Morgunblaðið - 02.12.2000, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Alþjóðlegur dagur alnæmis var í gær
Færri látast úr
alnæmi á Islandi
ALÞJÓÐLEGUR dagur alnæmis
var haldinn hátíðlegur í gær, en 1.
desember hefur verið tileinkaður
sjúkdómnum frá því 1988 og er
hans minnst um allan heim. Til-
gangur dagsins er að auka skilning
á sjúkdómnum auk þess að koma á
framfæri samúð, von og samstöðu.
Hröð útbreiðsla alnæmis er sí-
vaxandi vandamál um allan heim.
Samkvæmt nýjustu tölum frá land-
læknisembættinu höfðu þrír ein-
staklingar greinst með HlV-sýk-
ingu hér á landi á árinu. 30. júní á
þessu ári höfðu 136 tilfelli af HIV-
sýkingu verið tilkynnt til sóttvama-
læknis samtals. Staðan er sú að æ
fleiri gagnkynhneigðir einstaklingar
greinast með sjúkdóminn en fátíð-
ara er en áður að samkynhneigðir
greinist með hann.
Á undanfömum ámm hefur að
meðaltali greinst einn einstaklingur
á 1-2 mánaða fresti á íslandi. Af
þeim þremur einstaklingum sem
greinst hafa fyrstu sex mánuðum
ársins 2000 era tveir gagnkyn-
hneigðir en upplýsingar vantar um
einn. Þótt HlV-sýktum fjölgi stöð-
ugt greinist nú alnæmi, lokastig
sjúkdómsins, sjaldan og jafnframt
hefur dregið úr dánartölu vegna al-
næmis. Á heimasíðu landlæknisem-
bættisins segir að enginn vafi sé á
því að þar skipti meðferð sjúkdóms-
ins meginmáli.
Alnæmi og hröð útbreiðsla HIV-
vírassins er sérlega stórt vandamál
í Asíu og Afríku. I Taílandi er einn
af hverjum 60 með HlV-vírasinn í
sér. HIV er einnig sívaxandi vanda-
mál í Kína. Opinberar tölur um
HlV-smitaða era rúmlega 20 þús-
und en starfsmenn í heilbrigðisgeir-
anum telja hins vegar að a.m.k. hálf
milljón manna sé smituð. Óttast er
að alnæmi verði að faraldri í Kína
og að eftir tíu ár verði fjöldi HIV-
smitaðra og alnæmissjúídinga um
10 milljónir. - ...........
Frá því að HIV-vírusinn var fyrst
uppgötvaður hafa 21,8 milljónir
manna látist af völdum hans, þar af
þijár milljónir á síðasta ári. Talið er
að um 50 milljón manns séu smitað-
ir af HlV-vírasnum í heiminum.
Rauði krossinn leggur barátt-
unni gegn alnæmi í Afríku lið
Fyrr í haust gekkst Rauði kross-
inn á íslandi íyrir söfnun sem er
ætlað að kosta baráttu gegn alnæmi
í sunnanverðri Afríku. Alls söfnuð-
ust 22,5 milljónir. Fjármununum
verður varið til baráttu gegn sjúk-
dómnum í Suður-Afríku, Mósabík,
Simbabve og Malaví. Lögð verður
áhersla á að styrkja sjálfboðaliða-
starf heimamanna í þessum lönd-
um. Markmiðið er ekki síst að
fræða sjálfboðaliðana um alnæmi en
þeim er síðan ætlað að koma
fræðslunni á framfæri við íbúa
landsins.
í Malaví verður fjármunum m.a.
varið til að styðja fósturfjölskyldur
sem tekið hafa að sér munaðarlaus
börn, en alnæmi leggst í miklum
mæli á ungt fðlk á barneignaraldri.
Afleiðingin er sú að í heilu sam-
félögunum vantar kynslóð fólks á
miðjum aldri; eftir lifa börn og
gamalmenni.
í Suður-Afríku verður m.a. lögð
áhersla á að styrkja deild í Höfða-
borg, sem heimsækir og hjúkrar al-
næmissjúklingum. I Mósambík
verður mest áhersla lögð á að þjálfa
sjálfboðaliða, sem vinna að því að
fræða um smitleiðir alnæmis.
Pátur H. Blöndal þingmaður í annarri umræðu um fjárlögin
„Menn hafa
fíkn í það að
takalán“
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Annari umræðu um fjárlög lauk í fyrranótt.
ANNARRI umræðu um fjárlög fyr-
ir árið 2001 lauk á Alþingi í fyrrinótt
en gert er ráð fyrir því að þriðja og
síðasta umræða um fjárlögin fari
fram á Alþingi í lok næstu viku.
Gangi það eftir lýkur fjárlagaum-
ræðunni á Alþingi fyrr á þessu
haustþingi en ella.
í annarri umræðu gerðu
stjórnarandstæðingar viðskipta-
hallann m.a. að umtalsefni en það
gerðu einnig stjórnarliðar. Eins og
fram kom í Morgunblaðinu í gær,
sagði formaður fjárlaganefndar Al-
þingis, Jón Kristjánsson, m.a. að
góðærið hefði reynt á efnahagslífið.
Skýr merki um það mætti m.a. sjá í
vaxandi verðbólgu og viðskipta-
halla. Einari Oddi Kristjánssyni,
þingmanni Sjálfstæðisflokks, og
flokksbróður hans, Pétri H. Blönd-
al, varð einnig tíðrætt um viðskipta-
hallann.
„Viðskiptahallinn er geigvænleg-
ur,“ sagði Pétur H. Blöndal meðal
annars. „Hann er um 200 þúsund
krónur á hvert mannsbarn á þessu
ári.“ Sagði þingmaðurinn ennfrem-
ur að orsök viðskiptahallans mætti
finna í hávaxtastefnu Seðlabanka
íslands. Sama gagnrýni kom fram í
máli Einars Odds Kristjánssonar.
Pétur hélt áfram og sagði að með
ALÞINGI
stefnu sinni væri Seðlabankinn að
„búa til peningamaskínu," eins og
hann orðaði það. „Menn taka lán er-
lendis, þeir sem hafa burði til, og
kaupa skuldabréf innanlands. Af
þessu hafa þeir haft trygga 3 til 4%
vaxtamun. Það er ekki amalegt."
Pétur sagði að þetta virkaði því eins
og peningadæla sem aftur á móti
héldi uppi genginu. „Allt veður í
peningum sem veldur þenslu og
bætir kaupmáttinn þegar gengið
hækkar. Erlendar vörur lækka í
verði. Svona hefur þetta verið. Og
almenningur gleðst og kaupir sem
veldur aftur vöraskiptahalla og við-
skiptahalla."
Pétur sagði síðar að ótrúleg
neyslugræðgi væri til staðar hér á
landi og ráðlagði öllum að borga
upp skuldir. „Ég myndi ráðleggja
öllum núna í stöðunni að borga upp
skuldir því þetta er einhvers konar
fíkn í blankheit hjá þjóðinni. Menn
hafa fíkn i það að taka lán og valda
hjá sjálfum sér blankheitum."
Af hverju komu
ráðin ekki fyrr?
Pétur H. Blöndal og Einar Oddur
Kristjánsson komu einnig inn á ný-
lega gagnrýni fyrrverandi yfir-
manns peningamálasviðs Seðla-
banka Islands og núverandi
bankastjóra Búnaðarbankans í
Lúxemborg, Yngva Amar Kristins-
sonar, á peningastefnu stjórnvalda.
Velti Einar Oddur því m.a. upp af-
hverju Yngvi hefði ekki komið fram
með gagnrýnina á meðan hann
gegndi stöðunni í Seðlabankanum.
Ossur Skarphéðinsson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, tók hins veg-
ar upp hanskann fyrir Yngvar og
sagðist ekki vita betur en að hann
hefði haft umrædda skoðun á efna-
hagsmálum stjónvalda áram saman.
„Það er einfaldlega þannig að
stjórnin hlustar ekki á sína ráð-
gjafa. Hún veit betur heldur en allir
ráðgjafarnir það hefur margsinnis
komið fram,“ fullyrti Össur.
Eins og fram hefur komið á þing-
síðum Morgunblaðsins lagði meiri-
hluti fjárlaganefndar Alþingis fram
breytingartillögur á fjárlagafrum-
varpinu í annarri umræðu sem
nema samtals um tæpum 3,8 mil-
ljörðum til hækkunar. Tillögur
þeirra um auknar tekjur bíða hins
vegar þriðju umræðu. Þingmenn
Samfylkingarinnar lögðu ennfrem-
ur fram tillögur við aðra umræðu
sem miða að samtals um fimm millj-
arða króna hækkun á fjárlagafrum-
varpinu en á móti hafa þeir lagt
fram tillögur um tekjur fyrir ríkis-
sjóð upp á um sex milljarða. Þar af
era lagðar fram tillögur að lækkun
gjalda upp á um 1,3 milljarða króna.
Minnihlutinn
í Garðabæ
Ekki hægt
að leggjast
gegn hækk-
un útsvars
MINNIHLUTINN- í bæjarstjórn
Garðabæjar gagnrýnir ekki harð-
lega fjárhagsáætlun bæjarins og
hækkun úrsvars, eins og sagt var í
frétt Morgunblaðsins á fimmtudag,
en fulltrúar minnihlutans hafa bent á
að hækkunin er tilkomin vegna
skuldasöfnunar á umliðnum áram,
að sögn Einars Sveinbjömssonar
bæjarfulltrúa af B-lista.
„Ég held að það hefði ekki með
nokkra móti verið hægt að leggjast
gegn því að útsvar hækkaði í Ijósi
fjárhagsstöðu bæjarins. Ég vil frek-
ar líta á þessa útsvarshækkun sem
afleiðingu af fjármálastjóm og af-
komu bæjarsjóðs á liðnum áram. Til
hennar er gripið vegna þess að menn
sáu ekki fram á það lengur að
óbreyttum tekjum að geta bæði stað-
ið fyrir uppbyggingu og greitt niður
þær skuldir sem safnast höfðu,“ seg-
ir hann.
Sigurður Björgvinsson, fulltrúi J-
lista, segir að fulltrúar minnihlutans
hafi lengi haldið því fram að það gæti
ekki gengið að útsvari væri haldið í
lágmarki á sama tíma og bæjarsjóð-
ur safnaði skuldum.
----------------
Vildu ekki
seljajólabjór
með happ-
drættismiða
ÁTVR neitaði fyrir skömmu að selja
Tuborg jólabjór í 12 flaskna pakkn-
ingum í verslunum sínum þar sem
erlendi framleiðandinn hafði sett
happdrættisskafmiða á umbúðimar.
Höskuldur Jónsson, forstjóri ÁTVR,
segir að varan hafi komið í pakkning-
um sem ekki vora taidar söluhæfar
en strax hafi þó verið hafin sala á
bjómum í stökum flöskum.
„Svo bætti Egill Skallagrímsson,
sem er innflytjandi bjórsins, úr þeim
ágöllum sem við töldum vera á þessu
að tveimur dögum liðnum, þannig að
Tuborg jólabjór er núna kominn í all-
ar verslanir okkar bæði í 12 flaskna
pakkningum og stökum flöskum."
Höskuldur sagði að vísað hefði
verið til skafmiðavinnings á umbúð-
unum: „Við höfum aldrei tengt happ-
drættisvinning við áfengissölu svo
niðurstaðan varð sú að settur var
miði þar sem fram kemur að skaf-
miðinn gildi ekki á Islandi.“
Alþingi
Utan dagskrár
Ekkert nýtt í þingheimi
EFTIR ÖRNU SCHRAM BLAÐAMANN
BLIKUR á lofti í þjóðarbúskapnum,
gífurlegurvandi heilbrigðisstofn-
ananna, mikilvægi þess að hafa hemil
á ríkisútgjöldum, gjaldþrota byggð-
astefna og svo framvegis og svo
framvegis. Mér finnst ég hafa heyrt
þessi orð áður, jú, fyrir meira en
tveimur áram þegar ég fylgdist með
fréttum af Alþingi. Þá var ég þing-
fréttaritari Morgunblaðsins í tvo vet-
ur. Nú hef ég verið fengin til að
hlaupa í skarð þingfréttaritara fram
að jólum. Lítið virðist hafa breyst
síðan þá. Enn heyri ég að minnsta
kosti sömu frasana. Og það þrátt fyr-
ir að síðan hafi nýir þingmenn tekið
til starfa.
Stjómarliðar tala enn um styrka
stöðu í ríkisfjármálum en stjómar-
andstæðingar um ótvíræð hættu-
merki. Stjómarliðar tala um kaup-
máttaraukningu heimilanna en
stjónarandstæðingar um þunga
byrði heimilanna. Stjómarliðar tala
um sannkallað góðæri í efnahags-
málum en stjórnarandstæðingar
segja að góðærið hafi svo sannarlega
ekki náð til öryrkja, aldraðra og fat-
laðra. Þingmenn segja þetta nú alveg
eins og þeir gerðu þá.
Og enn má heyra upphrópanir á
borð við: ...þetta setur störf þingsins
í uppnám! Stjómarandstaðan notaði
þessa taktík einnig óspart fyrir
tveimur áram þegar hún var ósátt
við málsmeðferð stjórnarinnar. Nýja
frasa hefur reyndar borið á góma
eins og hugtakið: Hið nýja hagkerfi
og má búast við að þingmönnum
verði tíðrætt um það næstu misserin.
Enn kemur fyrir að þingforseti
eigi í stökustu vandræðum með að
stjórna fundum og halda þingmönn-
um við reglur þingskapa. Hann þarf
enn að að slá í þingbjölluna og minna
menn á að hafa hljótt í hliðarsölum,
spara framíköllin, slökkva á farsím-
um meðan þeir era staddir í sjálfum
þingsalnum og síðast enn ekld síst er
„tæknin enn að stríða okkur“. Er
hann þar að vísa til þess Ijósabúnað-
ar á ræðupúltinu sem gefur tU kynna
að ræðutíminn sé úti.
Þá þarf þingforseti enn ítrekað að
minna þingmenn á að segja: háttvirt-
ur þingmaður eða hæstvirtur ráð-
herra. Sérstaklega verður þing-
mönnum á í messunni og gleyma að
nota háttvirtur og hæstvirtur þegar
þeim er mikið niðri fyrir. Og er ég
reyndar ekki frá því að þeir sem
lengri starfsaldur hafi á þingi eigi
erfiðara með að muna þetta þegar
mikið liggur við. Þá er eins og mig
rámi í að einn ráðherranna hafi á sín-
um tíma ávarpað ræðustólinn sér-
staklega með þessum hætti mitt í öll-
um æsingnum og sagt háttvirtur
ræðustóll!
Það er heldur ekki nýtt að þing-
menn hverfa til annarra starfa um
mitt kjörtímabil. í vikunni bárast
fregnir að því að valnefnd í presta-
kalli Dómkirkjunnar í Reykjavík
hefði samþykkt einróma að mæla
með því að séra Hjálmar Jónsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins, yrði
skipaður dómkirkjuprestur. Búast
má við að Hjálmar láti af embætti á
þingi í kringum áramótin og að eftir
jól taki við sæti hans Sigríður Ing-
varsdóttir, fyrsti varaþingmaður
flokksins á Norðurlandi vestra.
Að minnsta kosti fjórir þungavigt-
armenn í stjórnmálum létu af þing-
mennsku á þeim tveimur áram sem
ég gegndi þingfréttaritarastarfinu.
Það vora þeir Jón Baldvin Hanni-
balsson, Þorsteinn Pálsson, Friðrik
Sophusson og Svavar Gestsson. Þeir
kvöddu Alþingi einn góðan veðurdag
og hurfu til „annarra áhrifastarfa".
Þótt einhverjir hafi sjálfsagt sakn-
að þeirra úr stjórnmálum er víst að
margar kvenréttindakonur glöddust
við fráhvarf þeirra. í þeirra stað sett-
ust nefnilega varaþingmennimir,
sem allar vora óvart konur, á Al-
þingi. Jókst þar með hlutfall kvenna í
sölum Alþingis alveg eins og nú. Með
komu Sigríðar verða konur orðnar
38% þingheims. Hafa þær aldrei ver-
ið fleiri.
í fljótu bragði virðist því þetta
vera það eina sem breyst hefur á Al-
þingi. Konum hefur fjölgað á þingi.
Þær urðu fleiri eftir síðustu kosning-
ar og verða enn fleiri þegar Sigríður
tekur við. Það er því ekki laust við að
það hvarfli að mér að konur þurfi að
ná meirihluta á þingi til að eitthvað
fleira breytist þar á bæ.
I