Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1893, Page 78

78
kláðatímanum var þar bygðr varðmannakofi. Þegar aéra Snorri
Björnsson var prestr að Húsafelli, dó þar hjá honum görnul
sveitarkerling, er hatði fæðzt á Hlíðarenda. Svo lengi hélztbygð-
in þar.
Beint upp undan Reyðarfells-rústunum, uppi á hjallabrún-
inni, er steinn, sem kallaðr er Grettistak. Hann stendr á 3 stein-
um, sem allir eru ílangir, og standa allir upp á endann. Svo
eru þeir háir, að vel kemst lmndr undir steininn milli þeirra.
Grettir á að hafa sett hann upp á þá. Það virðist samt í fljótu
bragði mjög ólíklegt, því steinninn er miklu stærri enn svo, að
menn hafi getað hafið hann. Enn þess er að gæta, að stuðlarn-
ir eru settir utan í malarbrún og hefir steinninn að líkindum
staðið upp á henni áðr; raátti þá með lagi hrinda honum fram á
stuðlana, eða jafnvel grafa svo undan honum, að hann félli á þá
fyrirhafnarlítið; vindrinn gat svo á löngum tíma sorfið brúnina
jafna aftr. A hinn bóginn er mjög ólíklegt, að steininn sé af
tilviljun kominn eða þeir undir hann, þannig sem þeir standa.
Munnmælin geta því verið sönn: Kunnugt er: að Grettir hafði
gaman af að fást við stóra steina til að sýna afl sitt, og hann
var frændi Hafliða að Reyðarfelli og fór »utan» með honum. í
þeirri ferð gat hann dvalið þar dag eða lengr og þá gert þetta.
6. Grímsgil.
Svo segir i Landn. (I. p., 21. k.): »Grímr hét maðr, er nam
land et syðra upp frá Giljum til Grímsgils ok bjó við Grímsgil.
Hans synir vóru þeir Þorgils auga á Augastöðum ok Hrani á
Hranastöðum«. Hér segir: að Grímr nam land »et syðra«; svo
hlaut að vera, þar eð Þorkell kornamúli, er bjó i Ási, hefir num-
ið alt hið nyrðra eða nær Hvítá á því svæði. Landnám Gríms
hefir því verið hlíðin norðan í fjallinu frá Giljum austr að Reyð-
arfelli. Þar kemr gil ofan, sem fellr fyrst til norðrs fyrir aust-
an Reyðarfell, svo vestr með fellinu að noraðn, bevgist síðan í
suðvestr og rennr í þá átt eftir hjalla þeim, sem Reyðarfell stendr
upp á, þá vestr fyrir hjallann að sunnan og beygist hringinn í
kringum vestrenda hans til norðrs og síðan til norðaustrs niðr
grundina fyrir utan Ámót, og þar út í Hvitá. Gil þetta myndar
þannig næstum eins og latinustafinn S, og er neðri bugrinn, sem
hjallaendinn liggr í, nú á dögum kallaðr «Hringrinn«, og er gilið
vanalegast kent við hann og kallað »Hringsgil«. Öðru nafni er
það þó stundum nefnd Grimsgil, og mun það rétt, því varla getr
verið um annað gil að ræða enn þetta, eða þá Deildargil, sem