Skírnir - 01.12.1913, Blaðsíða 81

Ýmsar skoðanir á eðli rúmsins.
869
líklega fremur dulræn; en þeir sem þekkja töluna VTl til
nokkurrar hlítar, verða naumast hissa á neinu sem úr
þeirri átt kemur. Þess má geta að talan 30000000000 er
cenimetrafjöldinn sem ljósið fer á 1 sekundu.
Hreyfingin í þessu »timarúmi« Minkowskis verður nú
nákvæmlega eins og afstæðiskenningin gerir ráð fyrir. Ef
tvær kúlur, a og b, hreyfast hvor gagnvart annari, verð-
ur kúlan a frá kúlunni b að sjá eins og dregin saman í
hreyfingarstefnuna. Sama er að segja um kúluna a, séna
frá b.
Enginn hraði getur í tímarúminu orðið meiri en ljós-
hraðinn. Þetta kemur heim við það, að hraðaaukningin
á öðru tímabilinu var minni en á því fyrsta; hraðinn eykst
og eykst ávalt, en nær aldrei ljóshraðanum; honum fer
líkt og brotaröðinni 2/3, 3/4, 4/5, B/0, 6/7 °- s- frv-> brot-
in stækka og stækka altaf, en ná þó aldrei einum »heil-
um«. Annars virðist mega koma með mótbáru á móti
þessu; hugsum oss þrjá menn, A,' B og C hreyfast alla í
sömu átt þannig, að afstæður hraði A og B væri 200000
km. á sekúndu og afstæður hraði B og C hinn sami. Væri
þá ekki afstæður hraði A og C 400000 km. á sekúndu,
sem er meira en ljóshraðinn ? Svarið verður nei. A telur
nefnilega sekúndurnar hjá B miklu lengri en hjá sjálfum
sér, þar sem B hefir 200000 km. hraða á sekúndu gagn-
vart A; sömuleiðis telur A centimetrana hjá B styttri en
hjá sér. Þó að nú afstæður hraði B og C væri þeirra á
milli 200000 km. á sekúndu, þá verður hann frá A sjón-
armiði að eins 50000 km. á sekúndu, svo að afstæður
hraði þeirra A og C verður að eins 250000 km. á sek.
Kenningin um tímarúmið hefir flogið um allan hinn
mentaða, heim á stuttum tíma; og nýlega hefi eg séð, að
alkunnur þýzkur stærðfræðingur, Klein að nafni, hafi snúið
tímarúmi Minkowzkis yfir í »hýperbólutímarúm«, og hafi
honum þannig hepnast að gera formúlur Minkowzkis miklu
einfaldari. En það er einmitt það sem mest er undir
komið. Það er örðugt að segja hvaða rúmfræði sé sú
rétta, en vér höldum oss að þeirri sem einföldust er og
24