Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000 49
! inn fyrir andlátið. Síðasta kveðja
I sem ég fékk frá Bjössa var
skemmtilega teiknað jólakort þar
sem hann dregur upp komíska
mynd af sjálfum sér við að rata um
nýju íbúðina sína.
Blessuð sé minning þessa hug-
ljúfa drengs sem nú hefur náð fund-
um móður sinnar sem lést fyrir
þrem árum langt um aldur fram.
Eftir lifir Steingrímur faðir hans,
I sem nú dvelur á Elliheimilinu
Grund. Ég bið Guð að gefa honum
styrk í þeirri miklu raun að sjá á
P bak hjartkærum einkasyni.
Eli'sabet Ingólfsdóttir.
Það er sagt að missi maður ein-
hvern er manni þykir vænt um þá
missi maður hluta af sjálfum sér og
verði ekki samur. Hvað sem til er í
þessu verður Kaupmannahöfn ekki
söm eftir fráfall Björns Steingríms-
sonar. Ekki verður lengur mögu-
legt að stinga sér inn til hans úr um-
f ferðarasa Norðurbrúar - í kaffitár
og spjall, upplifa tímann stöðvast
um stund og fara síðan út fróðari og
endurnærður á sálinni.
Kynni okkar Bjössa ná til baka til
ársins 1974 þegar Pía vinkona mín
kynnti okkur.
A þessum árum vorum við nokkr-
ir vinir sem búsettir vorum í Kaup-
mannahöfn eins og stór fjölskylda.
Við hjálpuðum hvert öðru, grétum á
Í öxlum og glöddumst saman. Bröll-
f uðum margt.
Bjössi var vinur vina sinna. Hann
var ailtaf reiðubúinn að hjálpa, að
hlusta og vera til staðar þegar mað-
ur þarfnaðist hans. Það var ósjald-
an sem hann passaði fyrir mig dótt-
ur mína - en ég var í nokkur ár
einstæð móðir.
Þá gat ég m.a.s. hringt til hans að
morgni ef hún var lasin og mikið lá
fyrir í skólanum. Bjössa fannst það
| sjálfsagt mál. Nú síðari ár hefur
I þessi dóttir mín verið búsett í
Kaupmannahöfn og notið vináttu
Bjössa og tryggðar. Hann var henni
eins og góður frændi.
Bjössi var um margt óvenjulegur
maður. Hann hafði þessa kyrrlátu
nærveru sem oft einkennir heilsu-
laust fólk. Hann var maður fárra
orða, en sagði þó mikið. Hann
missti heilsuna ungur og var háður
I nýrnavél í meira en 20 ár.
Þrátt fyrir það - og kannski þess
vegna - sýndi hann ótrúlegt æðru-
leysi.
Hann ræddi helst ekki sjúkdóm
sinn né þá annmarka sem hann
skapaði honum, en var alltaf til-
búinn að gleðjast yfir því sem lífið
hafði upp á að bjóða.
Hann var mikill grúskari. Stjörn-
uspeki var hans hjartans áhugamál
- ekki þessi léttvæga söluvara sem
Ívið upplifum í dægurblöðunum -
heldur hin aldagömlu vísindi og þar
kafaði hann djúpt og af miklu inn-
sæi.
Hann fór að mála myndir fyrir
allmörgum árum og gerði það af
sama alhug og annað - enda bera
myndir hans það með sér. Hann var
líka góður tungumálamaður og það
kom mér á óvart þegar ég las
danskan texta eftir hann hversu
feikigott vald hann hafði á dönsku
Íritmáli. Og þegar ég hugsa til baka
er eins og mig minni að hann hafi
m.a.s. fengið verðlaun í þýsku í
menntaskóla.
Eftir að ég flutti heim urðu sam-
verustundir okkar stopulli, eins og
gefur að skilja. En við reyndum þó
að hittast þegar við vorum í sama
landi - og alltaf var eins og við hefð-
um hist í gær. Þó tók mig sárt að sjá
að þrek hans hafði minnkað hvert
sinn sem við hittumst.
ÍEnda kom engum á óvart að
Bjössi skyldi kveðja núna, hann
hefur verið á förum lengi. Nú rétt
fyrir jól var hann hætt kominn -
hann rétt marði það.
En nú er hann laus við þreyttan
líkama og vonandi kominn á gott
flug handan þessa heims.
Það er með virðingu og þakklæti
sem ég kveð Bjössa um leið og ég
samhryggist föður hans og öllum
hinum mörgu vinum sem nú syrgja
Íhann.
Blessuð sé minning Björns
Steingrímssonar.
Sigrún.
+ Jónína Sig-
mundsdóttir
fæddist á Torfast-
öðum í Jökulsárhlíð
hinn 28. maí 1910.
Hún lést á Dvalar-
heimilinu Hlíð á Ak-
ureyri 19. janúar
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Sigmundur Jónsson
og Kristín Stefáns-
dóttir á Torfastöð-
um í Jökulsárhlíð
sem síðar bjuggu í
Hvammsgerði í
Vopnafirði. Systkini
hennar voru: Brynjólfur, Torf-
hildur, Margrét, Stefán Gunn-
laugur, Steingrímur og eru þau
öll látin.
Jónína giftist Einari Jónssyni
frá Hraunfelli í Vopnafirði, f.
15.12 1907, d. 22.9 1995. Þau
Sigla himinfley fögrum boga.
Langri göngu lokið lífs um stíg. Það
var ein örstund segir í minningar-
ljóði Hannesar Sigfússonar um Stein
Steinarr. Og þó um nær níutíu ár að
ræða. Spurning hvað maður kýs að
muna úr ævinnar stímabraki, þeim
þrautum vanlíðunar og veikinda sem
hrjáðu elskaða móður svo langa
hríð?
Gleðina auðvitað, sönginn og
gamansemina! Mamma söng fyrir
blómin og pelagóníurnar ilmuðu
rauðar í stofunni. Bros lék á vör,
smitandi hlátur hennar fjaðurlétt
ský hásumardagsins þegar sólin
gyllti heiðina hunangsgula. Enginn
hló eins hjartanlega og Jónína Sig-
mundsdóttir. Átti ekki langt að
sækja kímnigáfuna og glettnina,
hina ósviknu tilfinningu fyrir því
skop- og meinlega.
Sögur af afa Sigmundi lifa enn
góðu lífi á Vopnafirði, það var hvurgi
meira hlegið en í Hvammsgerði. Þar
var gestkvæmt og eitt sinn þegar
ferðalang bar að garði var svo þétt-
setinn bekkurinn að fleiri rassar
fengu ekki pláss í gluggakistum.
Kunni afi ráð við því. Hann bað gest-
inn bara að tylla sér á krókinn sem
hékk úr eldhúsrjáfrinu! Gistu marg-
ir Vopnfirðingar í Eyrarvegi 35 og
þáðu beina. Það er betra að vera
stuttur og snöggur en stirður og stór
sagði Sigmundur við samferðamann-
inn sem asnaðist út í Selána í örum
vexti og var næstum drukknaður en
afi stiklaði þurrskæddur yfir á stök-
um steinum ofar á vaðinu. Ég sá
aldrei Sigmund afa minn, hann dó
árið sem ég fæddist, en fáir eru eins
lifandi í minningunni og hann. Enda
Skjaldþingar ósparir að kenna mér
sögur af afa og Brynjólfi móðurbróð-
ur. Varð ég svo laginn að herma eftir
þessum óborganlegu skemmtikröft-
um móðurættarinnar sumrin í sveit-
inni að móður minni blessaðri þótti
stundum nóg um. Var það þó í virð-
ingar- og aðdáunarskyni en sumt
skolaðist svoltið til í meðförunum.
Mamma mátti ekki aumt sjá og
brá oft svuntuhorni að hvarmi. Hlúði
að öllu hviku, blessaði ljós og líf.
Man ég langa laugardagseftirmið-
daga, systkini á braut en kall faðir að
límbera lista með Jóa ramma í
Brekkugötunni, að ég lagðist á
blýþungan bónkústinn og reyndi af
öllum krafti að ná æskilegum gljáa á
skógivaxinn gólfdúkinn í holinu.
Söng þá mamma gjarna óðinn um
óléttu stúlkuna sem heitmaðurinn
brást á örlagastundu. Ég hefi spurt
út í það lag og ljóð og aldrei fengið
skýr svör, man bara við grétum sár-
an yfir hreingerningunni og hinu
hróplega óréttlæti. Viðlagið greypt
mér í minni:
Segðu mér söguna aftur/söguna
frá í gær.
Þessi minning er tengd vissri teg-
und veðurleiks á útmánuðum, snjóa
tekið að leysa og vatnsblár grámi yf-
ir görðum og götum eyrinnar, lykt af
þun-um oníborningi, möl og stökkri
mold, gegndarlausum óhreinindum
sem bárust inn í húsið.
Þegar konurnar í hverfinu (sem
við strákarnir kölluðum vitaskuld
hófu búskap á Búa-
stöðum í Vopnafirði
en byggðu síðan
nýbýlið Borgir. Árið
1946 fiuttust þau til
Akureyrar og bjuggu
fyrst í Glerárþorpi en
síðar á Eyrarvegi 35.
Síðustu æviárin
dvöldu þau á Dvalar-
heimilinu Hlíð.
Börn Jónínu og
Einars eru: 1) óskírð
stúlka, f. 4. mars
1936, d. 31. maí 1936.
2) Vignir, f. 7.9. 1937,
kvæntur Aðalbjörgu
Ingvarsdóttur. Börn þeirra eru
a) Einar Logi, b) Sigrfður Vala,
c) Iðunn. 3) Kristín Sigurlaug, f.
9.3. 1941, gift ívari Sigmunds-
syni. Börn þeirra eru: a) Arna,
gift Sigurbirni Sveinssyni, börn
þeirra Karen og ívar, b) Ómar,
aldrei annað en kellingarnar) komu
yfir sig skelfdar og hljóðandi í Eyr-
arveginn út af rottum sem riðu hús-
um þeirra fór móðir mín, þessi lág-
og grannvaxna kona, á vettvang og
bar músina út á fægiskúffu. Hún var
öllu vön úr sveitinni. Mamma bar
ekki skarðan hlut frá borði brenni-
vinið varðandi. Enginn hörgull
drykkfelldra innan fjölskyldu né ut-
an. Þann vanda ræddum við í æsku
minni. Það ætti að mynda þessa
aumingja menn á fylleríunum sagði
mamma og sýna þeim svo þegar
runnið er af þeim. Það fannst mér fín
hugmynd.
Jónína kippti sér lítt upp við rokið
og íifrildið í Einari Jónssyni. „Er
það nú speki svörtu hænunnar,"
hváði hún þegar henni þótti vitleys-
an keyra úr hófi, eða: „Nú rýkur
moldin í logninu," og sló sér á lær.
Og þegar hún þreyttist á lofrollum
pabba um forkólfa framsóknar, af-
burðamennina Tryggva, Eystein og
Pál Zophaníusson, tók hún af skarið
og sagði: „Æi, það er sami rassinn
undir þeim öllum,“ og átti við alþing-
ismennina.
Yngstur systkina með brún augu
og svartlokkið hár, út- og upplitið
móður minnar, en aðrir í fjölskyld-
unni bláeygir, máttum við mæðgin
vart hvurt af öðru líta á kot- og
sokkabandsárum mínum. Mamma,
mamma hrópaði ég logandi hræddur
og hljóp um alla lóð en mamma hafði
kannski brugðið sér til Dóru eða
Gunnu Met og ég vant við látinn í
bolta. Mátti vart vatni halda fyrr en
ég vissi hvar mömmu væri að finna.
Það var í lagi að strákarnir kölluðu
mig mömmudrenginn.
Jónína var orðin vel fullorðin þeg-
ar hún eignaðist mig og naut ég mik-
illar samveru við hana fyrir vikið.
Við lúrðum hádegisblundinn saman
löngu áður en mér varð ljós merking
spænska orðsins síesta og er ég
henni í auðmýkt þakklátur fyrir þá
dýrðarró barnæskunnar sem leið
eins og léttur reykur yfir tæran
spegil í eilífðarlogni hvítra segla und
glærri sól. Maður birtist endurnærð-
ur og til í tuskið niðrá túni og í hjöll-
um.
Óteljandi voru ferðir mínar og
heimsóknir sem fylgdarsveinn
mömmu til hinna góðu kvenna frá
Vopnafirði sem fríkkuðu upp á Ak-
ureyri. Vertu ekki vondur við hana
Dísu litlu, sagði mamma þegar ég
píndi dótturdóttur Fríðu í Fjólugötu
16. Og Bogga systir Friðu kom með
brotakexið í brúnum pokum úr Lór-
elei. Torfhildi heimsóttum við nátt-
úrulega og árið sem amma Kristín
lifði í Lundai’götunni var mikið farið
á milli. Þá voru góðar heimsóknirnar
til Heiðu og Billu í Oddeyrargötu 11
og Möggu Sveinbjöms frá Hámun-
darstöðum sem bjó í Bjarmastígnum
eða Borgu uppi í Eyrarlandsvegi.
Ég lifði ömmu Kristínu gegnum
mömmu, sögurnar þeirra og ljóðin,
því þær voru handgengnar þjóð-
skáldunum mæðgurnar og óhemj-
uminnugar og höfðu Hallgrim Pét-
ursson á hreinu. Mamma var einlægt
hrifin af Huldu og ljóði hennar Hver
á sér fegra föðurland. Það var
kvæntur Vöku Óttarsdóttur, c)
Ingvar, sambýliskona Fjóla
Sigmarsdóttir, börn þeirra eru
Auður og Arnór. 4) Þormóður
Jón, f. 14.11. 1943, kvæntur Elín-
borgu Árnadóttur. Börn þeirra
eru: a) Vignir Már, sambýliskona
Harpa Steingrímsdóttir. Barn
þeirra Gunnur og barn liennar
Sandra Rut, b) Jónína Mjöll, c)
Árni Hólm, sambýliskona Guðný
B. Jónsdóttir, d) Hlynur Snær, f.
26.12 1975, d. 26.3 1978, e) Hlyn-
ur Freyr. 5) Sigmundur Rafn, f.
15.2. 1948, kvæntur Guðbjörgu
Ingu Jósefsdóttur. Börn hans
með Hólmfríði Pálmadóttur a)
Einar Pálmi, sambýliskona Jó-
hanna Gunnarsdóttir, barn Snæ-
fríður Birta, b) Anna María, c)
Arnar Hólm. Börn Sigmundar og
Guðbjargar Ingu eru: a) Jósef
Þeyr, b) Hólmar. 6) Jóhann Ár-
elíuz, f. 28.8. 1952, sambýliskona
Kerstín Venables. Börn þeirra; a)
Ólína Jóna, b) Jónatan Máni, c)
fóstursonur, Albion Lawrence.
Útför Jónínu fer fram frá Ak-
ureyrarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 11.
gagnsýrt af ást á landinu þetta fólk
og trúði á framtíð þjóðarinnar. Jafn-
aðarlund móður minnar og geðprýði
viðbrugðið og hún hafsjór fróðleiks
um lífs og liðna. Álfar og huldufólk í
hvurjum hól. Guð launi fyrir hrafn-
inn. Þjóðsögur, stökur, málshættir
og spakmæli, allt lék henni á tungu.
Hún talaði ekki illa um fólk og
vann verk sín þannig að maður tók
valla eftir því og þurfti örfá áhöld til
þess ama. Aldrei klagaði hún yfir
óknyttum og prakkarastrikum Eyr-
arpúka en hlustaði þolinmóð á
grannkonurnar leggja út textann um
afrek mín og eldri bræðra og var
ekki brugðið. Henni var í blóð borið
að þeir hlutir sem máli skipta eru
þess eðlis að þá ber fremur að
skynja en skilja. Hún var sannur
lífsfilósóff enda allir almennilegir
strákar baldnir á Eyrinni og hún
skammaði okkur heldur ekki fyrir
boltaleikinn á verðlaunalóð Einars
Jónssonar og þótti þó innilega vænt
um tré og jurtir. Reyndar var þegj-
andi samkomulag okkar mömmu um
boltaspil mitt heima íyrir. Klukkan
fimm mínútur yfir tólf bankaði
mamma á eldhúsgluggann og sagði
Jói minn, hættu þessu núna, pabbi
þinn er alveg að koma. Þá gafst mér
tími til að slétta svoltið úr grasinu
græna og heilsa föðurnum ómóður
til þess að gera.
Fjöldi hátíðarstunda er fleiri en
tölu verði á komið. Þú ert eins og sel-
ur sagði mamma þegar hún baðaði
mig í hvítum vaski gömlu eldhúsinn-
réttingarinnar. Sama segi ég við
snáðann Jónatan Mána í Friði Jó-
hannesar í dag. Jóna hélt alla tíð
sinni barnatrú þó henni gæfist ekki
tími til margra kirkjuferða. Það stóð
alltaf til að fara í kirkju á jólunum en
varð aldrei af því. Hún hefði átt það
skilið blessunin eins og hún var á
þönum í kringum okkur alla tíð og
unni sér vart matar né hvíldar þegar
mest gékk á fyrir jólin og veislur
aðrar. Hún naut góðs af Hjálpræðis-
hernum, þær áttu vel við hana
norsku konurnar, og eru vorferðir
Heimilissambandsins mér ógleym-
anlegir sólarblettir. Sungin ættjarðj^.
ai’ljóðin, mikið hlegið, oft stoppað til
að pissa, bflstjórar blessaðir í þak og
fyrir. Þar var ekki kreddutrúin held-
ur innborin hlýja og umburðarlyndi
og lofuð gæska skaparans.
En auðvitað var Jóna praktísk
kona öðrum þræði og hlaut að vera
það. Henni var hugleikið Óhræsi eft-
irlætisskáldsins Jónasar og illa við
að pabbi færi til rjúpna. Þótti þó
rjúpur ljúffengar. Þegar systur
hennar Hilla og Magga voru orðnar
mjög gamlaðar og þær systurnar all-
ar á Dvalarheimilinu Hlíð brást Jónu
aldrei að bjóða þeim góða nótt/ "
Þannig man ég móður mína, frekar
gefandi en þiggjandi, og þó hún ætti
löngum við erfið veikindi að stríða
sem ágerðust með árunum var hún í
eðli sínu heilsan sjálf.
Stundirnar þrjár áður en mér
barst andlátsfréttin var yfir mér
undursamleg værð, eins og tíminn
væri ekki til eða skipti ekki máli.
Þormóður hafði varað mig við dag-
inn áður en ég reyndar haft þetta á
tilfinningunni frá áramótum og allur
einkennilega domm í byrjun stórald-
ar. Það var Vopnafjarðarveður í
Stokkhólmi þann miðvikudagsmorg-
un og ég kveikti ekki á tölvunni að
loknum morgunverði og göngutúrn-
um með Jónatani í skólann heldur^
fægði spegla og glugga og svosum
ekki vanþörf á, skrifaði á síðasta
kortið til móður minnar (með rauðri
rós) og spilaði lag Magnúsar Eiríks-
sonar Kóngur einn dag aftur og aft-
ur:
Alltmittlíf
er andartak í tímans hafi
ogöllmíntár
þartýnasþeittogeitt.
Gildir að grípa daginn, það er ekki
alltaf sólskinið. Það kunni mamma.
Eftir símtalið spilaði ég Sólskins^-
stundir, plötuna með þjóðlegum
tónsmíðum Jóhanns Helgasonar við
ljóð Margrétar Jónsdóttur. Mamma
hefði örugglega tekið undir lagið
Sumardagur, lofsönginn sveitar og
jarðargróða, þegar hún var í essinu
sínu. Kannski að hengja drifhvítt á
snúrumar í hnúkaþey:
Allt iðar og logar af lífi,
hver laut og hver hjalli grær,
og blágresið, fegursta blómið,
úr brekkunni til mín hlær.
Það er bjart yfir láði og legi,
allt lífið með nýjum brag.
Það er fögnuður úti og inni.
Það er íslenzkt sumar í dag.
Þér verður vel tekið í hæstum
hæða, elsku móðir.
Skila kveðjum góðum frá Kerstín
og Ólínu Jónu.
Best man ég bhðuna í brúnum
augum þínum.
I Guðs friði.
Þinn yngsti sonur,
Jóhann Árelíuz.
Birting afmælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í
Ki-inglunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinamar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina
inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Um hvern látinn einstakling birtist ein uppistöðugrein af hæfilegri
lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við eina örk,
A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200 slög (um
25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða Ijóð takmarkast við
eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar em beðnir að hafa skírnarnöfn sín
en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins em birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar em birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali era
nefndar DOS-textaskrár. Þá em ritvinnslukerfin Word og Wordperfect
einnig auðveld í úrvinnslu.

JÓNÍNA
SIGMUNDSDÓTTIR