Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Ástir smalapilta
o g spunastúlkna
Skipan Særúnar í Gallerí@hlemmur.is, Þverholti 5.
Skýjum ofar
TONLIST
S a I u r i n n
LJÓÐATÓNLEIKAR
Ljóðasöngvar eftir Mozart og
Schubert. Marta Halldórsdóttir
sópran, Orn Magnússon pfanóleik-
ari og Einar Jóhannesson klarin-
ettuleikari.Miðvikudag kl. 20.30.
ÞAÐ voru vorljóð sem mörkuðu
upphaf og endi ljóðatónleika Mörtu
Halldórsdóttur og Arnar Magnús-
sonar í salnum á miðvikudagskvöld-
ið; - upphafíð, Vorþrá Mozarts; lag-
ið sem sungið er hér við ljóð
Þorsteins Erlingssonar, Nú tjaldar
foldin fríða, - en niðurlagið, Hirðir-
inn á hamrinum eftir Schubert, sem
lýkur á vonbjartri kóloratúr kad-
ensu þar sem vorkomunni er sungið
lof.
Fyrri hluti tónleikanna var helg-
aður tónlist Mozarts, og sá seinni
Schubert. Marta söng mörg vinsæl-
ustu og bestu lög Mozarts: Til Klói,
Galdramanninn, Fjóluna og lagið
um Lovísu sem brenndi ástarbréf
svikuls elskhuga síns. Þarna var
líka hinn unaðslegi Skilnaðarsöng-
ur, - Das Lied der Trennung - og
rómantískasta lag Mozarts, Abend-
empfíndung, eða Kvöldúð. Marta og
Örn voru skínandi góð í þessum lög-
um Mozarts. Litlu sætu og kómísku
sögurnar sem eru Mozart oft svo
hugleiknar, og sagðar eru í ljóðum
eins og þeim um Fjóluna og Galdra-
karlinn voru ákaflega fallega túlkuð
Brúðuleikhúsið Sögu-
svuntan frumsýnir
nýtt brúðuleikverk eftir
Hallveigu Thorlacius í
Iðnó á morgun, laugar-
dag, í tilefni opnunar-
dags menningarársins
í höfuðborginni.
„ÞETTA eru níu sögur eins og titill-
inn ber með sér og eru frá löndunum
níu sem menningarborgir Evrópu
2000 eru í,“ segir Hallveig Thorlacius
sem hefur samið sýninguna og flytur
hana ásamt Marion Herrera hörpu-
leikara. Leikstjóri er Þór Tulinius.
„Við valið á sögunum hafði ég í
huga þema Reykjavík - menningar-
borg 2000 um náttúruna en þó eru
sögumar hver með sínu lagi enda sín
úr hverri áttinni ef svo má segja,“
segir Hallveig. Hún er sögumaður og
segir söguna með brúðum og ýmsum
öðrum hlutum og hörpuleikarinn á
sinn þátt á frásögninni með hljóðfæri
sínu. Hallveig lýsir sýningunni þann-
ig að aðalpersóna hennar sé Viktor,
LOSTI 2000 nefnist myndlistarsýn-
ing sem opnuð verður í Listasafn-
inu á Akureyri í kvöld. Þetta er
samsýning 30 íslenskra listamanna
í yngri kanti og ásamt henni verða
málverk og heimildarmynd Snorra
Asmundssonar í safninu. Hann
beitti óhefðbundnum rannsókna-
þannig að gráglettið dramað var
þrungið spennu, líf og lit.
Söngur Mörtu var fallegur og
píanóleikur Arnar mátulegur að öllu
leyti; - túlkunin hvorki of né van.
Ótalin eru þrjú lög Mozarts sem þau
Marta og Órn fluttu: Ich wurd auf
meinem Pfad, og lögin Til einsemd-
arinnar og Til hógværðarinnar.
Þessi þrjú lög verða seint talin til
meistaraverka Mozarts. Ef til vill
hafa ljóðin, sem öll eru eftir Johann
Timotheus Hermes, ekki höfðað til
tónskáldsins; - túlkun á heimspeki-
legum vangaveltum um huglæg efni
virðast hafa verið tónskáldinu jafn
fjarri, og honum lét vel að tónsetja
kómískar sögur úr daglega lífinu og
munúðarfull ástarljóð. Túlkun þess-
ara laga var dauf og litlaus; lögin
höfðu ekki upp á neitt að bjóða fyrir
flytjendurna, og enn síður fyrir
áheyrendur.
Síðasta Mozartlagið á efnis-
skránni, Kvöldúð, verður hins vegar
að teljast með stórfenglegri lögum
tónskáldsins; - það er miklu meiri
tónsmíð en nettu strófísku lögin og
mjög áhrifaríkt. Það vísar fram á
veginn til rómantíska ljóðasöngsins,
- til Schuberts og Schumanns.
Flutningur Mörtu og Arnar var sér-
lega góður; túlkunin hlaðin róman-
tískum trega og innileik.
Schubert fékk líka sinn skerf af
standördum á tónleikum Mörtu og
Arnar. Gréta við rokkinn, Heiðar-
rósin og fleiri smellh- tónskáldsins
prýddu efnisskrána. Gréta, - eða
Gretchen am Spinnrade - var keyrt
áfram allt of sterkt og hratt í upp-
hafi, þannig að lítið svigrúm gafst til
en hann er lítill strákur sem býr hjá
ömmu sinni og afa í Finnlandi. „Hann
er svo forvitinn að amma hans og afi
eru löngu orðin gráhærð af að reyna
að svara honum. Hann var einu sinni
nærri dáinn og þá sendi Guð engilinn
raðferðum við vinnslu myndar sinn-
ar. Önnur verk í safninu næstu vik-
ur eru að sögn sýningarstjórans,
Hannesar Sigurðssonar, einlægar
lýsingar á viðhorfum listafólksins
til losta á Islandi í upphafi nýrrar
aldar. Sýningin stendur til 19.
mars.
að auka spennuna í stígandi örvænt-
ingu Grétu. Scháfers Klagelied, -
Harmatölur smaladrengs - er eitt
fallegasta lag Schuberts og var
virkilega vel flutt. Örn snaraði fram
fegurstu litbrigði píanósins, -
dramatík í ljóðinu um regn og
storma en líðandi mýkt í ljóðinu um
regnbogann. Söngur Mörtu var jafn
blæbrigðaríkur og flutningur lags-
ins yndislegur. Sama má segja um
lögin Erster verlust og Heidenrös-
lein sem voru skínandi vel flutt.
Hafi lag Mozarts, Kvöldúð, vísað
veginn fram til Schuberts, þá vísar
lag Schuberts, Liebhaber in allen
Gestallten, eða Elskhugi í öllum
myndum, aftur til Mozarts. Þetta
gamansama ljóð um náunga sem lík-
ir sjálfum sér við ýmsar kynja-
skepnur, í von um að þær gætu bet-
ur heillað elskuna hans, hefði
Mozart sennilega kunnað vel að
meta. En Schubert brá sér í líki
klassíkersins í þessu fjöruga, stróf-
íska lagi, og sýndi sínar allra glað-
legustu hliðar. Annar söngur Mign-
onar; Sá einn er þekkir þrá, er
dásamlegt lag, og mikil dýpt og
karakter einkenndi túlkun Mörtu og
Arnar. Þriðji Mignonarsöngurinn er
ekki síður fallegur og var sterkur og
áhrifaríkur. Næturljóðið var fínt;
næturmyrkrið varð lifandi og mett-
að dulúð í fallegum píanóleik Arnar.
I lokaverki tónleikanna, Hirðin-
um á hamrinum kom Einar Jóhann-
esson til liðs við Mörtu og Örn.
Þetta var brilliant flutningur á
þessu ástsæla verki, frá upphafi til
enda.
sinn til að gæta hans. Nú er komið
haust og Viktor vill vita hvert sumar-
ið fór. Engillinn ákveður að hjálpa
honum að finna svar við því. Sumarið
gæti kannski læknað hann. Engillinn
breytir Eldibrandi, kettinum hans
Viktors, í Ijón sem flýgur með hann
um allan heiminn að leita að sumrinu.
Þeir fljúga milli borga sem eru hver í
sínum vasa á Sögusvuntunni og fá
þannig að heyra sögur frá öllum
borgunum níu sem eru menningar-
borgir Evrópu í ár. Að lokum finnur
Viktor sumarið á óvæntum stað.“
Frumsýning er sem áður sagði íyr-
ir almenning kl. 14 á laugardag í Iðnó
en fyrr um morguninn ætla Hallveig
og Marion að leyfa bömum á Barna-
deild Landspítalans að njóta forskots
og frumsýna þar kl. 11. „Það verður
hin eina sanna frumsýning,“ segir
Hallveig.
MYIVDLIST
Gallerf@hlemmnr.is,
Þverholti 5
SKIPAN MEÐ BLAND-
AÐRI TÆKNI SÆRÚN
STEFÁNSDÓTTIR
Til 30. janúar. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 14-18
Á ÞEIM fáeinu mánuðum sem
Gallerí@hlemmur.is hefur staðið op-
ið við ofanverðan Hlemm, hafa að-
standendur þess - listakonurnar
Þóra Þórisdóttir og Valgerður Guð-
laugsdóttir - sýnt svo ekki verður um
villst að þeim er full alvara með starf-
semi sinni. Með óvenjulegu áræði,
ákveðinni sýningarstefnu og vel
hannaðri vefsíðu hefur stöllunum
tekist að gera plássið að einhverjum
athyglisverðasta sýningarsal lands-
ins. Þá ráðast þær ekki á garðinn þar
sem hann er lægstur, því flestir skjól-
stæðinga þeirra eru ennþá fremur
lítt þekktir.
Vandi íslensks hstalífs hefur löng-
um verið óreiðan sem listamönnum
er búin með óskiljanlegu kerfi sem
virðir engin venjuleg lögmál heldur
hegðar sér á heimatilbúna vísu.
Þannig hefur listamönnum gjaman
verið leigt sýningarpláss á okurkjör-
um án þess að þeirri „þjónustu"
fylgdi nokkur aukaglaðningui- í lík-
ingu við þann sem þykir sjálfsagður í
öðrum vestrænum löndum. Fyrir ut-
an að þurfa að punga út formúu fyrir
skammvinn afnot af misjöfnum húsa-
kynnum hafa íslenskir listamenn
lengst af mátt búa við þá stórmerki-
legu skipan mála að vera eigin mál-
pípur, auglýsingahönnuðir, sölumenn
og útgerðarmenn, án þess að hafa til
þeirra verka nokkra sérþekkingu ut-
an listskólagöngu sína.
Með Ingólfsstræti 8 var það mikil-
væga skref tekið að venjulegu, fag-
legu galleríi var hleypt af stokkunum
hér á landi. Líkt og bókaútgefendur
sjá galleristar um flesta praktíska
þætti íyrir listamennina, skjólstæð-
inga sína, þar á meðal kynningu á list
þeirra heima og heiman. Svo virðist
sem þær Þóra og Valgerður stefni
hraðbyri í sömu átt og Edda Jóns-
dóttir, eigandi i8, hélt fyrir fáeinum
árum, með svo heilladrjúgum eftir-
köstum.
Sýningin á lokaverkefni Særúnar
Stefánsdóttur - en hún hefur að und-
anfömu lagt stund á listnám í Glas-
gow - er enn ein skrautfjöðurin í
hatti Gallerí@hlemms. Særún hefur
komið fyrir hrúgu af gervibaðmull á
miðju gólfinu í norðursalnum. Það
líkist skýhnoðra, en upp úr jöðrum
hans teygja sig nokkrir, hvítir blóm-
stönglar með fræpokum úr vindlinga-
bréfi. Undir vindlingabréfinu leynist
tóbak - ef til vill blandað sterkari efn-
um - en upp að veggjunum beggja
vegna hallast ljósmyndir af listakon-
unni í bamalegri stellingu með
bangsa við hönd og annan á bolnum.
Á annarri myndinni glottir „barn-
ið“ Særún illkvittnislega en á hinni
virðist hún vera sakleysið uppmálað.
I litlu sjónvarpi í salnum við hliðina
smjattar hún á sleikibrjóstsykri í gríð
og erg. Þannig er afturhvarfið til
prakkaraskapar bemskunnar megin-
tilvísunin í alvarlegri skipan listakon-
unnar, líkt og hún vildi benda okkur á
þá getgátu að í sjálfstæðisumbrotum
frambemskunnar sé að finna lykilinn
að leyndardómnum um manndóms-
uppreisn æskunnar. Ef til vill leynist
hér langþráð svar við því hvers vegna
við leiðumst svo auðveldlega út í fen
fíkniefnanna.
Það sem er svo fallegt í skipan
Særánar er togstreitan milli fegurð-
ar miðlanna - gervibaðmullarinnai’
og ljósmyndanna tveggja - og
grimmdarinnar sem býr í sjálfu inn-
takinu. En í þeirri togstreitu er ein-
mitt fólginn vandi - og fjandi - allra
þeirra sem beijast við vágesti líðandi
stundar. Manni verður ósjálfrátt
hugsað til fleygra ljóðlína Steins úr
Tírnunurn og vatninu. A hornréttum
fleti milli hringsins og keilunnar vex
hið hvíta blóm dauðans.
Ef ekki væri fullt af fölskum en
tælandi fyrirheitum í geislandi frels-
isómm bernskunnar væri sigurinn á
eiturlyfjunum sjálfsagt auðsóttur.
Halldór Björn Runólfsson
Breytingar á Forlaginu
Tveir ritstjórar
ráðnir til starfa
í KJÖLFAR þess að Jóhann Páll
Valdimársson hefur látið af störf-
um sem útgáfustjóri Forlagsins,
dótturfyrirtækis Máls og menn-
ingar, hefur stjórn fyrirtækisins
ákveðið að skipta Forlaginu upp í
tvö útgáfusvið.
Að sögn Halldórs Guðmunds-
sonar, útgáfustjóra Máls og
menningar, verða ráðnir tveir rit-
stjórar að Forlaginu, þeir Ámi
Einarsson og Kristján B. Jónas-
son. „Árni mun ritstýra útgáfu
handbóka, ljósmyndabóka og
bóka fyrir ferðamenn, en það hef-
ur verið umfangsmikill hluti af út-
gáfu Forlagsins. Kristján mun
hins vegar ritstýra bókmenntaút-
gáfu Forlagsins, sem einnig hefur
verið umfangsmikil allt frá því
Forlagið sameinaðist Máli og
menningu fyrir tíu árum.“ Að
sögn Halldórs mun þetta leiða af
sér ýmsar fleiri breytingar innan
fyrirtækisins þar sem Árni Ein-
arsson hefur gegnt starfi verslun-
arstjóra og Kristján hefur starfað
sem ritstjóri hjá Máli og menn-
ingu. „Við munum á næstu vikum
og mánuðum ráða nýtt fólk í þessi
störf og nýta tækifærið til að
breyta skipulaginu að einhverju
leyti en allt mun þetta gerast í ró-
legheitum og að vel athuguðu
máli,“ sagði Halldór Guðmunds-
son.
Bergþóra Jónsdóttir
Átta sögur um náttúr-
una o g einni betur
Marion Herrera hörpuleikari og Hallveig Thorlacius brúðuleikari.
Losti 2000 í Lista-
safninu á Akureyri