Skírnir - 01.01.1874, Qupperneq 12
12
ALMENN TÍÐINDI.
ur, reisa stórhýsi, stofna banka o. s. frv., eru aS margfalda aura
sína, leita t>eir, sem efnin hafa minni, sjer ráBs til áS láta fje
sitt, Jpótt lítiS sje, ávaxtast á sama hátt. J>etta ráS er, aS margir
leggi saman og gangi í hlutafjelög, enda blessast J>aS vel, ef fje-
laginu er vel og ráSvandlega stýrt og fyrirtækiS er ekki tóm
heimska. En á J>a8 bera fæstir fullt skj’n, auk J>ess aS gróSa-
vonin gjörir þá opt djaríari en skyldi. Illir menn og hrekkvísir
nota sjer fákænsku alþýSu, og tæla hana til fjárframlaga til
ýmislegs, sem ekkert vit er í. LandiS fyllist af hlutabrjefum, er
ganga kaupum og sölnm viS geypiháu verSi, hvaS hæpinn sem
ábatinn er, eSa þótt löngu sje útsjeS um allan ábata, ef því
verSur aS eins leynt fyrir almenningi. Mest verSa þessi læti
þegar vel lætur í ári, eSa mikiS fje streymir inn í landiS
eins og nú, eptir ófriSinn, frá Frakklandi til þýzkalands.
Nú er auSsætt, aS þetta getur ekki staSizt til lengdar, enda
hrynur öll byggingin þegar minnst vonum varir. Svo fór og í
Vín í fyrra vor. HruniS varS voSalegt. Hvort fjelagiS af öSru
steyptist um koll, hvor bankinn hrundi eptir annan. J>aSan
færSist hríSin svo austur um Ungverjaland og norSur um þýzka-
land. ASkenningar af henni fundust líka á Frakklandi, Englandi
og víSar. Loks tók hún sig upp í New York á áliSnu sumri,
og færSist þaSan út um öll Bandaríkin. YarS hún þar engu
vægari en á þýzkalandi. Bankar hrundu hundruSum saman.
þaS voru eiukum járnbrautalagningar, er þar höfSu orSiS aS
fótakefli. Hjer verSur nú aS gæta þess, aS tjóniS lendir ekkí
einúngis á þeim, er fjár síns missa og í gjaldþrot komast;
ófarir þeirra eru aS vísu stórkostlegar, og í Vín rjeSu margir
þeirra sjer bana; en þaS bytnar líka á verkmannalýSnum; hann
missir atvinnu sínu allt í einu og án alls tilverknaSar. í haust
voru 110,000 manna atvinnulausir í New York, og 10,000 þús-
undir húsnæSislausir undir veturinn. Eptir þessu var annar-
staSar um Bandaríkin. Á þýzkalandi bar minna á þessum
vandræ&um, en vart varS þó viS þau þar. Nú var þaS áform
fundarins í Eisenach, aS reisa skorSur viS slíkum slysum eptir-
leiSis, aS svo miklu leyti sem unnt er meS lögum. Vjer gátum