Morgunblaðið - 16.09.2000, Síða 50

MORGUNBLAÐIÐ
í>0 LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2000
MINNINGAR
+ Bryndís Zoega,
fv. forstöðukona
Drafnarborgar í
Reykjavík, fæddist 7.
júlí 1917. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Skjóli laugardaginn
2. september síðast-
liðinn og fór útfór
hennar fram frá
Neskirkju 12. sept-
ember.
Bryndís Zoega kom
fyrst til starfa hjá
B arnavinafélaginu
Sumargjöf, sem for-
stöðukona við dagheimilið Vestur-
borg sumarið 1939. Þá var hún
nýkomin frá námi við Fröbel
Höjskole í Kaupmannahöfn. Og
eins og stendur í ritinu Sumargjöf
25 ára, útg. 1949, „var hún fyrsta
kona hér á landi, sem hlotið hafði
sérstaka menntun með prófi til að
starfa við barnaheimili og veita
þeim forstöðu".
Á árunuml941 til 1950 starfaði
hún á ýmsum sumardvalarheimil-
um og leikskólum í Reykjavík, en
haustið 1950 réðst hún til forstöðu
við nýjan leikskóla, Drafnarborg,
sem tók til starfa 13. október það
ár. í Drafnarborg starfaði hún
samfellt til ársloka 1991 er hún
hætti störfum fyrir aldurs sakir og
hafði þá starfað með og fyrir börn
í Reykjavík í meira en hálfa öld.
Bryndísar verður ávallt minnst
fyrir störfin í Drafnarborg þar
sem hún starfaði í rúmlega 41 ár.
Hún var ávallt trú sannfæringu
sinni og þeim uppeldiskenningum í
anda Fröbels sem hún aðhylltist.
Hún elti ekki tískusveiflur og hafði
ékki trú á að leikskóla ætti að fylla
með innfluttum leikföngum, sem
örvuðu að hennar mati á engan
hátt sköpunargáfur barna.
Leiksvæði Drafnarborgar var
sérstakt. Bryndís vildi t.d. hafa
sjávarmöl, gamlan bát og alvöru
bíl fyrir börn að leika í.
Þetta var ekki alltaf létt. Sjávar-
mölin hættuleg, því það var svo
gott að kasta henni, bátar fúnuðu
og bílar skemmdust og urðu
hættulegir.
Ég minnist þess þegar Finnur
heitinn Árnason garðyrkjumeistari
kom eitt sinn á skrif-
stofuna. Hann hafði
haft öll ósköp fyrir
því að skaffa ágætan
bílskrokk í Vöku og
setja á lóð Drafnar-
borgar að beiðni
Bryndísar. Hann end-
ist nú ekkert, sagði
Finnur, ég er að koma
frá Drafnarborg og
það var hópur af
krökkum að hoppa á
húddinu á bílnum. Nú,
sagði ég, hvar var
Bryndís? Hún hopp-
aði hæst, sagði Finn-
ur og stundi.
í Drafnarborg voru albúm með
gömlum myndum af börnunum
sem Bryndís dró fram þegar hún
fékk heimsókn. Öll þekkti hún og
vissi oftar en ekki hvað hafði orðið
af þeim þegar þau uxu úr grasi og
iðulega fylgdu þeim skemmtilegar
sögur. Ég þakka góð persónuleg
kynni og skemmtileg samskipti við
hana og leikskólar Reykjavíkur
minnast Bryndísar og lífsstarfs
hennar með þakklæti og virðingu.
Guð blessi minningu Bryndísar
Zoéga.
Bergur Felixson.
Hún Bryndís hefur kvatt jarð-
lífið. Það var henni ekki þrauta-
laust svo að við samgleðjumst
henni núna. Sárt var að horfa upp
á hvernig hún missti smám saman
tengslin við umhverfið. Tengslin
við mennina, stóra og smáa - sem
hún hafði svo mikla unun af að um-
gangast.
Fóstran og forstöðukonan Bryn-
dís Zoéga var fyrsta konan á Isl-
andi sem ég kynntist og umgekkst
daglega. Tæpra 5 ára komin til
landsins og mælandi á erlenda
tungu. Leikskóli Bryndísar við
Amtmannsstíg 2b í Reykjavík varð
skóli minn til að læra íslensku.
Minningarnar frá vetrinum í leik-
skólanum eru margar og þær eru
mér einkar kærar. Ekki aðeins
lærði ég þar talmálið heldur var
Bryndís ötull myndlistarkennari.
Fyrstu tilraunir mínar til að gera
klippimyndir gerði ég undir hand-
leiðslu hennar. Hún dreifði mislit-
um pappír á borð barnanna og við
klipptum og límdum. Myndlistar-
fræjum var sáð og er ég Bryndísi
ævinlega þakklát fyrir þessa
kennslu.
Foreldrar mínir þekktu Bryndísi
frá Kaupmannahafnarárum sínum
og þau kynni styrktust mjög á
bernskuárum okkar systranna
þriggja sem fengum að njóta vin-
áttu og umhyggju fóstrunnar rögg-
sömu. Svo stórt hlutverk hlaut hún
á heimili okkar að það var hún sem
stóð vaktina og sinnti okkur systr-
um meðan á fæðingu tvíburasystk-
ina okkar stóð í risinu í Búnaðarfé-
lagshúsinu við Lækjargötu. Ég
man enn hve hún gladdist með
okkur þegar faðir okkar kom fram
í eldhús þar sem Bryndís var að
hátta yngstu systurina og tilkynnti
að fæddur væri strákur. Og enn sé
ég fyrir mér undrun hennar og
efasemdir þegar hann kom fram 15
mínútum síðar og sagði: Og stelpa
líka! Enginn hafði búist við tveim-
ur börnum. Bryndís fylgdist af
áhuga með þroska okkar allra og
var alla tíð nánasta vinkona móður
okkar. Henni var mjög brugðið
þegar þær gátu ekki lengur spjall-
að eins og áður vegna sjúkdóma
sem síðar urðu mömmu að fjör-
tjóni.
Minningarnar eru ótal margar
og góðar, svo sem frá því þegar
Bryndís tók mig með sér á mót í
Vatnaskógi og við sváfum þar í
kojum í Skógarsal. Frá samkomum
í húsi KFUM og K við Amtmann-
sstíg - því sama húsi sem hún rak
leikskóla sinn í áður. Þær urðu
margar samkomurnar sem ég fór
með henni á frá 11-12 ára aldurs.
Þegar ég var send í sveit á svipuð-
um aldri kom Bryndís í heimsókn
til þess að kanna hvernig mér liði
hjá vandalausum. Mamma átti
sjálf ekki heimangengt og treysti
henni til þess að dæma um líðan
mína. Og Bryndís útvegaði mér
sumarstarf í Vindáshlíð í Kjós 15
ára gamalli með vinkonu hennar
Helgu Magnúsdóttur. Þangað kom
hún í heimsókn við og við næstu
árin, því ég ílengdist í sumarbúða-
starfinu. Þegar ég gifti mig kom
hún með silfurostahníf sem hún af-
henti með orðunum: „Guð gefi að
þið eigið alltaf nógan ost!“ A heim-
ili okkar hjóna var hún oft gestur
- eða öllu heldur hún tilheyrði fjöl-
skyldunni. Umhyggja hennar og
ræktarsemi var einstök. Og við
vissum að við vorum ekki eina
fólkið sem hún heimsótti. Hún átti
stóra fjölskyldu, mörg systkini og
systkinabörn og börn þeirra. Allt
fólk sem hún talaði um, sinnti og
þótti vænt um. Og margir fleiri.
Hún lagði rækt við okkur systkinin
öll, og við kunnum henni okkar
bestu þakkir fyrir.
Bryndís var mjög greind, hugs-
andi og sérstæð kona. Hún var
ákveðin og dugleg, keypti
fjölmargar bækur og las mikið,
dönsku og ensku jafnt sem ís-
lensku. Engan hef ég þekkt sem
gat lesið bækur jafnhratt og hún.
Hún fór ekki á hraðlestrarnám-
skeið, það var óþarfi. Hún eignað-
ist bíl og tók ökupróf þegar hún
var orðin sjötug. Engin börn eign-
aðist hún sjálf, en hún átti þau í
hundraðatali.
Börnin í leikskóla hennar og
börnin í Drafnarborg voru hennar
börn. Hún vissi af og fylgdist með
fjölmörgum þeirra árum saman og
gat þulið upp nám þeirra og störf.
Jafnvel gat hún á stundum sagt
fyrir um framtíðarstörf barna
sinna. Og börnin hennar - og for-
eldrar þeirra - muna eftir henni.
Vina- og kunningjahópurinn var
stór.
Bryndís átti trú á Guð og leið
vel í hópi trúsystkina sinna í
KFUM og K. Þar átti hún sinn
sess á meðan heilsa og kraftar ent-
ust. Einnig í Neskirkju, sóknar-
kirkju sinni. Nú hefur Bryndís
kvatt jarðlífið og haldið til himna.
Við eigum minningarnar og hugs-
um til hennar með þakklæti.
Rúna Gísladóttir.
Það virðist svo örstutt síðan, að
Bryndís gætti barnanna minna,
drengjanna þriggja og telpunnar.
„Við verslum við Bryndísi Zoéga,“
sagði maðurinn minn ákveðinn, er
fyrsta barnið komst á leikskólaald-
ur, „það hefur öll mín fjölskylda
gert“.
Og þar með var það ákveðið.
Fóru þau síðan eitt af öðru í leik-
skólanum hennar Bryndísar
Zoéga, Drafnarborg, og með því
hófst góð vinátta okkar Bryndísar,
sem enst hefur fram á þennan dag,
en viðskiptin við Bryndísi náðu yf-
ir nokkuð mörg ár.
Bryndís var litrík kona er skar
sig úr, fylgdist vel með þjóðmálum
og hafði skemmtilegar skoðanir.
Oft gekk Bryndís í gegnum húsið
hjá mér eins og hún kallaði það,
fékk kaffi, leit í blaðið og ræddi
málin. Sagði okkur skemmtilegar
og skondnar sögur sem krakkarnir
hlustuðu undrandi á því hún sagði
þær öðruvísi, Bryndís var einhvern
veginn alltaf með augu barnsins
hún skildi þeirra heim. Var hún
glögg að sjá hvernig litli einstakl-
ingurinn á leikskólanum kæmi til
með að spjara sig í lífinu, og rædd-
um við það oft hversu fljótt ein-
staklingseðlið kæmi fram. Eitt
sinn var Bryndís að koma úr
brúðkaupi, það var piltur sem
hafði verið á Drafnarborg sem var
að gifta sig. „Hvað starfar hann?“
spyi- ég, „nú hann spilar á tromm-
ur, ég sá það strax, hann lamdi á
allt sem kom hljóð úr. Hann er í
hljómsveit," sagði Bryndís ánægð.
Síðan nefndi hún mörg dæmi um
einstaklinga í þjóðfélaginu er
höfðu strax sýnt viss einkenni um
hvað verða vildi.
Bryndís fylgdist vel með þessum
litlu vinum sínum allt fram á ful-
lorðinsár, var oft boðin heim til
þeirra, bæði í fermingar- og
brúðkaupsveislur. Oft sást til
Bryndísar með hjólið sitt á tali við
fólk á öllum aldri í miðbænum og
ekki síst í vesturbænum, því þar
þekkti hún svo marga, þar sem
hún bjó í Sörlaskjóli. Eitt sinni
spurði ég Bryndísi: „Þekkir þú
þennan?" þá svaraði Bryndís:
„Þekki og þekki, við erum sam-
ferða, erum við ekki öll samferða?“
Það er gott að líta þannig á lífið,
verður það ekki auðveldara þann-
ig? Að við erum öll samferða.
Bryndís mín, við höfum átt
margar skemmtilegar stundir,
bæði í Reykjavík og ekki síst á
Eyrarbakka.
Þakka þér, Bryndís mín, sam-
fylgdina.
Þín
Jónína H. Jónsdóttir.
Kveðja frá stjórn Félags
íslenskra leikskólakennara
Bryndís Zoéga, fyrrverandi leik-
skólastjóri í Drafnarborg, er látin.
Með Bryndísi er fallinn einn af
brautryðjendum í stétt leikskóla-
kennara, en hún var einn af þrem-
ur frumkvöðlum sem menntuðu sig
erlendis áður en Uppeldisskóli
Sumargjafar var stofnaður. Bryn-
dís lauk prófi frá Fröbel Höjskole í
Kaupmannahöfn 1939. Hún var
lengst af leikskólastjóri í Drafnar-
borg eða frá 1950 til 1992, er hún
lét af störfum vegna aldurs. Bryn-
BRYNDÍS
ZOÉGA
GZJÐNIÞÓRARINN
GUÐMUNDSSON
+ Guðni Þórarinn
Guðmundsson
fæddist í Vestmanna-
eyjum 6. október
1948. Hann varð
bráðkvaddur á heim-
ili sínu 13. ágúst síð-
astliðinn og fór útfór
hans fram frá Bú-
staðakirkju 22.
ágúst.
Á laugardags-
morgni, daginn fyrir
andlát sitt, hringdi
Guðni tii mín. Ég var
þá kominn á Breiða-
bólsstað á Fellsströnd. Hann var þá
að leita eftir nafni á aðila sem hafði
beðið hann um negrasálma en þar
sem illa hafði staðið á fannst honum
hann ekki hafa sýnt næga lipurð og
nú skyldi það bætt. Það var eins og
um líf og dauða væri að tefla. Þetta
var hans síðasti morgunn, því þá tók
nóttin dimma við sem aðeins minn-
Jpgarnar góðu ná að lýsa upp og það
gera þær svó sannarlega, minning-
arnar um góðan dreng, hæfileika-
ríkan og hjálpsaman.
í kringum Guðna var ótrúlega
mikið líf og hið innra næmar tilfinn-
ingar. Lífinu fylgdi mikill hraði,
gnótt áhugamála og uppátækja.
Hann renndi í hlaðið og var þá
Aannski kominn á mótorhjól í leður-
"galla og sýndi okkur stoltur þennan
nýja reiðskjóta sinn.
Svo var sest við píanó-
ið og lagfærðir ein-
hverjir hljómar í út-
setningum sem stöðugt
var verið að breyta og
laga. Nýjar hugmyndir
virtust ætíð hrannast
upp. Guðni hafði
nýverið gengið frá
undirspili fyrir mig við
lag eftir Þórarin Guð-
mundsson. Við sátum
hlið við hlið við hljóð-
færið og aldrei þessu
vant var engu breytt.
Þess í stað sagði hann
mér frá lagi sem hann sagðist vera
búinn að vinna mikið að og væri dá-
lítið ánægður með. Hann bauð mér
að fá þetta lag í bók sem við vorum
að leggja síðustu hönd á: „Sól og vor
ég syng um“. Bókin var að koma út
og í snarheitum var lagið tölvusett.
Síðan gengu föxin á milli Bústaða-
kirkju og mín, síðan út í Vestmanna-
eyjar og loks birtist Guðni sjálfur á
föstudegi og setti inn í lagið hljóma
sem hann sagðist ekki hafa náð að
handsama fyrr en þetta, en hefðu
ætíð svifið yfir honum. Þetta lag
var: „Ég minnist þín“ við texta eftir
Ásmund Jónsson frá Skúfstöðum,
en þar koma fyrir þessar ljóðlínur:
Og þegar húmið hylur allt, sem grætur,
mín hugarrós á leiði þínu grær.
Merkur tónlistarmaður, íslensk-
ur, sem hefur til að bera meiri dýpt
en flestir listamenn sem ég þekki,
fór eitt sinn að tala við mig um lagið
„Tea for two“. Næst þegar Guðni
kom á skrifstofu okkar sagði ég við
Guðna: Hvemig er aftur lagið „Tea
for two“? Hann gekk undir eins að
hljóðfærinu og spilaði það eins og
ekkert væri. Þetta var sá hæfileiki
sem gerði honum kleift að uppfylla
alls kyns óskir sem honum bárust í
sambandi við brúðkaup og
brúðkaupsveislur, jarðarfarir og
hljóðfæraleik við ýmis tækifæri. Það
var ætíð líf í kringum Guðna, eins
og ég gat um áðan, og þessu lífi
fylgdu ýmsar skemmtilegar upp-
ákomur. Á þrjú hundruð ára afmæli
J.S. Bachs skiptum við fimmtíu org-
anistar með okkur að spila öll orgel-
verk hans. Þetta voru fjórtán tón-
leikar og löngu seinna spurði ég
Guðna hver hefði eiginlega spilað d-
moll toccötu og fúgu Bachs. „Það
var ég“ svaraði hann þá og bætti
síðan við eins og í gamni: „Og það
verður ekki betur gert.“
I kór hans var ætíð mikið af upp-
rennandi söngvurum sem hann
reyndi eftir megni að gefa tækifæri
til þess að koma fram, því það er,
eins og allir vita, einn af mikilvæg-
ustu þáttum námsins. Ég fann að
hann hafði stöðugar áhyggjur af því
að geta ekki fundið næg verkefni
fyrir hina áhugasömu söngvara sína.
Samt tókst honum að ráða fram úr
því verkefni sem og öðrum.
Á þeim árum, sem hann var for-
maður Félags íslenskra organleik-
ara, hélt hann fund með organistum
á námskeiði okkar í Skálholti. Þar
voru, meðal annarra, saman komnir
margir organistar af landsbyggðinni
og í sambandi við að reyna að leið-
rétta launakjör þeirra yfirheyrði
hann hvern einstakan um hvað hann
hefði í kaup.
„Og hvað hefur þú í kaup, vina
mín?“ spurði Guðni.
„Ég hef ekkert kaup,“ var svarið.
„Ég skal sko tala við prestinn,"
svaraði Guðni og setti í brýrnar.
Seinna kom svo í ljós að það var
prestsfrúin sem hann var að tala
við.
Maður fann að margar fíngerðar
tilfinningar bærðust með honum,
ekki síst gagnvart drengjunum hans
tveimur og fjölskyldunni. Ella
tengdi þá alla saman í eitt og sagðist
eiga þrjá drengi. Segir það okkur
margt um hana og tilfinningar
hennar, þeirrar frábæru konu.
Þegar Guðni fékk nýja orgelið í
kirkjuna þá lét hann skrifa (með
leynd) nafnið Ottó á einn registur-
takkann, en þar var átt við frábær-
an vin hans, Ottó heitinn Michelsen,
en hann og kona hans voru meðal
þess fólks sem sýndu þessum góða
vini sínum mestan skilning. Þessi
rödd í orgelinu heitir Vox humana
eða „rödd mannsins".
í seinni tíð fann maður að Guðni
var farinn að reyna að hægja á ferð-
inni og fór þá gjaman á heilsuhælið
í Hveragerði. Eitt sinn þurfti ég að
heyra í honum þegar hann var
staddur þar og í miðju samtali
heyrði ég að einhver bankaði á
dymar og ég heyrði hann þá kalla:
„Já, bíddu Rúnar minn, ég er alveg
að koma.“ Rúnar var einn af skjól-
stæðingum hans og mér varð einu
sinni að orði, að dyr himnaríkis
myndu örugglega opnast honum
fyrir það hvað hann hefði gert fyrir
hann Rúnar.
Þakklæti allra kórfélaga hans var
líka augljóst við útför hans, einnig
nemenda hans og ótal margra ann-
arra, ekki síst eldri borgara. Við út-
för hans töluðu báðir prestar hans,
þeir „Ólafur minn“ og „Pálmi
minn“, eins og hann nefndi þá ætíð.
Já, Guðna þótti vænt um fólk og
sýndi það í verki. Organistastarfið
er, ekki síður en starf prestsins,
mikið áreynslustarf. I því eru oft
erfiðar athafnir sem útheimta mikla
orku og þar að auki mikla ögun og
fæmi. Margur sá sem orðið hefur
undir í lífinu, er ekki síður virðingar
verður í tali og tónum en aðrir og í
því hlutverki getur organistinn átt
stóran hlut.
Mikið magn af skrifuðum nótum
og útsetningum blasir við augum á
bak við orgelið í Bústaðakirkju. Það
væri verkefni stórhuga manna að
láta það nýtast okkur. Þó ekki yrði
valið nema það allra besta úr því
mikla magni yrði það þykk bók, sem
gagnast myndi mörgum, bæði í gleði
og sorg. Hvar finnast fúsar hendur?
Ellu, hinni trygglyndu eiginkonu,
og sonunum tveimur, ásamt öðmm
ættingjum, óska ég birtu og yls sem
ástvinurinn sem kvaddi átti í svo
ríkum mæli.
Einar Benediktsson segir í sálmi:
Af eilífðarljósi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri’ en auga sér,
mót öllum oss faðminn breiðir.
Megi för þín, vinur, verða þannig.
Haukur Guðlaugsson.