Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Trausts-
ins verðir?
Grunsemdir um að helstu ókostir dverg-
ríkisins birtist í mismunun á fjármála-
markaði hafa því eðlilega magnast.
Orðið „trúverðugleiki“
er að vísu ekki sér-
lega þjált en verður
að teljast nokkuð
gegnsæ þýðing á
hugtakinu „kredibilítet". Það er að
finna í flestum tungum Vestur-
landa og á uppruna sinn í latneska
lýsingarorðinu credibilis (trúverð-
ugur), sem dregið er af sögninni
credere (að trúa). Sá einstakling-
ur, sem er „trúverðugur" er talinn
traustur, áreiðanlegur, sannsögull
og þar með heiðarlegur. Þetta
hugtak snertir því ýmsa grunn-
þætti mann-
VIÐHORF
Eftir Asgeir
Sverrisson
legra sam-
skipta.
Flestir
„vandaðir
menn“ eru taldir trúverðugir, þ.e.
þeir hafa með framgöngu sinni
sýnt, að þeir verðskulda að þeim
sé sýnt traust. Ætla má, að flestir
foreldrar leitist við að ala böm sín
upp á þann veg, að þau verði
traustir einstaklingar, vandir að
virðingu sinni ogþar með trúverð-
ugir í mannlífinu. Hér er m.ö.o um
að ræða eiginleika sem almennt er
ekki efast um að sé af hinu góða.
Hugtaldð „trúverðugleiki"
verður því ekki nauðsynlega tengt
við tiltekna hópa manna eða stétt-
ir. Sem fyrirbrigði, sem í eðli sínu
er talið jákvætt, hefur það skír-
skotun langt út fyrir landamæri
þjóðríkja og tungumála.
A hinn bóginn er það svo að
ákveðnir hópar eða stéttir manna
sæta strangara „eftirliti" en aðrar
sökum þess að viðkomandi ein-
staklingar hafa tekið að sér
ábyrgðarstörf í samfélaginu m.a. á
grundvelli eigin trúverðugleika.
Þetta á t.a.m. við um stjórnmála-
menn. A Islandi má halda því
fram, að þetta eigi einnig við um
helstu stjórnendur ríkiskirkjunn-
ar, forseta lýðveldisins og fleiri.
Hvað stjómmálastéttina varð-
ar, er Ijóst, að þessum hópi fólks
er sérlega mikilvægt að blettur
falli ekki á trúverðugleika þess.
Nýlegt dæmi um ráðherra, sem
vændur hefur verið um að hafa
skipt um skoðun til þess að hreppa
slíkt valdaembætti, bregður ljósi
á, hversu mikilvægt það er fyrir
kjöma fulltrúa fólksins í landinu
að trúverðugleiki þeirra verði ekki
dreginn í efa.
Um íslensku stjómmálastéttina
hefur almennt gilt að ekki hafa
verið bornar brigður á trúverðug-
leika hennar. Á hitt ber að líta að
stjómmálamenn erlendis sæta
mun meira „aðhaldi" af hálfu al-
mennings og fjölmiðla en starfs-
bræður þeirra á Islandi. Yfir allan
vafa er hafið, að á seinustu ámm
hafa komið upp mál hér á landi,
sem kostað hefðu ráðamenn starf-
ið í flestum öðmm löndum Vestur-
Evrópu.
Og það er lyginni líkast að enn
skuli deilt um hvort íslenskum
stjómmálaflokkum beri að opna
bókhald sitt.
Færa má rök fyrir því að sér-
lega mikilvægt sé að vafi leiki ekki
á trúverðugleika stjórnmála-
manna í slíku dvergsamfélagi. Ná-
lægðin í lýðveldinu er mikil og
hætta á mismunun kunningjasam-
félagsins veraleg.
Hugtakið „tmverðugleiki" er á
hinn bóginn ekki bundið við mann-
fólkið. Þetta hugtak er nú einnig
tekið að vísa til fyrirtækja og þá
ekki síst þeirra, sem, líkt og
stjómmálamenn, eiga allt sitt und-
ir því að almenningur beri til
þeirra traust. Að þessu leyti njóta
sérstöðu þau, sem höndla með
peninga fólks, fjármálafyrirtækin.
Lærðir menn halda því fram að
íslenskur hlutabréfamarkaður
hafi fram á allra seinustu ár ein-
kennst af svonefndum „inn-
herjaviðskiptum" af því tagi, sem
bönnuð séu víðast erlendis. Var
það hald flestra að heldur hefði
dregið úr þessum ófögnuði og að
hér á landi væri í myndun fjár-
málamarkaður, sem styddistvið
reglur og siðaða viðskiptahætti.
Nýleg dæmi gefa tilefni til efa-
semda.
Á dögunum var skýrt frá því að
nokkrir yfirmenn Búnaðarbanka
Islands hefðu keypt fyrir eigin
reikning hlutabréf í bankanum,
sem verið er að einkavæða. Gran-
semdir vöknuðu um að þessir
menn hefðu haft um það upp-
lýsingar að gengi bréfanna væri of
lágt og myndi snarhækka. Sú varð
raunin og er fullyrt að þessir
starfsmenn bankans hafi hagnast
um milljónir króna á viðskiptun-
um. Um liðna helgi barst síðan sú
frétt að hópur starfsmanna Bún-
aðarbankans hefði í fyrra fengið
undanþágu frá „verklagsreglum"
bankans til að kaupa óskráð hluta-
bréf. Hið sama hefur gerst í
Landsbanka, Islandsbanka og
minnst tveimur verðbréfafyrir-
tækjum en slíkri undanþágu var
hafnað í tilfelli Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins. Þannig hefur
starfsfólki og ákveðnum við-
skiptavinum boðist að komast yfir
hlutabréf í fyrirtækjum, sem ekki
era skráð á Verðbréfaþingi.
Svör yfirmanna Búnaðarbanka.
Islandsbanka og Landsbanka eins
og þau birtust í Morgunblaðinu
22., 25. og 26. þessa mánaðar eru
ófullnægjandi með öllu. Hróplegt
er að slík lausung einkenni starfs-
reglur hjá fyrirtækjum, sem taka
að sér fjárfestingar iyrir al-
menning.
Grunsemdir um að helstu ókost-
ir dvergríkisins og kunningjasam-
félagsins birtist í mismunun á fjár-
málamarkaði hafa því eðlilega
magnast um allán helming.
Forastumenn Búnaðarbankans
höfðu hins vegar rétt fyrir sér
þegar þeir sögðu að þessi gjöm-
ingur væra „neikvæður fyrir
bankann“. Við blasir að trúverð-
ugleiki þessara fyrirtækja er ekki
hinn sami og áður. Ekkert hefur
komið fram, sem réttlætir þessa
mismunun og furðu vekur ef af-
staða ráðamanna þessara fyrir-
tækja er sú, að með þessu móti
megi bæta kjör starfsfólksins.
Augljóslega er ekki vanþörf á
að styrkja Fjármálaeftirlitið.
Starfsreglur í fjármálafyrirtækj-
um þarfnast án nokkurs vafa end-
urskoðunar en mikilvægt er að
stjómendur þeirra hafi í huga að
trúverðugleiki þeirra verður ekki
einvörðungu tryggður með
reglum. Viðhorf stjórnenda og
starfsfólks til vinnu sinnar, um-
hverfis og viðskiptavina þarf einn-
ig að standast siðferðilega skoðun.
Og jafnframt hljóta þeir, sem
ábyrgðina bera, að hafa í huga að
hinn frjálsi markaður býður al-
menningi að sjálfsagt sé að leita
annað vakni efasemdir um trú-
verðugleika tiltekins fjármálafyr-
irtækis og starfsmanna þess.
Sömu „lögmál" gilda því um
fjármálamarkaðinn og stjóm-
málalífið. Homsteinar þessara
fyrirbæra era trúnaður og trú-
verðugleiki. Aðhalds er þörf því
þeir, sem ekki reynast traustsins
verðir, geta valdið miklum skaða.
• •
Málþing um endurmenntun hrossabænda í Olfushöllinni
Stöðluð vara
með leiðarvísi
Málþingsfulltrúum voru sýndar æfingar sem stuðla að því að hesturinn
verði slakur og tilbúinn að læra og vinna. Eftir æfinguna var hægt að
setja tauminn upp á brúnu hryssunni sem elti tamningamanninn út.
Mikill áhugi á bættum tamningum kom fram hjá þátttakendum á mál-
þingi um endurmenntun hrossabænda í Olfushöllinni um helgina.
HELSTI vaxtarbroddurinn í ís-
lenskri hrossarækt er bætt tamn-
ing hrossa, var álit margi’a á mál-
þingi um endurmenntun hrossa-
bænda sem haldið var í
Ölfushöllinni á Ingólfshvoli síðast-
liðinn laugardag. Ásdís Haralds-
dóttir fylgdist með málþinginu sem
Félag hrossabænda hélt í samvinnu
við Islenska reiðskólann á Ingólfs-
hvoli og einkenndist af samstöðu og
áhuga.
Hugmyndina að málþinginu átti
Einar Öder Magnússon tamninga-
maður og reiðkennari. Hann sagði í
framsöguerindi sínu að hann hefði
lengi haft áhuga á að gert yrði átak
í að bæta tamningu á íslenskum
hrossum.
Kveikjan kúrekareiðmenn
í Austurríki
Áhuga Einars á þessu má meðal
annars rekja til þess að eitt sinn er
hann hafði verið að kenna á reið-
námskeiði í Austurríki spurði hann
Höskuld Aðalsteinsson sem þar býr
hvað það væri sem íslenski hestur-
inn ætti helst í samkeppni við.
Höskuldur taldi það vera kúreka-
reiðmennskuna og allt sem henni
tilheyrir svo sem sérstakur lífsstíll,
klæðnaður, reiðtygi og fleira. Fólk
sem stundar kúrekareiðmennsku
kaupir sér hesta sem eru ákaflega
vel tamdir og kunna allar æfingarn-
ar sem reiðmennskan gengur út á.
Þessir hestar seljast á um það bil
eina milljón íslenskra króna.
Gera þarf íslensk
hross mannvön fyrr
Einar telur að aukin þekking og
kunnátta þeirra sem hafa með upp-
eldi og tamningar hrossa að gera sé
ákaflega mikilvæg til að hægt verði
að bæta tamningu almennt. Hann
segir ekkert því til fyrirstöðu að
staðla tamninguna svo að allir hest-
ar séu tamdir þannig að þeir kunni
sömu hlutina. Þeir þurfa að kunna
að standa kyrrir þegar farið er á
bak, svara vel beisli, fótum knapans
og þyngd. Auk þess þurfa þeir að
kunna losandi æfingar eins og
krossgang og sniðgang svo eitthvað
sé nefnt.
Með slíkri tamningu væri hægt
að gera hestana að betri söluvöru
og auka verðmæti þeirra til muna
frá því sem nú er.
Atli Guðmundsson benti á að að
mörgu leyti væri þessi blanda af
evrópskri reiðmennsku og islensku
frjálsræði sem nú ríkir í íslenskri
hestamennsku ágæt. Við hefðum
það framyfir ræktendur í Evrópu
að hrossin okkar fá að alast upp í
stóði og frjálsræði. Þetta væri þó
tvíbent því of mikill tími færi í að
eiga við villt trippi. Auðvelt væri að
venja trippi fyrr við manninn án
þess að gera þau frek. Hann tók
sem dæmi trippi sem tekin vora út
í tamningaprófi í Svíþjóð. Þau vora
mjög mannvön og eftir tveggja
mánaða tamningu voru þau orðin
ágætis markaðsvara.
Hulda G. Geirsdóttir markaðs-
fulltrúi Félags hrossabænda sagði
meðal annars að nýir markaðir
kölluðu á mjög vel tamin hross.
Einnig þyrfti að taka tillit til þess
hvers konar hestamennsku fólk
stundaði. í könnun sem Félag
Nýr samræmdur skráningar-
gTunnur fyrir Landsmót 2000
STEFNT er að því að öll keppnis-
hross verði skráð á nýjan gagna-
grunn fyrir landsmótið í sumar. Að
sögn Fannars Jónassonar, fram-
kvæmdastjóra Landsmóts 2000, er
hafið samstarf stjórnar Landsmóts
2000, Landssambands hestamanna-
félaga og Bændasamtaka íslands
um gerð slíks gagnagrunns sem í
framtíðinni mun tengjast Feng,
gagnagrunni BI.
Skráning og aðgengi að upplýs-
ingum um keppnishross hefur verið
mjög ábótavant. Landssamband
hestamannafélaga skipaði nefnd til
að undirbúa samræmda tölvu-
skráningu fyrir hestamannafélögin
til þess að bæta úr þessu. Bænda-
samtökin hafa einnig sýnt málinu
mikinn áhuga meðal annars með til-
liti til tengingu slíks kerfis við
Feng, gagnagrunn Bændasamtak-
anna. Við það gætu verðmætar
upplýsingar, t.d. um hvort hæfileik-
ar keppnishrossa liggi í ættum,
orðið aðgengilegar og sameiginleg-
ur grunnur áhugaverður fyrir ým-
iss konar rannsóknir.
Fannar sagði að Landsmót 2000
hefði fyrst og fremst áhuga á að
koma sér upp góðu skráningar- og
tölvukerfi fyrir landsmótið í sumar,
en þar á bæ hefðu menn viljað
leggja sitt lóð á vogarskálarnar til
að þess að þær upplýsingar sem
söfnuðust yrðu aðgengilegar í
framtíðinni. Því hafa fulltrúar frá
Landsmóti 2000, LH og BÍ hist og
rætt málin og ákveðið að vinna að
því að koma upp góðu samræmdu
tölvukerfi fyrir hestamannafélögin
og LH fyrir landsmótið þar sem all-
ar upplýsingar um mótahald og
keppni verði skráðar og aðgengi-
legar þeim sem á þurfa að halda.
Hugmyndin er að þetta verði
gagnvirkur grunnur með upplýs-
ingum um feril keppnishrossa,
knapa og dómara, allar einkunnir.
og öll mót svo eitthvað sé nefnt.
Fannar segir að nú sé unnið að
því að útbúa þarfagreiningu og
verkefnislýsingu og í framhaldi
verði verkið boðið út. Þótt tíminn sé
naumur telur hann að mikið verði
hægt að gera fram að landsmóti ef
vel verði að verki staðið og að því sé
stefnt. Mikilvægt sé að þessir aðil-
ar taki sig saman og ekki sé verið
að vinna í ólíkum kerfum. Áhugi sé
á að leggja af stað fyrir landsmótið
og síðan sjá menn fyrir sér viðbót-
artengingar og endamarkmið.
Lögð verður áhersla á að hægt
verði að endurvarpa upplýsingum
úr kerfinu á stóra sjónvarpsskjái
eða hvers konar endurvarpa, sjón-
varpsvélar og slíkt. Einnig að auð-
velt verði að prenta út úrslit og
fleiri upplýsingar til dreifingar.
Slíkt kerfi yrði fljótvirkt og myndi
þar af leiðandi stytta mjög þann
tíma sem fer í gerð sýningarskráa.
í stað þess að færa inn upplýsingar
um hvern einasta hest frá tæplega
50 félögum sem taka þátt í lands-
mótinu verður hægt að sækja upp-
lýsingar eftir fæðingarnúmeri
hests og kennitölu knapa þannig að
beitt verður mun markvissari
vinnubrögðum og öll eftirvinnsla
svo sem prófarkalestur stjfitist til
muna.
Fannar sagði að stefnt væri að
því að grunnurinn yrði aðgengileg-
ur á Netinu. Það kostaði sitt og því
yrði aðgangur líklega ekki ókeypis.