Morgunblaðið - 31.07.1999, Blaðsíða 78

MORGUNBLAÐIÐ
■-.78 LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1999
HUGVEKJA
áiir
Leyfið börn-
unum að
koma til mín
s
I aðalnámskrá leikskóla er lögð áherzla
á að efla kristilegt siðgæði barna.
Stefán Friðbjarnarson fjallar um
uppeldisskyldur foreldra og skóla.
JESÚS sagði: Leyfið bömun-
um að koma til mín, vamið þeim
eigi, því slíkra er Guðs ríki.
(Mark. 10.14.)
Níu af hverjum tíu íslending-
um (89.4%) heyra til þjóðkirkj-
unni. Flest þjóðkirkjufólk, sem
og fjölmargt fólk úr öðram
kristnum hreyfingum í landinu,
ber börn sín til skímar í kirkju í
nafni heilagrar þrenningar. I
skírninni er bamið tekið inn í
söfnuð Krists og því gefið eigið
nafn. Með skím
bamsins axla og
foreldrar þess og
aðstandendur þá
ljúfu skyldu, að ala
það upp í heilagri
trú og kristilegum
viðhorfum. Þeim
ber að hlýða fvrir-
mælum Krists:
Leyfið bömunum
að koma til mín og
vamið þeim eigi
vegarins.
I stjórnarskrá
lýðveldisins Is-
lands er kveðið á
ábyrgir þátttakendur í lýðræðis-
þjóðfélagi sem er í örri og sí-
felldri þróun.“
Síðar í námskránni, í kafla með
yfirskriftinni „Leiðir að mark-
miðum“, þar sem fjallað er um
siðgæðisþroska og siðgæðisvit-
und, er enn og aftur lögð áherzla
á það að „fræða barn um kristi-
legt siðgæði“. Samhliða er sagt:
„kenna bami að bera virðingu
fyrir öðra fólki óháð trúar- og
lífsviðhorfum, kynþætti, upp-
BÖRN að leik f íslenzkum leikskóla.
um það að hin evangalíska lúth-
erska kirkja skuli verða þjóð-
kirkja. Samkvæmt þessu stjórn-
arskrárákvæði ber ríkisvaldinu
að styrkja kirkjuna og vemda.
Að mati höfundar þessa pistils
ber stjómsýslustigunum tveim-
ur, ríki og sveitarfélögum, að
stuðla að nauðsynlegri fræðslu
um kristin viðhorf, kristið sið-
gæði, á þroskaferli bams og ung-
lings, í leikskóla og grunnskóla,
samhliða þeirri fræðslu og þjón-
ustu, er kirkjan veitir. Ef leyfa á
ungviðinu að koma tii Krists, eins
og hann býður, þarf að halda
opnum þeim þekkingarleiðum,
sem til hans liggja.
Nútíma fjarskipti og samgöng-
ur hafa fært þjóðir heims í ná-
býli. Fólk úr öðra menningaram-
hverfi en okkar og með önnur
trúarviðhorf en við hefur sezt að
í landi okkar. Það er kristin
skylda okkar að virða skoðana-
og trúfrelsi þessa fólks og sýna
því tillitsemi og náungakærleika í
hvívetna. Sama gildir að sjálf-
sögðu um böm þess, sem deila
leikskólum og grunnskólum með
bömum okkar. Þessi böm eiga
að geta sótt fræðslu um kristin
viðhorf, kristið siðgæði, sem er
gagnlegt og uppbyggilegt. Þá
fræðslu þarf á hinn bóginn að
setja fram með fullri virðingu
íyrir trúarlegum viðhorfum
þeirra og fjölskyldna þeirra.
Ný Aðalnámskrá leikskóla,
sem menntamálaráðuneytið gef-
ur út, öðlaðist gildi 1. júlí síðast-
liðinn. Á blaðsíðum 7 til 10 í
námskránni era rakin helztu
meginmarkmið með uppeldi í
leiksóla. Þar segir m.a. að mark-
mið sé „að kappkosta í samvinnu
við heimilin að efla alhliða
þroska barna í samræmi við eðli
og þarfir hvers og eins og leitast
við að hlúa að þeim andlega og
líkamlega svo þau fái notið
bernsku sinnar". Markmiðin
verða að öðra leyti ekki rakin
hér, utan eitt, sem er svohljóð-
andi: „Að efla kristilegt siðgæði
bama og leggja grandvöll að því
að börnin verði sjálfstæðir ein-
staklingar, hugsandi, virkir og
rana, menningu og atgervi." Hér
sýnist vegvísirinn vera réttur og
sanngjam.
Það fer vel á því að í Aðal-
námskrá fyrir leikskóla sé lögð
áherzla á mikilvægi þess að efla
kristilegt siðgæði bama og að
búa þau undir að verða ábyrgir
þátttakendur í lýðræðisþjóðfé-
lagi, samhliða því að bera virð-
ingu fyrir náunganum, óháð trú-
ar- og lífsviðhorfum, kynþætti og
menningu. Áherzlur era hyggi-
legar og rökréttar.
Ungur nemur gamail temur.
Og lengi býr að fyrstu gerð.
Leikskólar og grunnskólar vega
þungt í uppeldi og þroska ung-
viðis. Sem og sá félagsskapur
sem börn velja sér eða samlag-
ast. Það má þó aldrei gleymast
að á viðkvæmum mótunaraldri
bama og unglinga bera heimilin
og foreldramir höfuðábyrgð á
uppeldi þeirra í kristilegu hugar-
fari, háttvísi og löghlýðni. Skyld-
umar, sem foreldrar axla, þegar
þau bera böm til skírnar í nafni
heilagrar þrenningar, fylgja
þeim, unz ungviðið er vaxið úr
grasi. Það er fyrst og fremst for-
eldra og uppalenda að framfylgja
fyrirmælum Krists: Leyfið böm-
unum að koma til mín og vamið
þeim þess eigi.
Kirkjan okkar er síðan farsæll
vettvangur yngri sem eldri sem
kjósa að ganga til góðs, götuna
fram eftir veg, eins og segir í
fögram ljóðlínum. Henni lýsir
biskupinn okkar, herra Karl Sig-
urbjömsson, svo:
„Þjóðkirkjan er kirkja fólks-
ins, kirkja þjóðarinnar, í þágu
þjóðarinnar, tilvera hennar er
fólksins vegna, þjónusta hennar í
þágu fólksins, að vitna um Krist
og mátt upprisu hans. Það felst í
hugtakinu þjóðkirkja að hún er
opin og víðsýn og mætir fólkinu
þar sem það er, án strangra skil-
yrða. En hún veit á hvem hún
trúir og vill laða til fylgdar við
hann, kalla og laða til trúar á
Krist.“
Höfundur er fyrrverandi
blaðamaður á Morgunblaðinu
í DAG
VELVAKAMII
Svarað í síma 569 1100 frá 10-13
frá mánudegi til föstudags
Hættumörk
FYRIR stuttu var í frétt-
um sjónvarps að lítið
væri um leikskólakenn-
ara á dagheimilum en
meira af ófaglærðu fólki.
Þá eru miklar áhyggjur
af þessu ástandi. Nánast
eins og um hættumörk
væri að ræða. Mér finnst
fáránlegt að fólk skuli
þurfa að fara í háskóla til
að passa litlu börnin. í
gegnum tíðina hefur fólk
með litla menntun gætt
barna og þegar þessi
börn urðu fullorðin urðu
þau hið besta fólk og
stóðu sig vel í lífinu. Það
sagði mér kona sem átti
börn sem voru á dag-
heimili að þau væru hætt
að geta leikið sér sjálf-
stætt. Hún yrði sífellt að
vera að segja þeim hvað
þau ættu að gera. Eg
teiknaði tröllaparís fyrir
litla stúlku og hún horfði
hissa á mig og spurði
hvað þetta væri. Eg sé
því miður lítið um börn í
leikjum úti. Ég man þeg-
ar ég var lítil hvað við
krakkarnir dunduðum
okkur vel og vorum sjálf-
um okkur nóg. Og ef það
er nær hættumörkum að
það vanti leikskólakenn-
ara eru það þá ekki
hættumörk þegar fár-
veikir sjúklingar eru
reknir ósjálfbjarga heim
af sjúkrahúsum og sagt
að leita eftir hjúkrun og
umönnun til ættingja og
vina? Er ekki bannað að
ófaglært fólk stundi hér
hjúkrun?
Sigrún.
Tapað/fundið
Lyklaveski
í óskilum
LYKLAVESKI fannst á
bílaplaninu við Háaleitis-
braut 68. Upplýsingar
hjá Stefaníu í síma
557 4097.
Seikó dömuúr
týndist
SEIKÓ dömuúr úr hvíta-
gulli með öryggiskeðju
týndist líkast til í verslun-
armiðstöðinni í Engihjalla
eða í nágrenninu. Skilvís
finnandi hafi samband í
síma 564 4999. Fundarlaun.
Myndavél
týndist á Esju
MYNDAVÉL með átek-
inni filmu týndist efst á
Esjunni sl. miðvikudags-
kvöld. Skilvís finnandi
vinsamlegast hafi sam-
band í síma 863 2187.
Stefanía.
SKAK
IJmsjón Margeir
Pétnrsson
STAÐAN kom upp á norska
meistaramótinu í ár. Öystein
Hole (2.240) var
með hvítt, en
Berge Östenstad
(2.445) hafði
svart og átti leik.
Hvítur lék síðast
31. d3-d4? sem
gaf sókn svarts
byr undir báða
vængi:
31. - Bxg3! 32.
hxg3 - De3+
33. Khl - f4 og
hvítur gafst
upp. Svarti
hrókurinn á f8
sóknina og þá verður fátt
um vamir.
Östenstad sigraði á mótinu
með 7‘/2 vinning af 9 mögu-
legum, Leif Erlend Johann-
essen varð í öðru sæti með
jafnmarga vinninga. Östen-
stad lagði hann að velli 2-0 í
aukakeppni.
SVARTUR leikur og vinnur.
HÖGNI HREKKVÍSI
ÆTLAR þú sem
sagt í sumarfrí um
leið og þú ert búinn
í vinnunni?
ÉG fæ alltaf
frábæra
þjónustu hér,
enda á ég
staðinn
Víkverji skrifar...
YÍKVERJI hefur ekki haft lyst á
kjúklingum að undanfórnu, og
er það miður því honum hefur alltaf
þótt kjúklingar góðir. En lífhræðsl-
an lætur ekki að sér hæða. Þó hefur
Víkverja aldrei orðið misdægurt af
kjúklingaátinu, svo vitað sé, og
aldrei fengið matareitran, - sjö, níu,
þrettán. En Víkverja var vissulega
bragðið við lýsingu heilbrigðisyfir-
valda á kjúklingabúinu fyrir austan
fjall, þar sem segir meðal annars að
í ljósi hinnar miklu matvælafram-
leiðslu þar komi á óvart hversu fjöl-
breytilegir möguleikar séu á alls
konar sjúkdómasmiti af völdum
skordýra, baktería og veira. í grein-
argerðinni segir ennfremur að „um-
hverfi búsins sé með ólíkindum með
tilliti til matvælaframleiðslu og
skapi kjöraðstæður og gróðrarstíur
fyrir sjúkdómavaldandi bakteríur."
Þetta er ófögur lýsing og minnir
um margt á lýsingar erlendra
manna hér fyrr á öldum á sóðaskap
okkar íslendinga.
xxx
ANDERSON hét maður, sem
uppi var á fyrri hluta 18. aldar,
af þýsku bergi brotinn, lærður og
mikiis metinn í heimalandi sínu og
var meðal annars borgarstjóri Ham-
borgar. Hann tók sér fyrir hendur að
rita bók um ísland og Grænland,
sem út kom árið 1746 og segir meðal
annars um íslendinga að þeir séu
„latir, huglausir, þráir og þrætu-
gjamir, skapvondir, heiftræknir,
falskir, hrekkjóttir, svikulir, saurlífir
og þjófóttir", (Víkveiji er ekki frá því
að þessi lýsing eigi við suma landa
vora enn í dag). Anderson segir enn-
fremur að íslendingar rífi í sig mat-
inn hálfhráan og vilji hann ekki öðra-
vísi en úldinn. „Svo óþrifnir era þeir,
að enginn danskur kaupmaður getur
talað við þá inni, heldur verða þeir að
semja úti við, þannig að íslendingur-
inn standi undan vindi. Húsakynnin
era svo bágborin og sóðaleg, að
venjulegir menn myndu veikjast í
þeim eða deyja drottni sínum,“ skrif-
ar Anderson í riti sínu, sem þótti
merkileg bók og var víða lesin.
Allt fram á þessa öld hafa útlend-
ir menn undrast sóðaskapinn á ís-
landi og meðal þehra amerískur
fræðimaður, E. Huntington, sem á
fyrri hluta aldarinnar lýsti þeirri
skoðun sinni að „íslendingar væra
sóðar eins og aðrar þjóðir sem
byggja köld lönd, þeir baði sig ekki,
hafi ill híbýli og slæma loftræst-
ingu.“ Halldór Laxness vitnar til
þessa manns í frægri grein sinni
„Um þrifnað á íslandi" og segir
meðal annars: „Mér virðist ekki als-
kostar rétt að dæma um íslenskan
óþrifnað á þessum grundvelli. Auð-
vitað eru íslendingar sóðar; eingum
heilvita manni með fullu viti gæti
komið til hugar að bera á móti því.
En að ímynda sér, einsog Hunt-
ington gefur í skyn, að þeir séu
dæmdir til að vera sóðar um alla ei-
lífð af því þeir eiga heima í „köldu
landi“, nær eingri átt. Ástæður
óþrifnaðar era, að frátöldum fá-
bjánahætti eða sinnisveiki, yfirleitt
fátækt eða þekkingarleysi,“ skrifaði
Halldór Laxness árið 1928.
xxx '
MIKIÐ vatn hefur runnið til
sjávar síðan þetta var skrifað
og hreinlæti hér á landi fleygt fram
síðan þá. En betur má ef duga skal.
Víkverja er ekki granlaust um að ís-
lendingar eigi enn talsvert í land
hvað varðar meðhöndlun og meðferð
matvæla. Við getum ekki kennt um
fátækt eða þekkingarleysi. Miklu
fremur „fábjánahætti" og með-
fæddu kæruleysi. Og þegar svona
mál koma upp, eins og þetta með
kjúklingabúið fyrir austan fjall, eiga
viðkomandi matvælaframleiðendur
að líta í eigin barm og sýna í verki
að þeim sé full alvara með að gera
hér bragarbót á og hið sama gildir
um aðra framleiðendur í þessari
grein. Það er ekki nóg að taka örlítið
til hjá sér og hafa kjúklingabúin til
sýnis fyrir gesti og gangandi. Það
verður ekki fyrr en fólk hættir að
smitast af kampýlóbakter og öðram
bakteríum, og opinbert vottorð heil-
brigðisyfirvalda liggur fyrir, að Vík-
verji lætur sér til hugar koma að
leggja sér kjúklingakjöt til munns.