Skírnir - 01.01.1874, Side 13

VANHAGIR VEUKMANNA.
13
á8ur þess, a8 ófarir hlutafjelaganna og bankahruniö var me8-
fram af svikum og brekkjum þeirra, er fyrir J>eim gengust.
Me8al annars neyttu þeir mjög J>ess bragSs, a3 láta mikilsháttar
menn: greifa og barúna og stórauSuga kaupmenn rita nöfn sín
undir bo8sbrjefi8, er fjeiag skyldi stofna, og heita til þess stór-
fje. Slík beita brást aldrei. Hinir borguSu aldrei fje8, er þeir
höf8u rita3 sig fyrir, en gáfu samt út og seldu hlutabrjef fyrir
l>ví. þetta var lagi8, svo ekki var kyn þótt illa færi. Yar a&
lokum komiS slíkt óor8 á stofnendur hlutafjelaga, a8 „stofnandi“
er or8i8 a8 óvir3ingarnafni á þýzka tungu, J>a8 er vitaskuld, a8
slíkt atbæfi er saknæmt, enda bar stöku sinnum vi3, a8 J>a8
tókst a3 sanna uppá bófana og refsa þeim, og þa8 .þótt þa3
væru mestu hefSarmenn. Fyrir j>a8, sem upp komst í Vín í
fyrra vor, komust J>ó nokkrir greifar í tukthúsi&. Líkt bar vi8
i París í fyrra vetur. En fjöldinn kemst J>ó klaklaust af, því
a8 lögin ná ekki yfir J>á. Fundarmenn í Eisenach komu sjer
saman um, a8 leggja allt kapp á a3 þýzk lög yr8u bætt svo,
a8 slikt yr3i ekki leikiS a3 ósekju. — Á Englandi er hagur
verkmanna eigi betri en annarsta8ar, allrasízt sveitamanna.
Bæjalý8urinn er löngu kominn uppá samtök og fjelagskap, og
þa8 hefir stórum dugaS þeim. Fyrir þá sök eru bæja-verkmenn
hinum langtum fremri um marga hluti. þeim var veittur kosn-
ingarrjettar fyrir nokkrum árum; en um hina þótti slikt ekki
takandi í mál; a8 veita þeim kosningarrjett væri jafn-vitlaust
og a8 fá skepnum embætti. í slíku ni8urlægingar-ástandi er
verkafólk til sveita á Englandi. J>ess var geti8 í fyrra, a8 nú
væri þeim risinn upp spámaSur, er Joseph Arch heitir. Hann
hefir haldiS áfram sínu starfi þetta ár, og or3i3 stórum ágengt.
Svo miki8 kve8ur a8 honum. Me8al annars tók hann sjer fer8
á hendur til Canada í Vesturheimi, til þess a8 vita hvernig sjer
litist á, a8 fjelagar sínir fær8u sig þangaS búferlum úr ánau8-
inni á ættbóli þeirra. Ur8u þau erindislok, a3 1 vor ætlar
hann af sta8 J>anga8 vestur me8 ekki færri en 50 þúsundir. Er
ekki ólíklegt, a8 J>á fari búendum a3 þykja nóg um. En undan
láta þeir samt ekki, og eru nú sem ó3ast a8 útvega sjer sem