Skírnir - 01.01.1896, Side 47

Venezúela-þáttr.
47
og Bandamenn héldu fram samningatilraunum alt árið, unz sá árangr
varð af, að í Nóvember urðu stjónir beggja landanna ásáttar um samn-
ing, og skal hér nú nokkuð gjörr frá honum skýra.
Það var þá fyrst, að þrætumálið miili Venezúela og Bretlands skyldi
í gerð Ieggja, og skyldi gerðarmenn meta löglegt tllkall hvors málsaðila
um sig til landeigna þeirra allra, er ágreiniugr er um; þó skyldi hvorum
málsaðila um sig dœmdr fullr réttr tii þess lands, sem hann hefir haft
full umráð yfir í framkvæmd í 50 síðustu ár samfleytt eða lengr, án þess
að eldri eignarheimildir komi þar til álita. Auvitað var áskilið, að Vene-
zúela gæfi samþykki að sínu leyti til þessa samnings, og það hefir hún og
gert síðar. Bngland viðrkennir með samningnum Monroe-kenninguna, og
litu sum Norðrálfuríki hornauga til þeirrar viðrkenniugar. Auðvitað bindr
viðrkenningiu eigi önnur ríki, en samningsaðilana; en Monroe-kenningunni
er með þoasu sá fótr festr í alþjóðaréttinum, að örðugt mun síðar fyrir
önnur ríki að komast hjá að viðrkenna hana. Bandaríkin eru þannig orð-
in eins konar yfirveldi allra annara þjóðríkja á vestrhveli jarðar. En
þeim er í þessu inn mesti styrkr, þar sem ekkert þeirra væri á annan
hátt einfœrt til varnar gegn yfirgangi stórvelda í Norðráifu. Aftr telja
Bnglar það mikið unnið fyrir sig, að eiga aðgang að Bandaríkjunum með
þeirra skipulegu stjórn í viðskiftum við smáríkin í Vestrálfu, sem jafnan hafa
stopular stjórnir og opt eru háð uppreisnum og Btjórnleysi.
Öll þessi málaiok eru merkileg í alla staði, og fá fyrirsjáanlaga mikla
þýðing í sögunni framvegis. En þó má hitt miklu meira vert um þykja,
að sáttatilraun þessi leiddi til stœrri og enn þýðingarmeiri tíðinda, þar
sem stjórnir beggja inna enskumælandí stórvelda (Bretlands og Banda-
ríkjanna) gerðu þann samning með sér um fimm ára bil fyrst til reynslu,
að leggja í gerð þau misklíðarefni, er upp kynni að koma mill bræðra-
þjóðanna. Svo skyldi þeim gerðardómi skipað (eins og í Venezúela-gerð-
inni), að Bandaríkja-stjórn skyldi velja tvo gerðarmenn, en Breta-stjórn
aðra tvo, og þessir fjórir veldu sér oddamann, ef á þyrfti að halda; en
yrðu þeir eigi ásáttir um oddamann, skyldi Norðmanna konungr tilnefna
hann. Bn þótt stjðrnirnar yrðu ásáttar um þetta, þá staðfesti þó ekki
bandaþingið samninginn að sinni, og tvísýnt, hvort svo verði í þetta sinn.
En alt um það er það ekki lítils vert, að stjórnir tveggja stœrstu og vold-
ugustu þjóða heimsins koma sér saman um gerðardóma-úrslit á málum
sín á milli yfir liöfnð, í stað styrjalda og ófriðar. Slíkt er vottr þess,
hve ríkt tekr að ryðja sér til rúms, jafnvel meðal stjórueuda hcimsins,