Skírnir - 01.08.1916, Blaðsíða 91

Skírnir].
Ritfregnir.
315
ætlað að flytja lesendunurn. Er hugsanleg öllu ömurlegri skoðun
á lífinu? Verður yfir höfuð komist lengra í bölsyni?
Prédikarinn í gamla testamentinu, sá bölsýninnar boðberi, verð-
ur hreinn bjartsjfnismaður hjá þessu. Hann sá þó ávalt einn ljós-
an blett í tilverunni, svo fulla af hégóma og einberum hégóma, sem
hanu annars áleit hana vera. Þessi sólskinsblettur hjá Prédikar-
anum gamla var sannur guðsótti, lifandi traust á guði. I »Strönd
lífsins<t virðist jafnvel þessi sólskinsblettur lífsins vera látinn reyn-
ast einber hégómi. Hin trúarstyrka höfuðpersóna sögunnar —
síra Sturla Sveinsson — lendir um síðir í hreinni guðsafneitun.
Traustið á guði, sem hann hefir lagt svo mikla áherzlu á í prédik-
un sinni og brýnt svo fastlega fyrir sjálfum sér og öðrum, molast
sundur, þegar mótlætisstormarnir skella á.
Þessi átakanlega bölsýni gerir manni blátt áfram erfitt að kom-
ast gegnum söguna. Manni, sem lítur bjartari augum á lífið en
höfundurinn, verður lesturinn nærri því kvöl. Honum finst hér
komið út í óþolandi öfgar og myndin öll, sem hér er dregin upp,
vera ósönn og fjarri virkileikanum. Aðrar eins mannfýlur og þar
eru sýndar, kannast hann ekki við að hafa rekið sig á, sízt jafn
margar og hér, samankomnar í nokkuru íslenzku kauptúni. Jafn-
gerspiltur hugsunarháttur og t. a. m. skíu fram af tuli fiskverk-
unarkvennanna, er naumast til hja íslenzku alþýðufólki, og óþokk-
ar eins og Thordersen faktor, og enda læknirinn, eru sem betur fer
ekki á hverju strái. Höfundurinn hefir bersýnilega gert sér alt far
um, að gera prestinn, höfuðpersónu sögunnar, svo úr garði, að
hann vinni samúð lesendanna. Og það hefir honum tekist. En
ekki á sú persóna mikið skylt við virkileikann. Haun minnir að
sumu leyti á prestinti Storm hjá Hall Ciine. Finnur á Vaði er
aftur miklu íslenzkarí í húð og hár.
Og þó er saga þessi, þrátt fyrir alla st'na bólsýni og þrátt
fyrir allar syndirnar á móti virkileikanum, prýðilega sögð. Það dylst
ekki eitt augnablik, að Gunnar Gunnarsson er skáld, sem mikils
má vænta af. En hattn virðist af langri dvöl erlendis, vera otðinn
of ókurmugur lífiog hugsunarhætti manna hér á landi til þess að geta
gefið sannar lýsingar á þvi. Utlendingum, sem ekkert þekkja til, má
að vísu alt bjóða, sé að öðru leyti vel frá því gengið, en löndum
höfundarins getur ekki á sama staðið um það, hvort útlendingar fá
réttar eða rangar hugmyndir um lífið, sem hór er lifað. Og þeim
ætti ekki að vera það láandi.
J. H.