fyrir starfskrafta með sérþekkingu í umsjón
og rekstri tölvukerfa verði mikil.
Lengd namsins er 260 kennslustundir og or
það sérhannað með þarfir atvinnulifsins i
huga. Námið hentar þeim sem eru í atvinnuleit
og/eða vilja styrkja stöðu sina með
sérþekkingu.
uŒ3
Morguntimar
ATVINNUT/EKIFŒRI
FRAMTÍÐARINNAR

■©■> ©-
c
fOOOQ QQO QQal
ooaaoooouq
aaaaooa qqq
. - .