Morgunblaðið - 16.09.2000, Side 20

20 LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Norskur fræðimaður vill að laun yfirmanna miðist við gengi hlutabréfa
Hagsmunir eigenda og
stjórnenda fari saman
FÆRST hefur í vöxt að yfírmenn
fyrirtækja, sem skráð eru á markaði
jafnt hér á landi sem víða annars
staðar, eigi valrétt á hlutabréfum í
þeim. Slíkt fyrirkomulag er sagt
tengja betur saman hagsmuni
starfsmanna og hluthafa. Það stuðli
að því að yfirmenn hafí hag af því að
standa sig vel í starfi, en taki ella á
sig sinn hluta af slælegri afkomu ef
því er að skipta. Greint var frá því í
Morgunblaðinu í gær að fræðimaður
við Handelshöyskolen BI í Ósló í
Noregi, Knut Sagmo að nafni, sem
fylgst hefur lengi með norskum
hlutabréfamarkaði, sérstaklega inn-
herjaviðskiptum, telji þetta fyrir-
komulag á kjörum yfírmanna fyrir-
tækja ekki gott. Hann segir að
yfirmenn fyriitækja eigi ekki að eiga
hlutabréf eða valrétt á hlutabréfum í
þeim fyrirtækjum sem þeir stjóma,
heldur eigi þeir að fá helming launa
sinna greiddan í samræmi við gengi
hlutabréfanna. Reglur af því tagi
myndu leysa vandamál vegna
meintra innherjasvika og í kjölfarið
ætti Kauphöllin í Ósló meiri mögu-
leika á að vera talin hágæðakauphöll
í alþjóðlegum skilningi, að mati Knut
Sagmo.
Morgunblaðið leitaði álits kennara
við viðsldpta- og hagfræðideild Há-
skóla íslands, í Háskólanum í
Reykjavík og Viðskiptaháskólanum
á Bifröst á skoðunum Knut Sagmo
um hlutabréfaeign og valrétt yfir-
manna fyrirtækja á hlutabréfum í
þeim.
Vandamál að stjórnendur
geti stýrt upplýsingum
inn á markaðinn
Gylfí Magnússon, dósent við við-
skipta- og hagfræðideild Háskóla ís-
lands, segir að almennt séð sé til
bóta að hagsmunir eigenda og
stjómenda fyrirtækja fari saman.
Því hafí að hluta verið náð með hluta-
bréfaeign stjórnenda fyrirtækja og
valrétti þeirra á hlutabréfum í þeim
fyrirtækjum sem þeir starfi hjá.
Hins vegar sé rétt að margs konar
vandamál fylgi því að þeir sem séu að
stjórna fyrirtækjum geti stýrt hvaða
upplýsingar berist inn á markaðinn.
Hann segir að upp geti komið vanda-
mál við hlutabréfaeign stjómenda
fyrirtækja því þeir hafi einhverja
hvata til að skara eld að eigin köku
og að það geti þeir stundum gert
með aðferðum sem séu ekki í þágu
hagsmuna hluthafa. „Hvort hægt er
að ná því markmiði að hagsmunir
eigenda og stjórnenda fari saman
með því að vera með einhverjar
reiknireglur þar sem launin fara eft-
ir því hvert gengið er á hlutabréfa-
mörkuðum á hverjum tíma treysti ég
mér ekki til að segja til um Ég ætla
hins vegar ekki að blása þá hugmynd
af. Vel má vera að hægt sé að finna
einhvern flöt á henni. Því væri gam-
an að skoða hugmyndir Knut Sagmo
nánar,“ segir Gylfi.
Hagstætt að yfiirnenn séu
þátttakendur í áhættunni
af rekstri fyrirtækja
Að sögn Agnars Hanssonar, deild-
arforseta viðskiptadeildar Háskól-
ans í Reykjavík, hefur hann ekki
kynnt sér skoðanir Knut Sagmo til
hlítar og getur því ekki tjáð sig um
þær beint. Hann segir hins vegar
mikilvægt að til staðar sé gagn-
kvæmur hvati þannig að bæði hlut-
hafar og yfírmenn séu að hagnast á
sömu atriðunum. Ymis vandamál
geti hins vegar komið upp, sama
hvaða leið sé farin til að koma á kerfi
sem virki hvetjandi. „Út frá tilfinn-
ingu og reynslu er mín skoðun sú, að
það sé gott þegar yfirmenn fyrir-
tækja eiga hlutabréf í því fyrirtæki
sem þeir stjóma og að þeir taki
þannig ákveðna áhættu. Það hlýtur
að vera hagstætt fyrir hluthafa að yf-
irmenn fyrirtækja séu í hluthafa-
hópnum og séu þannig þátttakendur
í þeirri áhættu sem felst í fyrirtækj-
arekstri." Agnar segir að sjálfsagt
Morgunblaðið/Golli
Lífekraftur kvenna
Sjálfsstyrkingarnámskeið fyrir konur
Námskeiðið er í fyrirlestraformi tvisvar
í viku. Þetta er kjörið námskeið fyrir
allar konur sem vilja baeta Ifðan sína,
öðlast meira sjálfstraust og fá jákvæð-
ari sýn á lífið. Fjöldi þátttakenda er
takmarkaður. Leiðbeinandi á nám-
skeiðinu er Jónína Benediktsdóttir.
Jónína hefur um árabil haldið fyririestra
og námskeið fyrir konur á öllum aldri.
Hún mun aðstoða konur við að finna
sinn innri styrk og sjá markmið sín
í nýju Ijósi. Námsefnið er fjölbreytt
og fyrirlestrarnir hressir og
skemmtilegir ásamt ýmsum verk-
efnum. 4 skipti, 2 klst í senn, alls
8 klst. Hin frábæra bók Ólafs G.
Sæmundssonar, Lífsþróttur, er
innifalin í námskeiðsgjaldi.
Staður: Pianet Pulse-Heilsuskólinn
Tími: þriðjudags- og fimmtudagskvöld.
Skráning í síma 588 1700
Jónína Benediktsdóttir
fWlnmmbaAr/
cr/ Is f
ICELAND
Knut Sagmo telur að ef yfirmenn fyrirtækja fengju laun greidd í samræmi
við gengi hlutabréfa viðkomandi fyrirtækja, í stað valréttar á hlutabréfum,
myndu vandamál vegna meintra innheijasvika leysast.
séu skoðanir Knut Sagmo hluti af
viðameiri skýrslu og því sé erfitt að
leggja beint mat á það sem haft sé
eftir honum í stuttri blaðagrein.
Innherjaviðskipti eru
siðferðisleg spurning
Kjartan Broddi Bragason, lektor
við Viðskiptaháskólann á Bifröst,
segist ekki sjá að hugmyndir Knut
Sagmo myndu koma í veg fyrir inn-
herjaviðskipti. „Hins vegar myndi
ákveðið vopn vera fjarlægt úr hönd-
um stjórnenda fyrirtækja ef þeir
mega ekki sjálfir kaupa og selja
hlutabréf í þeim fyrirtækjum sem
þeir stjóma. Stjórnendur gefa mark-
aðnum ákveðin skilaboð með kaup-
um sínum eða sölum. Ég get þó ekki
sagt um hvort það væri endilega víst
að það hlytist skaði af því þótt þessi
skilaboð myndu hverfa.“
Kjartan segir að menn geti átt fyr-
irtæki undir nafnleynd og því sé
hægt að nýta trúnaðarupplýsingar
sem liggi innan fyrirtækja á óheiðar-
legan hátt, vilji menn það, hvort sem
stjómendur hafí leyfi til að eiga
hlutabréf í þeim fyrirtækjum sem
þeir stjóma eða ekki. Hann segist
því eklri sjá að hugmyndir Knut Sag-
mo myndu breyta miklu. Innherja-
viðskipti séu fyrst og fremst siðferð-
isleg spuming.
Hækkandi
gengi hluta-
bréfa
GENGI hlutabréfa hækkaði á nýjan
leik í viðskiptum á Verðbréfaþingi Is-
lands í gær eftir talsverða lækkun
undanfarið. Úrvalsvísitalan hækkaði í
gær um 1,94% og er nú 1.481 stig.
Gengi bréfa SR-mjöls hækkaði
mest í viðskiptum gærdagsins, eða
um 15,4%, en gengi Stáltaks lækkaði
mest, eða um 11,8%. Mest viðskipti
vora með bréf Eimskipafélagsins, eða
fyrir 19,9 milljónir króna, og hækkaði
gengi bréfa félagsins um 4,7%.
Alls námu viðskipti með hlutabréf
139,7 milljónum króna í gær. Við-
skipti með skuldabréf námu 314 millj-
ónum króna og á peningamarkaði
námu viðskiptin 29 miUjónum króna.
360 milljarðar
ÍUMTS
Ósló. Morgunbladið.
EINN af umsækjendum um UMTS-
leyfi í Svíþjóð, HI3G, hyggst verja
um 360 miUjörðum íslenskra króna
til uppbyggingar kerfisins á næstu
sex áram, samkvæmt umsókn fé-
lagsins sem gerð var opinber í vik-
unni. Upphæðin er mun hærri en hjá
öðrum fýrirtækjum sem sækja um
leyfi í Svíþjóð og t.d. hærri en sú
upphæð sem allir sjö umsækjendur-
nir í Noregi hyggjast verja samtals
til uppbyggingar þar í landi, að því er
fram kemur í Dagens næringsliv.
Fyrirtækin sem standa að HI3G
era sænska félagið Investor og
Hutchison Whampoa frá Hong
Kong, sem þáði ekki UMTS-leyfi í
Þýskalandi í síðasta mánuði.
TeUa, sem einnig sækir um leyfi í
Svíþjóð, nefiiir um 100 milljarða
króna sem lOriega upphæð til verks-
ins og Deutsche Telekom ásamt Ut-
fors og ABB telur að um 190 millj-
arðar króna séu nærri lagi.
Skrifstofa Kaupþings
í Stokkhólmi opnuð
SKRIFSTOFA Kaupþings hf. í
Stokkhólmi var formlega opnuð síð-
astUðinn fimmtudag og við það tæki-
færi sagðist Valgerður Sverrisdóttir,
iðnaðar- og viðskiptaráðherra,
ánægð með útrás íslenskra íýrir-
tækja á erlenda markaði. Hún sagði
að íslenski verðbréfamarkaðurinn
hefði þróast mjög fljótt og að það
væri mjög ánægjulegt að sjá íslensk
verðbréfafyrirtæki hasla sér völl í
Skandinavíu.
Sigurður Einarsson, forstjóri
Kaupþings, sagði að það væri engin
tilviljun að Stokkhólmur hefði orðið
fyrir valinu, hann væri þungmiðja á
verðbréfamarkaðinum í Skandínav-
íu. Þá væri og athyglisvert hversu
þróaður hátæknuðnaðurinn í Svíþjóð
væri og þetta væri geiri sem Kaup-
þing vildi gjarna komast inn í. Dæm-
ið væri einfalt, Stokkhólmur væri
staðurinn til að vera á.
Mikilvægt að tengjast hinum
norrænu mörkuðunum
Sigurður sagði að íslenski markað-
urinn væri að vísu sáraUtilI í saman-
burði við hina norrænu markaðina,
en það væri hins vegar ákaflega mik-
ilvægt að tengjast þeim í gegnum
NOREX. Það væri mjög gott fyrir ís-
lenska fjárfesta að fá samanburð við
þaðsem væri að gerast á hinum
Norðurlöndunum. íslenski markað-
urinn væri þó engu að síður mjög
mikilvægur, ekki hvað síst fyrir
minni markaði. Hann sagði að stefna
Kauþings hefði í engu breyst hvað
þetta varðaði og ekki stæði til annað
en sinna heimamarkaðinum mjögvel.
A skrifstofu Kaupþings í Stokk-
hólmi munu starfa sjö manns og Sig-
urður segir að það sé ekkert laun-
ungarmál að Kaupþing stefni að því
að meira af þeim tekjum sem fyrir-
tækið aflar komi að utan. Jafnframt
sé verið að gera Kaupþing óháðara
hagsveiflum á Islandi og skjóta þann-
ig sterkari stoðum undir starfsemi
fýrirtækisins.
Vísitölulækk-
un í Banda-
ríkjunum
SAMKVÆMT tölum sem
bandaríska atvinnumálaráð-
uneytið birti í gær lækkaði
vísitala neysluverðs í Banda-
ríkjunum um 0,1% í ágúst.
Kjarnavísitala (þ.e. vísitala
neysluverðs að frádregnum
sveiflukenndum orku- og mat-
arliðum) reyndist 0,1% og var
sú breyting minni en búist var
við. Undanfarna tólf mánuði
hefur verðbólga á mælikvarða
neysluverðs verið 3,4% í
Bandaríkjunum. Lækkun vísi-
tölu neysluverðs kom á óvart,
en sérfræðingar höfðu spáð
0,2% hækkun. Hækkun
kjarnavísitölunnar var hins
vegar í samræmi við vænting-
ar sérfræðinga.
Ekki bjartsýnir á
rekstrarbata
REKSTUR Flugleiða er gerður að
umtalsefni í Morgunkorni FBA í gær,
en þar segir að frá því í febrúar hafí
gengi Flugleiða lækkað um 40% og
núverandi markaðsverð sé álíka hátt
og bókfært eigið fé. Miðað við verð-
lagningu félagsins sé ljóst að markað-
saðilar séu ekki mjög bjartsýnir á
rekstrarbata hjá félaginu.
„Ef framlegð (hagnaður fýrir fjár-
magnsliði og afskriftir/heildartekjur)
af rekstri Flugleiða er borin saman
við framlegð erlendra félaga virðist
sem Flugleiðir eigi nokkuð í land með
að ná sama árangri og keppinautam-
ir. í milliuppgjöri var framlegð Flug-
leiða neikvæð um 7,2% en allt árið í
fýrra var þetta hlutfall 4,7% og 5,9%
árið 1998. Algengt er að þetta hlutfall
sé á bilinu 8%~12% hjá evrópskum
flugfélögum og enn hærra hjá banda-
rískum flugfélögum.
Hér ber þó að hafa í huga að um
mjög einfaldan mælikvarða á rekstr-
arárangur er að ræða, og framlegð
getur verið mjög sveiflukennd, og ber
að taka samanburðinum með fýrir-
vara. Þetta er þó ákveðin vísbending í
þá átt að hægt sé að ná mun meira út
úr rekstri Flugleiða. Að mati grein-
ingar og útgáfu FBA er núverandi
verð á bréfum félagsins eðlilegt ef
fjárfestar trúa ekki á að rekstur fé-
lagsins muni batna á næstu áram en
fýrir þá fjárfesta sem trúa að rekstur
Élugleiða muni færast nær því að
skila álíka miklu og rekstur keppi-
nautanna ættu Flugleiðir að vera
áhugaverður kostur á núverandi
gengi,“ segir í Morgunkomi FBA