Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
PÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000 45
„Reyni maður að gera
en vel, getur farið verr
betur
en illa“
TILKYNNINGAR
um grunsemdir um
kynferðisbrot gegn
bömum tóku í vaxandi
mæli að berast bama-
verndaryíirvöldum er
líða tók á 9. áratuginn.
Nú berast Félagsþjón-
ustunni í Reykjavík ár-
lega yfir 50 slík erindi.
Reynslan sýnir að mál-
in em ólík að eðli, sum
era alvarleg barna-
verndarmál, önnur við-
ráðanlegri og stundum
reynist sem betur fer
ekki fótur fyrir gran-
semdum. Mikilvægt er
að öllum þessum erind-
um sé sinnt fljótt og vel, hvert þeirra
rannsakað vandlega og barni og fjöl-
skyldu veitt viðeigandi aðstoð.
Fljótt varð ljóst hve brýnt var að
nokkrir opinberir aðilar hefðu með
sér verkaskiptingu og náið samstarf
um eftirfarandi atriði:
1.1. Að tryggja baminu strax viðun-
andi öryggi.
2. Að kanna hvað gerst hafi og meta
afleiðingar þess fyrir bamið.
3. Að veita bami og fjölskyldu stuðn-
ing.
4. Að draga þann til ábyrgðar sem
misbauð barninu ef sú var raunin.
I Reykjavík komst á góð samvinna
um þessi atriði milli bamavemdaryf-
irvalda, lögreglu og lækna á barna-
deild Hringsins. Sú samvinna hélst
að mestu óbreytt þar til Bamavemd-
arstofa hafði iramkvæði að stofnun
Bamahúss sem tók til starfa haustið
1998.
Með stofnun Barnahúss urðu
kaflaskipti enda staðurinn hugsaður
sem samstarfsvettvangur þeirra
sem koma að rannsókninni. Auk
bamaverndarráðgjafa, lækna oglög-
reglu bættust í hópinn tveir starfs-
menn Bamahúss sem sérhæfðir era í
skýrslutöku og meðferð bama, auk
þess sem ákæravald og verjandi sak-
bornings komu að málum. Með nýj-
um og samstilltum vinnubrögðum
var stefnt að mikilvægum markmið-
um:
1. Rannsóknarferill málanna stytt-
ist.
2. Rannsóknaraðferðir og niður-
stöður yrðu áreiðanlegri.
3. Réttarstaða meints brotaþola og
sakbornings batnaði.
4. Rannsóknin yrði samfelldari, ein-
faldari og átakaminni fyrir barnið.
5. Vinnubrögð yfirvalda yrðu fag-
legri, samstilltari og þar af leið-
andi réttlátari.
6. Hið nýja verklag yrði traust vekj-

EllýA.
Þorsteinsdóttir
Þorgeir
Magnússon
TJ ‘tUÍÍSláhreinsunin
sími 533 3634, gsm 897 3634
Allan sólarhringinn.
ÞU GETUR
SPARAÐ
ÞÚSUNDIR
Gleraugnaverslunin
SJÓNARHÓLL
HAFNARFIRÐI & GLÆSIBÆ
Frumkvöðull að lækkun gleraugnaverðs á íslandi
andi og gott orðspor Bamahúss
myndi leiða til þessað fleiri
áræddu að leita séraðstoðar.
7.1 Bamahúsi skapaðist nýtt með-
ferðarúrræði fyrir börn.
Eftii- að hin nýja skipan hafði stað-
ið nokkra mánuði og sannað ágæti
sitt í ýmsum ofannefndum greinum,
gerði Alþingi breytingu á lögum.
Eftir 1. maí sl. skyldi það verða hlut-
Barnahús
Samvinnumódelið í
Barnahúsi, segja Ellý A.
Þorsteinsdóttir og Þor-
geir Magnússon, skilaði
góðum árangri og
þróaðist áfram í rétta
átt að okkar mati.
verk héraðsdómara en ekki lögreglu
að annast eða stýra skýrslutöku af
börnum sem álitin væra brotaþolar
kynferðisbrots. Skýrslutakan er þar
með orðin dómsathöfn. Mun þessi
breyting einkum hafa verið gerð til
að hægt væri að sameina í eitt, tvö
viðtöl við barnið, rannsóknarviðtal
lögreglunnar og viðtal dómarans í
dómsal, og hlífa þannig barninu við
því að rifja upp hina óþægilegu
reynslu sína, ef og þegar réttað yrði í
málinu.
Nú trúðu víst flestir að þetta nýja
íyrirkomulag hefði í sér fólgna kosti
og félli auk þess ágætlega að hlut-
verki Barnahúss þar sem hinir sér-
hæfðu aðilar tækju eftir sem áður
umrætt viðtal við barnið, nú undir
stjóm dómara í stað lögreglu. En
hér reyndist hængur á. Héraðsdóm-
arar vora aldrei aðilar að þeirri sam-
vinnu sem hófst í Barnahúsi haustið
1998 og á daginn hefur komið að þeir
telja af ýmsum ástæðum ekki viðeig-
andi að nýta aðstöðuna í húsinu
nema stöku sinnum. Meginástæðan
virðist liggja í þeim eðlismun sem er
á starfsemi barnaverndaryfirvalda
og dómstóla. I daglegu bamavernd-
arstarfi hljóta þarfir bamisins ávallt
að sitja í fyrirrúmi, hagsmunir ann-
arra verða að víkja. Slík afstaða
stangast á við eina meginreglu rétt-
arkerfisins, þar sem jafnræði máls-
aðila verður að ríkja ofar hverri
kröfu. Af þessum sökum hefur verið
unnið að því að skapa aðstæður til
skýrslutökunnar í húsnæði dómstól-
anna sjálfra. í kjölfarið hefur stór-
lega dregið úr rannsóknarviðtölum í
Barnahúsi og lögreglan á þar ekki
lengur bækistöð.
Spyrja má hvort ekki sé hægt að
laga starfsemina í Barnahúsi að
þessu breytta íyrirkomulagi? Er
sjálft rannsóknarviðtalið við barnið
t.d. slík þungamiðja starfsins í
Barnahúsi að leggja þurfi starfsemi
þess niður ef rætt er við börnin ann-
ars staðar?
Því er til að svara að starfsemin í
Bamahúsi var hugsað sem samstarf
nokkurra opinberra aðila sem gæta
eiga hagsmuna bama sem níðst hef-
ur verið á. Bamavemdaryfirvöld,
heilbrigðiskerfi, lögregla og ákæra-
vald sameinuðu krafta sína og sam-
starfið snerist einkum um rannsókn-
arþátt þessara erfiðu mála. Hver
aðili hefur hér sínu hlutverki að
gegna. Bamið nýtur góðs af sam-
vinnunni. Þetta samstarf er nú úr
sögunni í þeirri mynd sem hugsað
var. Þar með er ein megin forsendan
fyrir Bamahúsi, samvinnuhugmynd-
in, brostin. Þótt samskipti okkar við
starfsmenn héraðsdóms hafi verið
með ágætum getur sú samvinna ekki
orðið með sama hætti og við lög-
regluna. Vaxandi þörf er á að barna-
verndarstarfsmenn eigi sérstök við-
töl við börnin áður en málum þeirra
er vísað til frekari rannsóknar, en
slíku var hætt þegar Barnahús var
sett á laggirnar. Lögreglan þarf
stundum einnig að vita vissu sína áð-
ur en dómarinn er kallaður til.
Umbætumar sem þingmennirnir
gerðu í fyrravor á meðferð þessara
mála sýnast okkur þannig hafa haft í
för með sér slæmar hliðarverkanir.
Frá sjónarhóli barnaverndar er
vafamál hvort þær eiga allar rétt á
sér. Þannig sjáum við að rannsóknir
hafa á ný dregist um of á langinn,
meiri óvissa ríkir, samræmda yfir-
sýn skortir meðan á rannsókn stend-
ur og bamavemdarstarfsmönnum
er erfiðara að vera baminu og fjöl-
skyldu þess innan handar. Fleira
mætti nefna. Sjálfsagt er hægt a/V_
bæta hér eitthvað úr og laga vinnu-
brögð betur að þörfum bamanna.
Við finnum að ekki stendur þar á
samstarfsaðilum okkar. Ástandið í
þessum málaflokki fannst okkur hins
vegar vera orðið nokkuð gott áður en
lögunum var breytt. Samvinnumó-
delið í Bamahúsi skilaði góðum ára-
ngri og þróaðist áfram í rétta átt að
okkar mati. Niðurstaða er sú að best
fari á því að velviljaðir menn kunni
sér hóf í umbótastarfi sínu. Hér gild-
ir sem oftar að vilji menn gera betur
en vel getur farið verr en illa.
Ellý er ylírmaður fjölskyldudeildar
Félagsþjónustunnar { Reykjavúc.
Þorgeir er forstöðumaður sálfræði-
sviðs Félagsþjónustunnar í Itcykja-
vík.
Geisladiskabox
— sertílboð
Spænsh lolvuboro i urvalí.
Teg. 75645 kr. 32.914.
INNRÉTTINGAR
stmi 588 5108
i orfáa daga
Nú er um að gera að gripa tækifærið og
gera það sem við köllum GÓÐ KAUP!
Opið
föstud. 9-18
laugard. 10-17
Sunnud. 13-17
VSimi581-2275* 568-5375» Fax568-5275
Hjá okkureru
Visa- og
Euroraösamningar
ávísun á staögreiösiu
Val húsqöqn
Armúla 8 - 108 Reykjavik
Strik.is hefur svo sannarlega slegið í gegn.íslendingar kunna að meta þægindin
sem fylgja því að hafa allt á einum stað og geta mótað sitt eigið upplýsingasvæði.
strikis