Morgunblaðið - 18.09.1999, Qupperneq 4

4 LAUGAKDAGUR 18. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stór aur- og grjótskriða féll úr fjallinu Tó rétt ofan við bæinn Tóarsel
Mildi að ekki varð manntjón
Morgunblaðið/Þorkell
Skemman, sem slóð um 20 metra fyrir ofan íbúðarhúsið, eyðilagðist er
aurskriðan féli á hana og hænsnakofi, sem stóð fyrir ofan skemmuna,
jafnaðist við jörðu og drápust allar hænurnar, tíu talsins.
FJÖLMARGAR aur- og grjótskrið-
ur féllu úr fjallinu Tó í Norðurdal
um 20 km inn af Breiðdalsvík í gær.
Stærsta skriðan féll rétt ofan við
bæinn Tóarsel og þykir mesta mildi
að ekki hafi orðið manntjón, en
mannvirki skemmdust mikið og
eyðilagðist um 100 fermetra
skemma sem stóð um 20 metra fyrir
ofan íbúðarhúsið, en hún bjargaði
líklega lífi ábúendanna.
„Það má í raun segja að það hafi
verið keðja af tilviljunum, sem
bjargaði íbúðarhúsinu og gamla
fjósinu, sagði Stefanía Hávarðsdótt-
ir, húsmóðir á Tóarseli."
„Það er eins og lánið hafi leikið
við okkur í óláninu," sagði Hörður
Gilsberg, bóndi á bænum.
Þau hjón Stefanía og Hörður,
sem eru svo að segja nýflutt að Tó-
arseli, en þau tóku þar við búskap í
vor, voru bæði í fastasvefni þegar
ósköpin dundu yfir.
Heyrði urg,
sarg og hvin
„Eg vaknaði við eitthvert högg
og fór að velta því fyrir mér hvað
hefði eiginlega fokið á húsið, en
komst síðan að því að úti var ekk-
ert rok,“ sagði Stefanía. „Síðan
heyrði ég urg, sarg og hvin og
rauk upp úr rúminu og er ég leit út
um stofugluggann sá ég saman-
rúllaða þakplötu. Eg kallaði því á
manninn minn og sagði honum að
skemman væri komin heim að
húsi, en hann hefur eflaust hugsað
með sér að ég hlyti að verða orðin
eitthvað biluð - fyrst fjúka þak-
plötur í logni og síðan skemman
komin heim að húsi.“
Er betur var að gáð kom í ljós að
heljar aurskriða hafði fallið úr fjall-
inu, beint fyrir ofan íbúðarhúsið og
á skemmuna. Skemman kom því í
veg fyrir að húsið kaffærðist í aur
og drullu, því aurskriðan rann báð-
um megin við húsið og langt niður í
átt að Norðurdalsá, sem er um 100
metra fyrir neðan bæinn. Gamalt
fjós er áfast íbúðarhúsinu og slapp
það einnig tiltölulega vel við
skemmdir.
Hörður sagðist hafa tekið þessu
afar rólega, en Stefanía sagðist hafa
gengið um gólf í þrjá tíma og grátið.
„Eg byrjaði á að fara inn í fjós að
athuga með hundana tvo, Dúllu og
Lillu, en fann bara Dúllu,“ sagði
Hörður. „Lilla hafði aftur á móti
skriðið inn í lítið skot inni í fjósi og
fannst því ekki fyrr en klukkan 11 í
morgun (gærmorgun), en aðeins
sást í skottið á henni, sem stóð út úr
skotinu.
Skemman bjargaði
lifi ábúenda
Eg er ekki enn farinn að gera
mér grein fyrir því hvað þetta er
rosalegt, en það er alveg ljóst að ef
skemman hefði ekki verið þarna
værum við varla til frásagnar."
Að sögn Stefaníu hefur verið búið
á Tóarseli síðan 1912 og stóð íbúð-
arhúsið fyrst um sinn þar sem
skemman var. Aðspurður sagðist
Stærsta skriðan, sem féll úr
fjallinu Tó í Norðurdal inn af
Breiðdalsvík í gær, féll fyrir
ofan bæinn Tóarsel.
Hörður vita um eitt tilfelli er fallið
hafði aurskriða við bæinn, en það
hefði verið fyrir um 40 til 50 árum.
Skriðan, sem féll í gær, var það
öflug að auk þess að leggja skemm-
una hreinlega í rúst, mokaði hún
jeppa, dráttarvél, heyvagni og öðru
lauslegu tugi metra í átt að bæn-
um, en Hörður sagði að eflaust
hefði þetta hægt eitthvað á skrið-
unni.
Fyrir framan íbúðarhúsið stóð lít-
il, 25 manna, Benz-rúta og tók hún á
sig mikinn aur og varnaði því að
skriðan spýttist inn í íbúðarhúsið og
gamla fjósið, en viðbygging eyði-
lagðist að hluta við höggið er rútan
lenti á henni.
„Ég má þakka fyrir það hvað
maðurinn minn er þrár því í allt
sumar hef ég verið að biðja hann
um að færa rútuna," sagði Stefanía.
„Þegar maður horfir á stórgrýtið
fyrir ofan skemmuna getur maður í
raun ekki verið annað en ánægður
með að hún hafi verið þarna,“ sagði
Hörður.
Hörður sagðist ekki gera sér fulla
grein fyrir því hversu tjónið væri
mikið, en allt væri þetta tryggt.
Hann sagði að á mánudaginn kæmi
maður frá Viðlagatryggingu íslands
til að meta skemmdirnar.
„Skemman er náttúrlega ónýt
sem og mikið af heyi, sem stóð í
rúllum fyrir ofan hana. í skemm-
unni var timbur og plötur, bæði í
íbúðarhúsið og fjárhúsið. Þar var
einnig dráttarvél í varahluti og mik-
ið af verkfærum og líklega er þetta
allt ónýtt, sagði Hörður.
Að sögn Harðar drápust 10 hæn-
ur, en hænsnakofinn var fyrir ofan
skemmuna, þar sem skriðan féll.
Ekki farinn
að spá í framhaldið
„Landið, þar sem skriðan féll, var
virkilega gróið og fallegt og þar var
allt fullt af sauðfé í gær (fyrradag)
en ég veit samt ekki til þess að neitt
af því hafi drepist.
Aðspurður sagðist Hörður ekki
enn vera farinn að spá í framhaldið.
„Maður veit ekki hvort þessi at-
burður muni hafa áhrif á framtíð
okkar hér, en eitt er víst að ekki
verð ég hér nema ég fái eitthvert
hey, stór hluti af vetrarforðanum er
ónýtur,“ sagði Hörður.
Nokkuð gestkvæmt var hjá þeim
hjónum Herði og Stefaníu í gær, en
sveitungar lögðu leið sína til þeirra
þeim til hughreystingar. Þá komu
einnig menn frá Björgunarsveit
SVFI í Breiðdal á staðinn til að
festa allt lauslegt, en spáð er all-
hvössum vindi á þessum slóðum í
dag.
Fjöldi aurskriðna féll á milli
Eskifjarðar og Reyðarfjarðar
Tjónið talið
skipta milljónum
Morgunblaðið/Helgi Garðarsson
Sex skriður féllu í sunnanverðum Eskifirði og var sú stærsta í neðanverðum Hólmaháisinum, á móts við bæ-
inn. Vegagerðarmenn voru önnum kafnir í gær við að opna leiðina yfir vatnselg og aur.
Aurskriður og vatnaskemmdir
á Austfjörðum
FJÖLDI aurskriðna féll í fyrrinótt
á milli Eskifjarðar og Reyðarfjarð-
ar, sú stærsta tæpur hálfur kíló-
metri á breidd, en þær minnstu
nokkrir tugir metra á breidd. Þjóð-
vegurinn fór ekki í sundur en yfir
hann flæddi, meðal annars hjá Sel-
árbrú, þannig að loka þurfti honum.
„Við erum að reyna að hemja vatns-
elginn og koma honum aftur undir
brúna með hjálp beltagröfu og fleiri
tækja,“ segh- Guðjón Þórarinsson,
rekstrarstjóri Vegagerðarinnar á
Reyðarfirði. Hann segir tjónið
skipta milljónum króna.
Skriðurnar féllu á um tveggja
kílómetra kafla milli Eskifjarðar og
Reyðarfjarðar. „Það komu tvö
hlaup þarna niður, um það bil 100 til
150 metrar á mOli þeirra, en þegar
þau komu í sjó fyrir neðan veginn
sameinast þau í rúmlega hálfs kíló-
metra breiða skriðu. Það eru feikn-
arlegar skemmdir á hlíðinni," segir
Guðjón.
Feiknarlegar
skemmdir
Þjóðvegurinn milli Eskifjarðar og
Reyðarfjarðar lokaðist um klukkan
fimm í fyrrinótt og var ekki opnað-
ur aftur fyrr en um klukkan 13.30 í
gær, en að sögn Guðjón var líklegt
að loka þurfi veginum aftur, þar
sem vatnsrennur við veginn voru yf-
irfullar af aur og drullu.
„Það er búið að rigna mikið und-
anfama daga og keyrði um þverbak
í nótt [fyrrinótt], með þessum af-
leiðingum. Flóð hafa fallið á þessum
slóðum áður, en það er langt síðan
þau hafa verið svona stór, sennilega
ekki síðan um 1950 þegar aurflóð
féll við Hólma, eða fyrir tæpri hálfri
öld. Við reynum að bjarga þessu
þannig að umferðin gangi sæmilega
vel og vatnið komist með einhverj-
um hætti meðfram veginum, í þær
rennur sem enn taka við. Við höfum
hins vegar átt í erfiðleikum með að
komast að rennunum, vegna aur-
flóðanna," segir hann.
Fjöldi ökumanna beið eftir að
vegurinn opnaðist fyrir hádegi í
gær, sitt hvorum megin við skrið-
urnar, en tilkynnt var um lokanir
snemma í gærmorgun. Ekki er hins
vegar vitað um tjón á ökutækjum
eða meiðsli á fólki vegna skriðanna.
Um tíu manns á vegum Vegagerð-
arinnar unnu við að opna og lagfæra
veginn og var notast við sjö stór-
virkar vinnuvélar og vörubíla. Á sjö-
unda tímanum í gærkvöldi var nán-
ast hætt að rigna og mat manna að
vegirnir væru orðnir sæmilega fær-
ir, að sögn Guðjóns.
Geysileg vinna eftir
„Við erum búnir að ná grjóti og
aur nær öllum af veginum og beina
vatninu að mestu í burtu, þó ekki al- i
veg. Þama eru þó ennþá skemmdii' |
í köntum og víðar og menn verða að í
aka með gát. Það er geysilega mikil j
vinna eftir og viðgerðarkostnaður-
inn mun nema milljónum króna,“
segir hann.