Skírnir - 01.04.1905, Page 60

156
Leturgerð og leturtegundir.
þau átt að sýna í hve mörgum orustum höfðinginn liefur
verið eða hve mörg sár hann hefur fengið í þeim. Standi
t o t e m hans á höfði, táknar það að hann sé dauöur, og
snýr það því jafnan svo á legsteinum. En það eru ekki
Indíánar einir sem nota mvndaletur enn í dag. Það tíðk-
ast enn hjá Eskimóum, hjá íbúum Nikobareyja, á Celebes,
og flestum Astraleyjunum. Og alstaðar kemur fram sama
tilhneiging, að gera myndirnar sem einfaldastar og óbrotn-
astar.
Hvergi hefur sú stefna þó orðið eins rík og á Páska-
eynni. A þeirri ey hefur skapast myndaletur er í mörgu
svipar mjög til stafagerðar. Er það rist á trjáflögur, sem
kallast »talandi tré«. Þetta letur er alleinkennileg tákn,
sem sett eru í samhliða línur, er ganga til skiftis frá hægri
til vinstri og frá vinstri til hægri, eins og á forngrískum
áletrunum.
Hingað til hefur engum tekist að ráða táknin á þessu
»talandi tré«. Hefðu þarlendir menn kunnað það, þá hefði
mátt yfirstíga örðugleikana með aðstoð þeirra. En þeir
kunna engin deili á þessari leturgerð, sem hjá forfeðrum
þeirra virðist hafa náð svo mikilli fullkomnun. Mynda-
letrið er sem sniðið eftir andlegum þörfum frum-þjóðanna;
verði það annað og meira — táknaletur, sem ekki styðst
við myndir og uppdrætti — fer skilningur þeirra á því
oftast fljótt forgörðum. En í þess stað eru þeir svo naskir
og skarpir í því að skilja mvndaletur, að mentamennirnir
standa þeim langt að baki í því. Þess vegna hafa Ev-
rópumenn líka oft reynt að gera þeim sig skiljanlega með
myndeletri. Eyrir hér um bil 70 árum komu upp daglega
að heita mátti blóðugar deilur á Van Diemenslandi milli
þarlendra manna og hvítra manna. Enski landsstjórinn
gaf þá út yflrlýsingu, til þess að reyna að binda enda á
þessar skærur. I þessari yfirlýsingu voru fjórar mynda-
raðir, eins og 2. mynd sýnir.
Svo sem sjá rná, á fyrsta myndin að tákna það að nú er
friður. önnur, að þarlendir menn, sem friðinn halda, fái
góðar viðtökur hjá landsstjóranum. Þriðja, að hver svart-