Skírnir - 01.12.1913, Blaðsíða 27

Nokkrar athngasemdir.
315
iút, að landaurarnir hafi numið 7 aurum vaðmála (lögaur-
um), sem jafngilda 4 aurum silfurs eftir Olafssáttmálanum.
Verðurþádírleikshlutfallsilfursoglögaura4:7 = l:l3/4- Þetta
xíður í óþægilegan bága við vottorð konungsbókar,aðdírleiks-
hlutfallið milli hins bleika silfurs og lögaura hafi verið 1:4
um 1000, og við þennan hinn sama stað í Konungsbók, sem
E. A. stiðsí við (II 141. bls.), því að þar stendur rjett á eftir,
að e i r i r af brendu (þ. e. skiru) silfri sje jafndír og m ö r k
1 ö g a u r a, og er þá dírleikshlutfall skírs silfurs og lögaura
1 : 8. Þetta dírleikshlutfall skírs silfurs og vaðmála virð-
ist hafa verið komið á um 1000, um sama leiti sem hið
bleika lögsilfur var helmingi ódírara, af því að það var
svo mikið blandtið (sjá Grág. Kb. I, 241. bls., Sthb. 88.,
91. og 214. bls., Arnl. Ólafsson í Tímar. XXV, 9. bls.,
Valtýr Guðmundsson í German abhandl. zum 70. geburts-
tag K. Maurers 539. bls. og í Festskr. til Wimmer 62. bls.,
ritg. mína í Safni t. s. Isl. IV, 368. bls). Það nær því
engri átt, að dírleikshlutfall bleiks silfurs og vaðmála hafi
verið 1 : l3/4 um 1022. Auk þess virðist það mjög ólík-
legt í sjálfu sjer, að röggvaður skinnfeldur 4 fornra þumal-
álna langur og tveggja breiður, hafi ekki verið meira enn
jafnvirði 6 fornra álna af vaðmáli, sem var 2 fornar álnir
á breidd, einkum þar sem hinn staðurinn í Konungsbók,
sem engin ástæða er til að rengja, metur slíkan feld helm-
ingi dírari, eða jafnvirði 12 vaðmálsálna fornra. Enn lít-
um nú á staðinn, sem E. A. stiðst við. Þar stendur svo:
»Ef mæltir eru lögaurar með mönnum, ok eru lögaurar
kýr ok ær. Þat er ok lögeyrir 6 alnir vaðmáls e ð a
vararfeldir svá at þeir þykki jafnir sem
6 alnir vaðmáls«. Hjer er um það að ræða, hvaða
vörur sjeu gjaldgengar, þegar áskilið er, að goldið sje í
lögaurum. First stendur: ok eru lögaurar kýr ok
æ r; þar er ekki átt við, að ein kír eða ein ær sje jafn-
virði eins lögeiris eða 6 álna vaðmála, enda vita allir, að
það nær engri átt, heldur þíða orðin, að gjalda megi í
kúm og ám, sem svo eru virtar hver um sig á svo og
svo marga lögaura. Þá koma orðin: «þat er ok lögeyrir,