Skírnir - 01.12.1913, Qupperneq 6

294
Um visindalíf á íslandi.
þýðu á innlendum fróðleik og andlegri starfsemi yfirleitt
er talsvert að fara aftur. En hefir hann þá vaxið að
sama skapi hjá lærðu stéttinni? Við skulum athuga það.
Við höfum ástæðu til að vera ánægðir með þá stétt
yflrleitt eins og hún hefir verið fram á þessa daga. Kjör
flestra embættismanna, einkum presta og lækna, hafa verið
lík kjörum alþýðunnar, og víst er það að í þeirra tölu
hafa margir andans menn verið, og ýmsir sem mætti
kalla fróðleiksmenn eða jafnvel vísindamenn. Við skulum
taka aumasta tímabilið í sögu íslands, 18. öldina og byrj-
un 19. aldar. Þá sjáum vér í embættismannastétt aðra
■eins menn og Pál Vidalín, Finn Jónsson, Hannes Finnsson,
Eggert Olafsson, Björn Halldórsson, Magnús Stephensen
og litlu seinna þá Svein Pálsson og Jón Espólín. Svona
embættismönnum má þykjast af. En hvernig er nú?
Finnast nú upp til sveita embættismenn, sem riti sögu
þjóðarinnar eins og þeir Finnur biskup og Jón Espólín, lýsi
náttúru landsins eins og Eggert og Sveinn, rannsaki tungu
vora eins og Björn Halldórsson, og auki þekking alþýðu
á öllum sviðum eins og Magnús Stephensen ? En eg held
svarið hljóti að verða, að fróðum embættismönnum til
sveita sé heldur að fækka, þeir eru að vísu til og það
góðir, en eru fáir. Áftur á móti er auðvitað ekki lítið af
fróðleiks- og vísindamönnum meðal skólagenginna manna
í bæjunum. En hvort þeir i heild sinni starfa að vísind-
um á við fyrirrennara sína, mun verða álitamál.
Það er nú alveg áreiðanlegt, að um langan ald-
ur verður þjóð vor svo sett, að andlegar
iðnir geta orðið ódýrasta og aðgengileg-
asta skemtunin fyrir leika og lærða, og það
skemtun, sem, þegar rétt er með farið, getur orðið miklu
meira en dægrastyttingin ein. Að sanna þýðingu bók-
lesture og andlegra iðna ætla eg mér ekki. Og ég mun
hér ekki líta á hina miklu og víðtæku starfsemi andans
sem kemur fram í skáldskap; hann mun geta þrifist
og blómgast framvegis engu síður en nú. En eg vildi
Þafa athugað aðra tegund andlegrar starfsemi, v í s i n d i n.