Skírnir - 01.12.1913, Síða 2

290
Um vísindalíf á Islandi.
son hafa sýnt okkur hvað hátt má komast í andans ríkir
þó allskonar armæða þjaki að. Það mun leit á fátækum
lausamönnum í öðrum löndum, sem þekkja sögu lands
síns á ýmsum sviðum eins út í æsar og geta ritað og varð-
veitt eins margt og merkilegt handa ókomnum kynslóðum
eins og Daði fróði og Einar á Mælifelli. Alþýðuskáldin
má benda á víðar, sumstaðar ágæt, en eg held það megi
fullyrða, að af fróðleiksmöDnunum muni tiltölulega vera
meira hjá okkur en hjá öðrum þjóðum.
Sumir hafa viljað geta þess til, að þetta stafi nokkuð
af því, hvað mikið keltneskt blóð sé í íslendingum. Eg
verð að telja það alveg óvíst og ósannað að þetta hefði
getað haft nokkur áhrif. Að því er næst verður komistr
hefir fremur lítið munað um keltneskt þjóðerni á Islandi
í fornöld hvað mannfjöldann snertir, og hvort þau fáu
hundruð manna, sem í hæsta lagi getur verið að ræða um,
hafi getað gert alla þjóðina hneigðari til andlegra iðna en
annars, er eftir að sanna. Auk þess finst mér jafnvel það
vera ósönnuð staðhæfing, að Keltar séu nokkuð hneigð-
ari til slíks en Germanir yfirleitt.
En þó maður láti þessa skoðun liggja milli hluta og
hvorki samsinni henni né andæfi, þá má benda á annaðr
sem áreiðanlega hefir stutt að því, að alþýða manna á ís-
landi gaf sig meira að andlegum fræðum en alþýðan ann-
arstaðar víðast hvar.
Fyrst er þá að benda á, að alt frá því bókmentir hóf-
ust á Islandi, notuðu menn hið lifandi mál alþýðunnar, ís-
lenzku, en ekki latínu til fræðirita, eins og fiestar aðrar
þjóðir, sem fengu bókmentir sínar og menningu með kristn-
inni frá Róm. En á Islandi var menningin í fornum sið
ekki lítið á leið komin og hin mikla gnægð sem fyrir
var af ljóðum og goðasögnum, lifandi hjá alþýðunni og
geymd þar mann fram af manni, gerði eðlilegt að haldið
var áfram á sama máli, þegar menn fóru að setja slíkt á
bækur. Auk þess vildi svo vel til, að sumir fyrstu og
beztu rithöfundar okkar voru veraldlegir höfðingjar, og
þó sumir þeirra kynnu latinu vel og enda hefðu tekið